رقابت و همکاری اروپا و آمریکا در ارتباط با ایران

 تدبیر24»غرب مجموعه‌ای است که در قالب اتحادیه شکل می‌گیرد. اتحادیه در واقع به «alliance»یعنی همکاری و رقابت توأمان ترجمه می‌شود. بعد همکاری در آن بسیار قوی‌تر از ابعاد رقابت حاصل می‌شود. لذا غرب یعنی ایالات متحده آمریکا و اروپا مجموعه‌ای بهم پیوسته و در عین حال رقیب یکدیگر محسوب می‌شوند. در برخی از موارد این رقابت جلوه بیشتری دارد و در برخی موارد دیگر به جای این رقابت همکاری‌های بیشتر را می‌توان ملاحظه کرد. در اینجا نیز بدین نکته باید توجه نمود که ایالات متحده آمریکا و اروپا بر سر برجام بایکدیگر اختلاف نظر پیدا کردند و این اختلاف نظر بیشتر در ارتباط با نوع برخورد ترامپ با مقوله برجام به عنوان میراث دیپلماتیک اتحادیه اروپا که در بطن و متن تلاش اتحادیه اروپا برای نزدیکی به ایران به‌واسطه کد ژئوپلیتیک و ژنوم ژئواستراتژیک ایران است. چرا که ایران در جغرافیایی قرار دارد که این جغرافیا از اهمیت جدی استراتژیک از منظر کد ژئوپلیتیک و ژنوم ژئواستراتژیک برخوردار است. گذشته از این ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا بر سر ایران تفاهم نظری و عملیاتی دارند. تاجایی که دیده شده است در عمل در بسیاری از مواقع اروپایی‌ها بیشتر از آمریکایی‌ها در تحت فشار قرار دادن ایران در بزنگاه‌های تاریخی وارد عمل شده و تلاش داشته‌اند تا با زبانی به ظاهر نرم‌تر، اما اقداماتی موثر‌تر بر علیه تهران عمل کنند. اکنون نیز آنها بر سر پرونده‌های فعالیت‌های نظامی و دفاعی ایران، حمایت ایران از تروریسم و تقابل ایران در منطقه و با رژیم صهیونیستی که به استعاره 3 قلوهایی افسانه‌ای نامیده‌ام با یکدیگر ارتباط هماهنگ و منطقی دارند. از این منظر گذشته از برجام و پرونده انرژی هسته‌ای ایران اروپا و ایالات متحده آمریکا بایکدیگر همسو هستند و اتحادیه اروپا از نظر جغرافیایی به دلیل نزدیکی جغرافیایی به ایران فعالیت‌های دفاعی ایران را بر علیه خود ارزیابی می‌کند. آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد، اکنون تغییر دکترین ایالات متحده در دوران ترامپ است. با روی کار آمدن ترامپ دکترین محدود کردن همکاری‌های بین‌المللی با ایران و محاصره منطقه‌ای تهران کلید خورد و اکنون او در پی آن است که دکترین تبدیل چالش ایران به دشمن غرب و جهان را مورد پروا و توجه قرار داده و پیاده‌سازی کند. این معنا را در سال 96 برای سال 97 پیش‌بینی کردم و بر این باورم که در سال 97 منطبق با 2018 میلادی این فعل از طرف آمریکایی‌ها به انجام رسید و آمریکا در سند امنیت ملی خود برای این سال، ایران را دشمن خود معرفی کرد و به سرعت در پی عملیاتی کردن این موضوع است. از این رو احتمال بالایی وجود دارد که فردا این اقدامی که هم اکنون در رسانه‌ها مطرح است از سوی آمریکا صورت بپذیرد. ممکن است چند روز و چند هفته‌ای نیز به تعویق بیفتد. از سوی دیگر با توجه به فرمان مقام معظم رهبری در ارتباط با عکس العمل نشان دادن مجلس، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در توئیتی موضع‌گیری کرده که اگر آمریکا این فعل را انجام دهد ایران نیروهای آمریکایی در منطقه را به صورت عمل متقابل با این معنا رو‌به‌رو خواهد ساخت، اما در رسانه‌ها اینگونه انتقال پیدا کرده که حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه گفته ارتش آمریکا را تحریم خواهد کرد و در این زمینه وارد عمل خواهد شد. باید بر این نکته تاکید کرد که وقتی تحریمی را انجام می‌دهیم باید جایگاه فرادستی نسبت به تحریم شونده از منظر نیازسنجی را مدنظر قرار دهیم. آیا ایالات متحده آمریکا و ارتش این کشور نیازی به ایران برای تامین منابع و نیازمندی‌های خود دارد یا ایران در عمل در منطقه رودروی ایالات متحده می‌ایستد؟ این پرسش باید به تحقیق گذاشته شود که قدرت آمریکا در وزن و توازن موجود چه اندازه است؟ ممکن است در قدرت سنجی از منظر معیارهای علمی و عملیاتی اساسا تهران با واشنگتن قابل سنجش نباشد، ولی از سوی دیگر بر اساس باورهای دینی و ایدئولوژیک گفته شود که ایران پیروز است چون بر مبنای حقانیت الهی نظام جمهوری اسلامی و برخاسته از انقلاب اسلامی در حال عمل است و این جایگاه در نهایت ایران را با پشتوانه قدرت الهی پیروز می‌گرداند. اینجا دیگر منطق سنجش علمی پاسخگو نیست بلکه باید گزاره‌های ایدئولوژیک مدنظر قرار گیرد و تبعیت از این فرمان به عنوان محور مورد توجه قرار گیرد. این دو پارادایم مجزا در بررسی این موضوع از دریچه نگرش متفاوت است.

مهدی مطهرنیا، آینده پژوه سیاسی و اجتماعی