پیامبر رحمت یا پیامبر قدرت؟

حجت الاسلام پناهیان در سخنرانی خود دقیقاً این مطالب را بیان کرده است:

* «شاید ۱۴۰۰ سال است که برخی سعی کرده‌اند طوری از دین و رسول خدا(ص) برای ما حرف زده شود که وقتی نام پیامبر(ص) را می‌شنویم فقط به یاد مهربانی‌های او بیفتیم نه به یاد قدرتمندی او، به یاد اخلاق فردی او بیفتیم نه به یاد حاکمیت سیاسی‌ای که او دنبال می‌کرد. به همین دلیل در بین همۀ ما، حدیث شریف «انّی بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارِمَ الاخلاق» بسیار مشهور است، با اینکه این حدیث از سندِ محکمی برخوردار نیست، بلکه از نظر سند دچار خدشۀ اساسی است، ولی بسیاری از آیات محوری قرآن و روایات با اسناد بسیار روشن و قاطع، بین ما از شهرت کافی برخوردار نیستند!

* خداوند متعال خودش در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ لَقَدْ بَعَثْنا فی‏ کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوت»(نحل/۳۶) هر پیامبری را فرستادیم برای آن است که به مردم بگویند: «خدا را عبادت کنید و از تبعیت طاغوت اجتناب کنید.» در واقع هر پیغمبری را فرستادیم، دو هدف داشته است-که این دو هدف دو روی یک سکه هستند- یکی عبادت خدا و دیگری درگیری با طاغوت است.

* تمام درگیری‌های انبیاء الهی بر سرِ مسائل سیاسی و به‌خاطر درگیر شدن با قدرت‌طلبان بوده، و الا هیچ پیغمبری را به‌خاطر اینکه درس اخلاق بدهد، کسی نمی‌کُشد!

* پیامبر اکرم(ص) مسلماً به دنبال قدرت بودند، چرا که بدون قدرت، نجات بشر امکان ندارد. و همان اخلاق و معنویات و عرفانیات زیر سایۀ قدرت به بشریت هدیه می شود. زیرا این قدرت‌طلب‌ها هستند که مانع رشد انسان می‌شوند و انسان‌ها را فاسد نگه می‌دارند.»

سخنان علیرضا پناهیان به سرعت در شبکه های اجتماعی دست به دست شد و در مورد آن بحث ها صورت گرفت از جمله اینکه «تا دیروز گفتید اخلاق و مهربانی پیامبر، امروز حرف خود را تغییر دادید! تا دیروز گفتید در سندیت حدیث مشهور «انّی بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارِمَ الاخلاق» شکی نیست و امروز می گویید سند محکمی برای این حدیث ندارید!»

در حالی که اشخاص قلیلی مبعوث شدن پیامبر(ص) برای کامل ساختن شرافت های اخلاقی را کمرنگ جلوه می دهند، مراجع عظام تقلید، بزرگان دین، تاریخ نویسان و متخصصان سیره نبوی بر این امر تأکید دارند.

امام خمینی(ره): پیامبر(ص) رحمت للعالمین است

«انسان را، خداى تعالى‏ از حقیقت رحمت خود آفریده و انسان صورت رحمت الهیّه است‏»(امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۴۰). طبیعی است که این صورت رحمت الهیه، بیش از همه کس مورد توجه و هدف عطوفت و مهربانی عالی ترین مظهر این رحمت، یعنی وجود مقدس نبی مکرم اسلام(ص) که "رحمت للعالمین” است، قرار گیرد. این رأفت و رحمت همگانی نسبت به همه انسان ها و از طرفی اندوه برای ایمان نیاوردن و سرپیچی آن ها از راه سعادت و خوشبختی تا آن جا آن بزرگوار را آزرده می ساخت که خدای تبارک و تعالی به او تسلی می داد. و البته این شفقت و مهربانی و خیرخواهی ناشی از آن، حتی کفار و مخالفین آن حضرت را هم در بر می گرفت.»

آیت الله خامنه ای: پیامبر(ص) شخصیتی دارای علم و عقل و اخلاق و رحمت و وحدت است

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران در سخنرانی های متعدد خود در مورد پیامبر(ص)، نبی مکرم اسلام را شخصیتی دارای علم و عقل و اخلاق و رحمت و وحدت می خوانند و می گویند: «معرفی شخصیت پیامبر اسلام» را «بزرگترین تبلیغ برای اسلام» میدانند و همه مسلمانان از جمله نویسندگان و گویندگان و هنرمندان و اهالی فرهنگ را به تبلیغ و کار روی اخلاق، شخصیت و سیره رسول‌الله توصیه کرده‌اند. برخی پدیده هایی که به نقل تاریخ به هنگام ولادت حضرت محمد (ص) روی داد، در واقع اشاره های نمادینی است به حقیقت این ولادت که معنای آن آغاز برچیده شدن شرک، کفر، ماده گرایی، و ظلم و طغیانگری در عالم بود. اگرچه هدایت پیامبر اعظم (ص) هنوز همه بشریت را فرانگرفته است اما این چراغ فروزان و شعله روزافزون، به تدریج انسانها را به سمت سرچشمه نور هدایت خواهد کرد و سرانجام همه جهان را فراخواهد گرفت.

پیامبر(ص) در کلام مراجع عظام تقلید

حضرت آیت الله وحید خراسانی:

«ما غافل هستیم که این پیغمبر که بود و چه کرد و چه آورد تمام علما بشر اگر جمع شوند از عهدۀ درک این مطلب بر نمیان که اگر او نبود اسمی از خدا نبود راهی به خدا نبود.»

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:

«پیامبر(ص) قهرمان یگانه همه عظمت ها بود؛ عظمت استقامت و شجاعت و تقوا و عبادت و صداقت و امانت و عفو و گذشت و خلق عظیم و معجزات آن حضرت و عظمت‌های قرآن مجید که نوشتن درباره هر کدام از آنها با چند کتاب و مقاله تمام نخواهد شد و باید زبان به تعظیم و اعتراف بگشاییم.»

حضرت آیت الله جوادی آملی:

«قرآن کریم، پیامبر(ص) را اسوه حسنه و الگوی معرفتی و اخلاقی برای امت اسلام قرار داده و بر اهمیت الگو گیری از رسول خاتم(ص) تأکید می کند. شخصیت پیامبراسلام آن قدر در قرآن اهمیت دارد که خدای متعال حتی به فرشتگان هم خطاب می کند بر محمد(ص) درود و تهیت بفرستند زیرا پیامبر بزرگ شخصیت اسلام است و حق زیادی بر امت اسلام دارد.»

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

«بی شک رسالت انبیاء الهی، تربیت انسان ها بوده است، لذا در این راه مرارت ها و رنج هاى فراوانى برده اند. در حدیثى مى خوانیم که پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «انَّما بُعِثتُ لِاتَمّمَ مَکارِمَ الأخلاقِ ؛ من براى این مبعوث شده ام که فضایل اخلاقى را تکمیل کنم».به این ترتیب، یکى از اهداف اصلى بعثت پیامبر صلى الله علیه و آله همین تکمیل اخلاق نیکوست.

در تبیین این مهم باید گفت بخش مهمی  از تعلیمات اسلام، اخلاق است. حال منظور آن حضرت از فضایل و مکارم اخلاقى، صفاتى مانند: امانت دارى، درستکارى، شجاعت، راستگویى، وفادارى، پاى بندى به تعهدات، احترام به بزرگترها بخصوص پدر و مادر، رعایت عدالت و مانند آن است. زیرا اخلاق فردى و اجتماعى سبب نجات بشر از مشکلات و پیشرفت در همه کارها و صفا و صمیمیت همه گروهها و صلح و امنیت در جامعه بشرى است.»

حضرت آیت الله صانعی:

«تعصبات و جهالت های خشک منافقانه و غیرالهی و مشکلات ناشی از آن نتیجه دور ماندن از تعالیم پیامبران الهی مخصوصاً پیامبر گرامی اسلام که همانا دعوت به توحید و اخلاق حسنه است می باشد. امروز که در اکثر کشورهای اسلامی حاکمان در پی برنامه ریزی جهت اهداف دنیایی خویش می باشند وظیفه علما و فرهیختگان و دانشگاهیان و دانشجویان در نفی خشن جلوه دادن چهره نورانی اسلام بسیار سنگین می باشد چرا که ایجاد جامعه ای که در آن انسانها بدون اجبار و اکراه در پذیرش حق و اجرای آن بصورت وظیفه ای الهی عمل نمایند (وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ) جز با عمل متولیان دین در دوری از بداخلاقی ها و مطامع دنیایی و فاصله گرفتن از حاکمان ظالم و تخلق به اخلاق پیامبران الهی میسر نمی باشد.»

دکتر دلشاد تهرانی: محبت، بنیاد و اساس روش و سنت پیامبر(ص) بود

دکتر مصطفی دلشاد تهرانی نویسنده و پژوهشگر نهج‌البلاغه و سیره نبوی و علوی، که در اسنفدماه با  شفقنا گفت وگو کرده معتقد است: «پیامبر(ص) با جامعه ای فرو رفته در ظلمات، تندی، تیزی، فقدان حلم، خشونت ورزی روبرو شد و وقتی علی(ع) از او پرسید: راه و رسم و سنت شما در تغییر دادن مردم جامعه جاهل چه بود؟ پیامبر(ص) فرمود: محبت، بنیاد و اساس روش و سنت من است. پیامبر(ص) شخصیتی داشت پر رحمت، سراسر محبت، پرحلم، بسیار بزرگوار و بخشنده که از صد لشکر نفوذ و قدرتش بیشتر بود. اینکه قرآن کریم درباره پیامبر(ص) می گوید: «وَما اَرْسَلْناکَ اِلّا رَحْمَهً لِلعالَمینَ است» به واقع اینطور بود؛ پیامبر(ص) جلوه تمام عیار رحمت خدا در روی زمین برای انسان ها بود و توانست جامعه جاهلی و حتی سرسخت ترین دشمنان خود را تغییر دهد.»

دکتر آئینه وند: بزرگترین درس پیامبر(ص) برای امت اسلامی، اخلاق است

مرحوم دکتر صادق آئینه وند استاد برجسته تاریخ اسلام که در سال ۹۵ با موضوع "پیامبر صلح” با شفقنا مصاحبه کرده نیز اساس کار رسول خدا را بر صلح می داند و عنوان می کند: «هیچ گاه دیده نشده که پیامبر(ص) به دنبال جنگ، نزاع و تنش باشد به جز یک مورد، اینکه کسانی مانع ابلاغ کلمه الله و تبلیغ دین اسلام شوند. برخی اسلام را نمی پذیرفتند، از نظر پیامبر این مانعی نبود و اگر سد راه نمی شدند، کاری به آنها نداشت ولی اگر کسانی می آمدند و می گفتند که ما نمی پذیریم و اجازه هم نمی دهیم به کسی تبلیغ کنید و در واقع مقابل ابلاغ کلمه الله می ایستادند و مانع تبلیغ پیام اسلام می شدند، در اینجا جنگ اتفاق می افتاد. آینه وند تأکید می کند که بزرگترین درس پیامبر(ص) برای امت اسلامی، اخلاق است.»

هادی سروش: اخلاق محور و میزان همه آموزه های پیامبر(ص) است

هادی سروش محقق و پژوهشگر در یادداشتی که سال ۹۷ در اختیار شفقنا قرار داده، عنوان می کند «”اخلاق” یکی از ره آوردهای بعثت نیست، بلکه "محور و میزان” همه آموزه های پیامبر(ص) است بدین معنا که هدف بعثت این بوده که؛ همه شریعت، همه معیشت، و همه سیاست، و نیز معرفت؛ باید آمیخته با "اخلاق” باشد. برای این مهم، پیامبر مبعوث گشت.»

پیامبر به گفته همه بزرگان دین و پژوهشگران، نمونه و الگوی بارزی از اخلاق اسلامی است و در هیچ برهه ای جز به صلح و مهربانی و دوستی نیاندیشید و بر طبق آن حرکت کرد، حال چطور عده ای سخن از قدرت طلبی پیامبر می کنند و بُعد رسالت اخلاقی نبی مکرم اسلام را کمرنگ جلوه می دهند!

سخنی با بزرگان

شاید در نگاه اول این تصور در ذهن بزرگان حوزوی شکل بگیرد که کانال تلگرامی یکی از حوزویان به منظور جذب مخاطب مطلبی را منتشر کرده و شاید چندان برای انتشار چنین مطالبی یا حتی برای گفتن چنین سخنانی از سوی عده ای، اهمیتی قائل نشوند، اما قطعاً چنین اظهارنظرهایی به مرور در ذهن مردم به خصوص جوانان سبب کاهش اعتماد به سخنان حوزویان خواهد شد. شاید اگر روزی اساتیدی از حوزه حتی بهترین و مهم ترین صحبت را با جوانان داشته باشند هم اثرگذاری و نتیجه ای که تا دیروز شاهد آن بودند را دریافت نکنند. نوش دارو پس از مرگ سهراب بی فایده است.

شفقنا