تهیه دستورالعمل اطلاع رسانی بحران

تدبیر24»اسماعیل نجار معاون وزیر و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور امروز در همایش رسانه ها و فناوری های اطلاعاتی در خدمت کاهش خسارات بلایای طبیعی در دانشگاه علامه طباطبایی طی سخنانی اظهار کرد: زلزله روز 21 آبان 1396 در بخش های قابل توجهی با آخرین زمین‌ لرزه‌های مخرب کشور از جمله بم و ورزقان تفاوت داشت؛ زلزله کرمانشاه با بزرگای 3/7 و شعاع تأثیر 140 کیلومتر از زلزله های بم و ورزقان بسیار شدیدتر بود.  
وی افزود: یکی از مهمترین تفاوت ها در این زلزله با حوادث گذشته، حضور و پوشش گسترده رسانه های مجازی و شبکه های اجتماعی برای انتشار اخبار و تحلیل ها در خصوص این زلزله است که سازمان مدیریت بحران کشور با تشکیل کمیته اطلاع رسانی در محل وزارت کشور و با حضور کلیه دستگاهها و نهادها جهت مدیریت افکار عمومی و رسانه ای و پیشگیری از گسترش شایعات را در دستور کار خود قرار داد.
معاون وزیرکشور با تاکید بر تدوین نقشه راه مدیریت اطلاع رسانی در زمینه بحران بر پایه تجربیات و درس آموخته های زلزله اخیر کرمانشاه گفت: سازمان مدیریت بحران کشور و تمامی سازمان های خدماتی و امدادی برای حفظ جان و سرمایه های مردم و کشور در برابر حوادث و سوانح طبیعی تلاش می کنند. این امر وظیفه تک تک شهروندان و مدیران جامعه می باشد. مهمترین رکن در مدیریت حوادث، افزایش آمادگی و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه برای به حداقل رساندن خسارات و تلفات در صورت وقوع می باشد.  
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور نقش رسانه ها در این زمینه بسیار مهم و حیاتی دانست و افزود: رسانه ها با پیگیری چالش ها و مشکلات مدیریت بحران کشور به عنوان دیده بان و چشم های هوشیار جامعه، وضعیت ایمنی و آمادگی کشور در برابر حوادث را رصد و زنگ هشدار را برای مردم و مسئولین به صدا در بیاورند.
وی تصریح کرد: همانطور که در مدیریت بحران، پیش بینی و پیشگیری رکنی مهم و حیاتی می باشد، رسانه ها  نیز باید دغدغه ایمنی در برابر حوادث را در طول سال داشته باشند و ضمن تشریح الگوهای رفتاری مناسب، مردم را برای شرایط وقوع حوادث آماده نمایند موضوعی که متاسفانه در کشور ما رعایت نشده و رسانه ها بلافاصله پس از وقوع یک حادثه، بدون درک حساسیت های موجود در جامعه به پررنگ کردن نقاط ضعف ها و مشکلات موجود پرداخته و پس از فروکش شدن فضای احساسی زمان حادثه، باز موضوع فراموش شده تا حادثه بعدی ....
رئیس شورای هماهنگی مدیریت بحران کشور با اشاره به اعتماد مردم به نهادهای مسئول به عنوان مهمترین شرط مدیریت موفق و کارآمد شرایط بحرانی گفت: همگان دیدیم که در حوادث اخیر چگونه شایعات بدون اسناد علمی و تخصصی، مردم و جامعه را نگران نمود. رسانه ها نقش مهمی در اعتماد سازی و انعکاس اخبار و مطالب صحیح و مورد نیاز جامعه در شرایط بحرانی را دارند. به نظر می رسد پرداختن به موضوعی که کذب بودن آن توسط مراجع قضایی مشخص شده و بارها توسط سازمان مدیریت بحران کشور به رسانه های مختلف اعلام شده، در شرایطی که جامعه به خاطر ترس از وقوع زلزله در تهران ملتهب بوده، کمکی به مدیریت بحران کشور ننموده و به دور از مسئولیت های حرفه ای و اجتماعی یک رسانه می باشد.
نجار در ادامه با اشاره به برخی از نقاط ضعف و قوت مدیریت زلزله اخیر کرمانشاه از منظر رسانه ای اشاره و نکاتی را پیرامون الزامات و نیازمندی های موضوع رسانه و مدیریت بحران بیان کرد.
به گفته معاون وزیرکشور ، از نقاط قوت اقدامات اطلاع رسانی در این رخداد طبیعی تشکیل شورای عالی مدیریت بحران و با دستور وزیر کشور و انتخاب سخنگوی ستاد مدیریت بحران کشور برای اولین بار و در ساعت اولیه وقوع حادثه بود. بلافاصله بر این اساس کمیته ای متشکل از کلیه دستگاهها و نهادهای ذیربط مدیریت بحران کشور ابتدا در سازمان و سپس در ستاد مدیریت بحران کشور (وزارت کشور) تشکیل گردید و این کمیته تا چند روز پس از وقوع سانحه جهت اطلاع رسانی و حفظ آرامش جامعه فعالیت داشت.  
رییس سازمان مدیریت بحران کشور از تجمیع کلیه اطلاعات و آمارها در درون کمیته اطلاع رسانی به عنوان دیگر نقاط قوت اقدامات اطلاع رسانی در زلزله غرب کشور یاد کرد و افزود: برای اولین بار رسانه ها جهت اطلاعات و اخبار از سخنگوی سازمان موضوعات را پیگیری و رصد می نمودند که خود این امر موجب یکپارچگی در بروز اطلاعات گردید.
رییس شورای هماهنگی مدیریت بحران کشور در بخش دیگری از سخنان خود به نقاط ضعف اطلاع رسانی این زلزله پرداخت و افزود: این اولین سانحه بزرگ کشور پس از گسترش شبکه‌های مجازی به معنای امروزی بود که گسترش شایعات در این بخش منجر به تردید افکار عمومی در ارائه خدمات دولتی مناسب و به موقع شد، شایعات مبنی بر هشدار نسبت به احتمال وقوع زلزله شدید در پایتخت ، بسیاری از شهروندان تهرانی و دیگر شهرها را نگران نمود. در این بین حاشیه‌ها و شایعاتی مبنی بر لغزش گسل‌های موجود و احتمال ادامه زلزله در دیگر مناطق کشور قوت گرفت.
وی به شایعه" آزمایشات هسته‌ای و اتمی در فعال سازی گسل‌های زمین" در فضای مجازی اشاره کرد و گفت: همچنین حضور برخی از اشخاص مشهور در منطقه اعم از ورزشکار، گزارشگر، بازیگر و ... به تغییر نگرش مردم در خصوص عدم توانایی نظام حاکم بر مدیریت بحران کشور برای امدادرسانی و خدمات رسانی منجر شد.
رییس سازمان مدیریت بحران کشور ابراز نگرانی برخی از تحلیلگران متخصص حوزه زلزله شناسی را موجب ایجاد تشویش اذهان عمومی و ترس مضاعف بین مردم بیان کرد و افزود: این موضوع که امکان دارد این زلزله سایر گسل های کشور را فعال نموده باشد که در همین حین زلزله های خوزستان و کرمان این نگرانی ها را افزایش داد.
معاون وزیر کشور در پایان سخنانش به تشریح الزامات مشارکت رسانه ها در مدیریت بحران پرداخت و گفت: به نظر می رسد سطح اطلاع رسانی هر مجموعه و دستگاه می بایستی از قبل مشخص باشد تا بتوان در یک اقدام هماهنگی شرایط را بدون تردید و کم و کاستی به اطلاع هموطنان به ویژه مردم آسیب دیده رساند. در این راستا دستورالعمل اطلاع رسانی و فرآیند اجرایی آن در مدیریت بحران توسط سازمان تهیه شده و قرار است پس از تصویب در شورای هماهنگی مدیریت بحران به دستگاهها ابلاغ شود.  
وی همکاری صدا و سیما در زمینه اطلاع رسانی خدمات دولت و جلوگیری از انجام مصاحبه های ملتهب کننده و تحلیلی را از دیگر الزامات مشارکت رسانه ها در مدیریت بحران دانست و اظهار داشت: به نظر می رسد این مصاحبه ها در زمان آرامش یا پس از اتمام مدیریت بحران می تواند کمک کننده باشد اما در خلال سانحه جز به هرج و مرج نتیجه نخواهد داشت مجریان و خبرنگاران آموزش های لازم را در زمینه مدیریت بحران کسب نموده و متوجه باشند زمان حادثه، زمان علت یابی و متهم نمودن مدیران بحران کشور نیست و فضا جهت مدیریت بهتر نیازمند آرامش است.
نجار با تاکید بر معرفی افراد ثابت و جایگزین در کمیته اطلاع رسانی توسط دستگاهها و به اشتراک گذاری این اطلاعات جهت دسترسی آسان تر دستگاهها به یکدیگر تصریح کرد: هماهنگی مسئولین در اطلاع رسانی با رییس شورای هماهنگی مدیریت بحران و سخنگوی ستاد مدیریت بحران و توجه به سطح و میزان اطلاع رسانی دستگاه بدین منظور که هر دستگاهی خارج از وظایف خود اطلاع رسانی کنند.