عملکرد نهادهای سیاسی حوزه علمیه

تدبیر24»حجت الاسلام و المسلمین محمدتقی فاضل میبدی در گفت‌وگو با خبرنگار شفقنا درباره مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه، توضیح داد: در سال ۷۶ در زمان انتخابات ریاست جمهوری که نام آقای خاتمی مطرح شد، جو غالب حوزه با آقای ناطق نوری بود؛ عده‌ای در حوزه بودند که این نوع بینش غالب سیاسی حوزه را قبول نداشتند و طرفدار نگاه متبلور در آقای خاتمی بودند، اما این گروه تشکلی در میان حوزه نداشتند و تصمیم گرفتند چندماه قبل از انتخابات این تشکل را شکل دهند. اما اساسنامه‌ای که مجمع محققین نوشت و مجوز هم برای آن صادر شد، تنها فعالیت سیاسی نبود بلکه تشکل سیاسی و فرهنگی بود بنابراین در مجمع محققین علاوه بر فعالیت‌های سیاسی شاخه فرهنگی، تبلیغاتی و بحث‎های حوزوی هم مطرح است، اما به نظر من عمده فعالیت مجمع محققین فعالیت فرهنگی است.

این عضو مجمع محققین و مدرسین درباره اینکه فرایندهای داخلی این نهاد تا چه اندازه دموکراتیک بوده، گفت: مقوله دموکراتیک یک مساله نسبی است یعنی دموکراسی به معنای واقعی که می‌فهمیم در کشور ما نیست؛ اما در مجمع محققین و مدرسین تا حدودی دموکراسی محقق شده است؛ چون اعضا نظرات خودشان را بروز می‌دهند، رای گیری می‌شود و تنها یک شخصیت نظر خود را اعمال نمی‌کند و دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد.

فاضل میبدی در خصوص عضوگیری مجمع محققین، تصریح کرد: به نظر من باید فضا بازتر شود تا اعضای جدید بتوانند وارد این تشکل شوند. ما در عضو گیری مشکلاتی داریم، چون حد و حدودهایی ایجاد شده و پذیرش افراد به کندی صورت می‌گیرد. البته برخی از اعضا نسبت به این مساله انتقاداتی دارند به همین خاطر عده ما به بیش از ۲۰ نفر تجاوز نمی‌کند، اما از جهت کیفی اعضای مجمع از سواد خوبی برخوردار هستند.

برخی از حوزویان از پیوستن به مجمع محققین نگران هستند

او ادامه داد: به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد برخی برای پیوستن به مجمع محققین تعلل می‌کنند یا اصلا تمایلی برای حضور ندارند؛ گرچه عقاید آنها به ما نزدیک است، اما چون نگران هستند که مبادا کرسی درس آنها گرفته شود یا جایگاه خود را از دست بدهند به مجمع نمی پیوندند.

این استاد دانشگاه مفید درباره تاثیر گذاری مجمع محققین در توسعه سیاسی کشور، بیان کرد: ما بالقوه در حوزه طرفداران زیادی داریم و از نوع اندیشه ما استقبال می‌کنند، نمونه آن هم در انتخابات است برای مثال بسیاری از طلاب رویکرد نزدیک به مجمع محققین داشتند و در همان مسیر، تبلیغات خود را انجام می‌دادند. از طرفی دیگر از بیرون هم تبلیغاتی علیه ما می‌شود که ممکن است کارهای ما را خنثی کند.

این استاد حوزه باتوجه به موفقیت‌های مجمع محققین، افزود: نگاه مثبتی در دانشگاه نسبت به مجمع وجود دارد، بیانیه‌هایی که مجمع می‌دهد در دانشگاه مورد استقبال قرار می‌گیرد، اما باید بگویم موانع برای ما زیاد است. مثلا امکانات مالی مناسبی نداریم و گاهی کمک‌های محدودی می‌شود یا جای مناسبی نداریم بنابراین اگر بخواهیم کنفرانسی برگزار کنیم با کمبود جا مواجه می‌شویم، اما جامعه مدرسین وضعیت مالی خوبی دارد.

با فعالیت مجمع محققین باب تک صدایی بسته شد

فاضل میبدی با اشاره به عملکرد مجمع محققین اضافه کرد: یکی از اقدامات مجمع محققین این بود که باب تک صدایی در جامعه بسته شد. قبل از شکل‌گیری مجمع محققین فقط یک صدا وجود داشت گرچه ما به نظر آنها هم احترام می‌گذاریم، اما برخی از نظرات آنها مورد قبول افراد جامعه و ما نبود. از وقتی مجمع محققین ایجاد شد یک فضای دیگری به وجود آمد به نحوی که دیگران هم می‌توانستند آرای متفاوت خود را مطرح کنند. به طور کلی یک نگاه نویی با آمدن آقای خاتمی ایجاد شد و در حوزه مسیر تازه و موثری آغاز شد؛ ایجاد این نگاه بدین معنا بود که غیر از آنچه که جامعه مدرسین می‌گوید، نظر دیگری هم وجود دارد.

او عنوان کرد: برای مثال وقتی آقای مصباح یزدی یک نظری دارد ممکن است عموم مردم فکر کنند نظر همه حوزویان این است، اما این طور نیست، فضلای دیگری هم هستند که نظر متفاوتی داشته باشند؛ مجمع محققین سعی کرد تکثر گرایی ایجاد کند.

این استاد حوزه درباره عملکرد جناحی یا فراجناحی مجمع محققین و مدرسین، تاکید کرد: مجمع محققین یک نهاد حوزوی است اعضای آن هم از حوزویان هستند اما رسالت و کارهایی که انجام می‌دهند فرا حوزوی است؛ چون در انتخابات شرکت می‌کند، موضع گیری‌های فراجناحی دارد و بیانیه‌های مختلفی صادر می‌کند یعنی از پایگاه و جایگاه اسلامی که می‌فهمیم سخن می‎گوییم.

بهتر است نهادهای حوزوی فراجناحی باشند

این عضو مجمع محققین و مدرسین درباره فراجناحی بودن یا جناحی بودن نهادهای حوزوی توضیح داد: بهتر است نهادهای حوزوی فراجناحی باشند، البته هر جناح و هر حزبی تعریف و چارچوب خاص خود را دارد. مرحوم امام(ره) معتقد بود که اگر روحانیت در تشکل‌های سیاسی حضور نداشته باشند، بهتر است و اگر روحانیت وارد فعالیت‌های سیاسی شد دیگر نمی‌تواند شخصیت فراحزبی یا فراجناحی داشته باشد.

این استاد دانشگاه مفید اشاره کرد: نمی‌توان گفت تشکل‌های روحانی مانند مجمع روحانیت مبارز، مجمع روحانیون، مجمع محققین و مجمع مدرسین فراجناحی هستند بلکه به عنوان یک تشکیلات جناحی عمل می‌کنند.

او با قیاس فعالیت‌های مجمع محققین و مجمع مدرسین، تصریح کرد: مجمع محققین هیچ وقت در حکومت نبوده و به طور عمده ناظر عملکرد حکومت بوده است؛ برخلاف جامعه مدرسین که اغلب اعضای آن در خبرگان رهبری، شورای نگهبان یا در دستگاه قضایی حضور دارند بنابراین اگر مجمع محققین نسبت به عملکرد حکومت انتقاداتی داشته آنها را مطرح می‌کند. همان‌طور که در زمان محمود احمدی‌نژاد هیچ اتفاقی برای ما مطلوب نبود و بیانیه‌های خودمان را صادر می‌کردیم، یا در مورد حصر آقای موسوی و آقای کروبی هم اعتراضات خودمان را داشتیم.

فاضل میبدی با بیان اینکه ما هیچ وقت در مقابل حکومت نبودیم، گفت: ما مقابل حکومت نبودیم اما به عنوان ناظر، انتقادات خود را مطرح می‌کردیم.

هیچ یک از نهادهای روحانی به طور کامل مورد توجه نیست

این استاد حوزه درباره جایگاه مجمع محققین اظهار کرد: هیچ یک از این تشکل‌های روحانی به طور کامل مورد توجه نیست، برخی جامعه مدرسین را قبول دارند و برخی دیگر مجمع محققین را یا برخی دیگر هم هیچ کدام را قبول ندارند؛ روی هم رفته افرادی که به دنبال اصلاحات هستند و تفکر به‌روز تری دارند ما را تشویق می‌کنند اما اینکه بگویم همه حوزه با ما همراه است، اینطور نیست.

فاضل میبدی در مورد جایگاه مجمع محققین در نزد افکار عمومی، بیان کرد: مردم به دنبال معیشت خودشان هستند و به نظر من نمی‌توان هیچ یک از تشکل‌های سیاسی را به طور کامل با افکار عمومی پیوند داد، اما نخبگان و دانشجویانی هستند که نسبت به عملکرد تشکل‌های سیاسی اقبال دارند. البته آمار نگرفتیم و نظر سنجی هم نکردیم تا اطلاعات دقیقی داشته باشیم که در میان مردم تا چه اندازه نسبت به عملکرد مجمع رضایت وجود دارد؛ اما در انتخابات از بیانیه‌های ما استقبال می‌شود.

این عضو مجمع محققین در پایان اضافه کرد: به نظر من هیچ تشکیلات سیاسی از نقد مبرا نیست اما باید بگویم که خطاهای سیاسی ما بسیار کم بوده است؛ به ویژه در انتخابات سراسری کشور خطای سیاسی کم داشتیم. از همان ابتدا از آقای خاتمی حمایت کردیم و پس از ایشان هم به احمدی‌نژاد نقد داشتیم و… رویکردهای کلان مجمع را هم موفقیت آمیز می‌دانم، اما نسبت به رویکردهای درونی نقدهایی وارد است.