اروپا و برجام زیر فشارآمریکا

تدبیر24»در هفته‌ای که گذشت آقای امانوئل مکرون که روابطه شخصی خوبی با ترامپ ایجاد کرده به واشنگتن رفت. روابط میان فرانسه و آمریکا همواره دچار چالش‌های بوده است. این دو کشور همواره در عرصه‌های بین‌المللی تا پیش از ورود مکرون به الیزه در بسیاری از موارد دیدگاه‌های نسبتا متفاوتی داشته‌اند. با پیروزی مکرون روابط دوکشور کاملا دگرگون گشت و اکنون فرانسه در کنار انگلستان قوی‌ترین رابطه را با آمریکا دارد. از این رو انتظار می‌رفت با سفر آقای مکرون، وی بتواند ترامپ را متقاعد به ماندن در برجام کند. اگرچه آقای ترامپ و تیم وی همچنان دو پهلو صحبت می‌کنند و آشکارا از خروج یا ماندن در برجام سخن نگفتند اما اظهارات مکرون در مصاحبه مطبوعاتی تا حدودی حاکی از ناامیدی وی برای ماندن در برجام بود. آنجلا مرکل نیز در صدد است در سفر رسمی خود ضروریات برجام را برای ترامپ بازگو کند و ترامپ را متقاعد به پایبندی به تعهد آمریکا در این خصوص کند. با وجود تیم کنونی ترامپ، یعنی جان بولتون و مایک پمپئو که از شخصیت‌های بسیار تندرو حامی رژیم صهیونیستی و مخالف ایران هستند، هنوز با قطعیت نمی‌توان آینده برجام را پیش‌بینی کرد. آنچه مشخص است این است که آمریکا در حال حاضر درصدد است تا شرایطی را به وجود آورد که ایران را در برجام نگاه دارد، اما در مقابل نه‌تنها به تعهدات خود عمل نکند بلکه دیگران و به خصوص شرکای اروپایی خود را از همکاری با ایران باز دارد. آمریکا درصدد است تا این موافقتنامه چند‌جانبه را گام به‌گام به عقب بازگرداند و عملا مزایای برجام در نقطه آغازین و صفر قرار بگیرد و کار با ایران را منوط به اخذ امتیاز در عرصه‌های مختلف از جمله توان نظامی، دفاعی و حضور منطقه‌ای ایران مرتبط کند که بالا شک در آینده موضوعاتی مانند تروریسم و حقوق بشر نیز به آن اضافه خواهد شد. همچنان که در روزهای گذشته مجلس آمریکا با بی‌شرمی تمام به بهانه حقوق بشر علیه ایران اقدام کرد. ترامپ تهدید کرده است اگر شرکای اروپایی اش نتوانند در برجام تغییرات مورد نظر او را اعمال کنند، تعلیق تمدید تحریم‌های هسته‌ای ایران را تمدید نخواهند کرد. از این رواست که آقای مکرون ضمن تاکید بر وفاداری دولتش به برجام شروط جدیدی را به‌عنوان تکمله‌ای بر برجام اعلام کرده که البته با پاسخ قاطع مسئولان جمهوری اسلامی ایران رئیس‌جمهور محترم، دبیر شورای عالی امنیت ملی و وزیر خارجه مواجه شده است. ادامه وضعیت موجود چندان به مصلحت جمهوری اسلامی ایران نیست؛ این شرایط از یک طرف شرکت‌ها و کشورهای خارجی را برای کار با ایران بلاتکلیف نگه داشته، فضای داخل نیز در حالت صبر و انتظار قرار گرفته و علاوه بر آن سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را حول محور برجام متمرکز کرده است. جمهوری اسلامی ایران، لازم است اجازه ندهد آمریکا ایران را به‌دنبال خود بکشاند و باید ترامپ را با ابتکار عمل به عقب بازگرداند. با کمال تاسف اروپا برای حذف برجام روزبه‌روز درصدد همراهی با آمریکا در سایر حوزه‌ها است و آن‌چنان که رئیس‌جمهور محترم اعلام کرد آنها با هزینه ایران درصدد راضی نگاه داشتن آمریکا هستند. در روزهای اخیر تحرک دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران کاملا مشهود بوده است. سفر آقای محمدجواد ظریف به نیویورک و استفاده از این تریبون و حضور موثر آقای شمخانی در روسیه به‌همراهی موضع‌گیری ریاست محترم جمهوری اسلامی هشدارهای لازم را به آمریکا و کشورهای اروپایی در صورت فروپاشی برجام را داده است. اگرچه بسیاری از ظرفیت‌های برجام تا حدود زیادی با اقدامات غیراخلاقی و مقایر با تعهدات بین‌المللی دولت آمریکا بلااستفاده مانده است، اما دولت ترامپ درصدد است با هزینه خروج از برجام با مسئولیت ایران صورت پذیرد که باید با تدبیر و هوشیاری عمل کرد تا در فرصت باقی مانده علاوه بر استفاده از تریبون‌های عمومی باید با یک دیپلماسی مذاکراتی بسیار فشرده عواقب فروپاشی برجام به طرف‌های اروپایی گوشزد شود که بازنده اصلی دولت آمریکا و کشورهای اروپایی خواهند بود. علاوه بر گزینه‌‌های مختلفی که مسئولان کشور در زمینه هسته‌ای اعلام داشتند سایر امکانات و توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و محروم ماندن اروپا در استفاده از این ظرفیت‌ها باید مورد توجه قرار بگیرد. باید برای طرف مقابل به روشنی تبیین شود که جمهوری اسلامی ایران از فروپاشی برجام نه متضرر می‌شود و نه نگران است. اسرار ما در این زمینه صرفا از آن جهت است که یک توافقنامه بین‌المللی از سوی کسانی که خود را ملتزم به قواعد بین‌المللی می‌دانند باید رعایت شود و در این حضوص جای هیچ‌گونه مصالحه، امتیاز دادن و مماشات با منافع ملی کشور وجود نخواهد داشت. ضمن اینکه باید در نظر داشت آقای ترامپ با سیاست کاسب کارانه و شعبده بازی به‌دنبال اخذ امتیاز و کسب منافع نامشروع است.

حمیدرضا آصفی، سخنگوی اسبق وزارت خارجه