دونالد ترامپ سه ماه پیش با گستاخی از تائید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای خودداری نمود و پرونده را به کنگره نمایندگان آمریکا ارسال کرد.
تدبیر24»در حالی که به‌قول خانم موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اگر رئیس جمهور آمریکا خیلی کارها بتواند انجام دهد ولیکن قادر نیست توافق هسته‌ای یا برجام را ابطال نماید. چون اولا مرجع اعلام پایبندی ایران به توافق هسته‌ای، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و رئیس جمهور آمریکا باید از منظر حقوقی پیرو نظر آژانس باشد. ثانیا توافق هسته‌ای یک توافق چندجانبه و بین‌المللی است که با یک قطعنامه شورای امنیت مورد حمایت و ضمانت قرار گرفته و اگر یک طرف نظیر آمریکا از برجام خارج شود هفت طرف دیگر (ایران، بریتانیا، آلمان، فرانسه، روسیه، چین و اتحادیه اروپا ) باید آن را ادامه دهند. هدف دونالد ترامپ از ارجاع پرونده برجام به کنگره، سپردن توافق هسته‌ای به دست تندروهای جمهوریخواه بود تا بلکه آنان با تصویب تحریم هائی عملا توافق هسته‌ای را شکسته و جهان بجای روبه‌رو شدن با رئیس جمهور آمریکا، با مجلس قانون گزاری این کشور روبه‌رو گردد. اما چنین نشد و کنگره نمایندگان آمریکا بدون دخل و تصرف پس از 60 روز مهلت قانونی خود، پرونده توافق هسته‌ای را به ریاست جمهوری آمریکا باز گرداند. اینک جهان به واکنش‌ها و تصمیمات دونالد ترامپ به‌دقت در حال نگریستن است چون زمان 90 روزه تائید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای و زمان 120 روزه تمدید تعلیق تحریم‌های مربوط به توافق هسته‌ای فرارسیده و روز جمعه محتمل است که دونالد ترامپ موضع خود را اعلام نماید. اینکه ترامپ چه موضعی اعلام کند گزینه‌های مختلفی وجود دارد. اول اینکه بدون هرگونه مزاحمت و بهانه گیری، پایبندی ایران و تعلیق تحریم‌های توافق هسته‌ای ایران را تمدید نماید. این گزینه با توجه به روحیات ترامپ و ناکامی‌های متعدد وی و خصومت آشکار او و لابی‌های اسرائیل و اعراب علیه ایران از شانس کمی برخوردار است. دوم اینکه تحریم‌های هسته‌ای را برگرداند و بدین ترتیب آمریکا با نقض برجام از توافق هسته‌ای خارج گردد.این گزینه برای شخص دونالد ترامپ و دولت آمریکا هزینه سنگینی خواهد داشت زیرا اولا مسئولیت حقوقی نقض برجام برعهده ترامپ قرار می‌گیرد درحالی که تاکنون آمریکا سعی می‌کرد ایران به‌عنوان ناقض برجام معرفی شود. ثانیا تحریم‌های برگشتی فقط تحریم‌های دوجانبه آمریکا خواهد بود و ترامپ قادر نیست سایر اعضای دائم شورای امنیت را قانع به تجدید تحریم‌های شورای امنیت کند. موضع‌گیری‌های قاطع خانم موگرینی و روسای سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه پس از سخنرانی ترامپ علیه توافق هسته‌ای و پایبندی ایران، گواه این مشکل جدی آمریکا محسوب می‌شود. ثالثا مسئولیت هرگونه واکنش ایران و هرگونه احتمال بی‌ثباتی و درگیری بعدی در خاورمیانه به عهده آمریکا خواهد بود. رابعا این گزینه یک اجماع سیاسی بین‌المللی به‌نفع ایران و در مخالفت با دونالد ترامپ به‌وجود می‌آورد که برای ترامپ قابل تحمل نخواهد بود. گزینه سوم اینکه ترامپ تمدید تعلیق تحریم‌ها را منوط به پذیرش برخی شروط توسط ایران کند. در این گزینه، درخواست‌های یک ساله دونالد ترامپ برای تکمیل برجام نظیر طولانی کردن دوره تعهدات ایران مطرح است که پذیرش آن توسط ایران، شانس کمی دارد. گزینه چهارم، همراهی کنگره نمایندگان آمریکا با دونالد ترامپ و تصویب برخی تحریم‌ها حتی به‌نام «حمایت از اعتراضات مردم ایران» خواهد بود که از یک‌سو دونالد ترامپ را راضی کند و از سوی دیگر با تائید برجام، در همراهی با متحدان اروپایی، خدشه‌ای به توافق هسته‌ای وارد نیاید. شاید گزینه چهارم محتمل‌ترین گزینه برای آمریکا باشد که آبرو و حیثیت از دست رفته دونالد ترامپ را نیز حفظ کند. اروپایی‌ها در زمینه حفظ توافق هسته‌ای تلاش فراوانی کرده‌اند که کنگره نمایندگان آمریکا را تحت تاثیر قرار داده‌اند و ترامپ در انزوای بیش از این نمی‌تواند از متحدان اروپایی آمریکا فاصله بگیرد لذا جمهوریخواهان تلاش فراوان دارند راه حلی مرضی‌الطرفین برای حل مشکل برجام بیابند.
علی خرم، استاد دانشگاه – حقوق بین‌الملل
ارسال به دوستان 
نسخه چاپی 
