تدبیر24» طرح استانی شدن انتخابات مجلس در حالی به تصویب رسید که جریانات سیاسی انتقادات زیادی به این طرح دارند و موافقان و مخالفان استدلال‌های متنوعی در خصوص لزوم رد یا تصویب آن مطرح می‌کنند. این طرح پیش از این در مجالس پنجم، ششم و هفتم نیز مطرح شده و هربار که به تصویب نمایندگان رسیده بود اما به تایید شورای نگهبان نرسید. بر اساس این طرح شمارش و تجمیع آرای نامزد‌های مجلس شورای اسلامی به صورت استانی و تناسبی خواهد بود و از هر حوزه انتخابیه فرعی صرفا نامزد یا نامزد‌هایی که حداقل 15درصد آرای صحیح مأخوذه آن حوزه را کسب کرده‌اند مجاز به کسب کرسی استانی و تناسبی هستند. «آرمان» در گفت‌وگو با محمدرضا خباز استاندار پیشین خراسان شمالی به بررسی طرح استانی شدن انتخابات پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
مجلس دهم نیز طرح استانی شدن انتخابات را به تصویب رساند. ارزیابی شما از نتایج احتمالی اجرای این طرح چیست؟
این چندمین بار است که در دوره‌های مختلف، نمایندگان طرحی در خصوص استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی تصویب می‌کنند. با این حال هربار که این طرح به شورای نگهبان قانون اساسی می‌رود، شورا به بازگشت آن طرح به صحن مجلس به دلیل مغایرت با قانون اساسی حکم می‌کند. امیدوارم امسال این طرح تأیید شود تا اتفاقی خوب برای مجلس بیفتد. اجرای این طرح سطح نمایندگان مجلس شورای اسلامی را بالا می‌برد به طوری که بسیاری از نمایندگان دیگر تنها به عنوان نماینده شهری کوچک در مجلس حاضر نخواهند شد بلکه به نمایندگی از استان حضور می‌یابند. همچنین نمایندگانی کیفی‌تر و شناخته‌شده‌تر و متخصص‌تر امکان حضور در مجلس شورای اسلامی را خواهند داشت. یکی از مشکلات اساسی کشور و چه بسا ام‌المشکلات این است که مجلس در سطح قابل قبولی نیست و هر دوره‌ای که می‌گذرد نمایندگان ضعیف‌تر می‌شوند. اگر مجلس اول را با مجلس کنونی مقایسه کنیم این تفاوت آشکار خواهد بود. البته مجلس ششم مجلسی کارآمد و موثر بود. هرچقدر سطح مجلس بالاتر باشد، کارایی آن نیز بالاتر می‌رود.
چرا فکر می‌کنید طرح مذکور باعث افزایش سطح مجلس می‌شود؟
وقتی نمایندگانی که توسط مردم انتخاب می‌شوند، از کارهای جزئی نجات پیدا کنند و تمرکز خود را روی مسائل ملی و مهم بگذارند، سطح مجلس افزایش می‌یابد و جامعه نیز سود می‌برد. کار مجلس ریل‌گذاری است و تنها افراد توانمند می‌توانند این مهم را به سرانجام برسانند. رهبر انقلاب تعبیری داشتند مبنی بر اینکه مجلس نقش نرم‌افزار و دولت نقش سخت‌افزار را در جامعه دارد. اگر کشور نرم‌افزاری قوی و همه‌جانبه‌نگر داشته باشد، طبیعتا سخت‌افزار و دستگاه اجرایی کشور نیز در مسیر درست گام برخواهد داشت. اگر این طرح تصویب شود، نمایندگانی انتخاب خواهند شد که حداقل 15درصد آرای حوزه انتخابیه خود را داشته باشند و رأی استانی نیز در انتخاب نماینده اثرگذار خواهد بود. به این وسیله افراد توانمندتر و افرادی که از شهرت و مقبولیت استانی برخوردارند، به مجلس وارد خواهند شد. از سوی دیگر فعالیت احزاب نیز گسترش خواهد یافت و مبانی دموکراسی نیز در کشور توسعه می‌یابد. حزب و پارلمان ماهیتی هم‌افزا نسبت به یکدیگر دارند و با تقویت احزاب، مجلس نیز تقویت می‌شود.
گروهی معتقدند که استانی شدن انتخابات به ایجاد حلقه‌ای بسته از جریان قدرت می‌انجامد؟ چه راهکاری برای جلوگیری از ایجاد یک الیگارشی وجود دارد؟
اگر احزاب آزادانه فعالیت نکنند و نتوانند به آسانی عضوگیری کرده و نگاه خود را گسترش دهند، منطقا همین اتفاق خواهد افتاد و یک الیگارشی در کشور ایجاد خواهد که تمام مراکز قدرت را در اختیار خواهد داشت. در نتیجه می‌توان گفت، لازمه اجرای صحیح این طرح استانی شدن انتخابات و فضای مناسب سیاسی برای توسعه و تقویت احزاب اهمیت دارد و در صورتی که این اتفاق نیفتد، این طرح اثر معکوس روی جامعه خواهد گذاشت. یکی از محاسن دوم خرداد و جریان اصلاحات به‌طور کلی همین بحث گسترش فرهنگ تحزب در کشور بوده که باید قدر دانسته شود. از طرفی در مجلس هشتم قانونی تصویب شد که بر اساس آن احزاب کوچک می‌توانند در یکدیگر ادغام شوند و حزبی بزرگ و فراگیر تشکیل دهند و به این وسیله در انتخابات تأثیرگذار باشند. معتقدم در هر حال باید این طرح استانی شدن اجرایی می‌شد و هرچه زودتر این اتفاق می‌افتاد، ثمرات بیشتری برای کشور داشت. زمانی که رونق احزاب توسط اصلاح‌طلبان مطرح می‌شد اما جریان‌هایی از بسته شدن فضای سیاسی کشور نگرانی به خود راه نمی‌دادند، باید به همین مسائل امروز توجه می‌شد.
شورای نگهبان، چندبار طرح استانی شدن انتخابات را رد کرده است. آیا این بار نیز همین اتفاق نخواهد افتاد؟
تغییراتی در طرح ایجاد شده که تناقضات استانی شدن انتخابات با قانون اساسی را از بین برده و می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد. اگر مشخص نمی‌شد کاندیدایی که می‌خواهد به عنوان نماینده استان در مجلس شورای اسلامی حاضر شود، باید حداقل 15درصد آرای حوزه انتخابیه خود را کسب کند، آنگاه می‌توانستیم بگوییم که طرح مذکور با قانون اساسی در تناقض است اما خوشبختانه اینگونه مسائل در طرح دیده شده و نمایندگان با توجه به ایراداتی که شورای نگهبان با استناد بر آنها طرح را رد می‌کرد، طرح جدید را تهیه و تنظیم کرده‌اند. در حال حاضر بر اساس قانون، نماینده اگر 25درصد آرا در حوزه انتخابیه خود را داشته باشد می‌تواند روی کرسی‌های مجلس بنشیند ولی در صورت تأیید قانون جدید در شورای نگهبان، این عدد به 15درصد کاهش خواهد یافت و در عوض رأی استانی تعیین کننده برنده انتخابات خواهد بود.
این طرح به منازعات قومی قبیله‌ای در سطح استان‌ها دامن نخواهد زد؟
خیر، فکر نمی‌کنم که اینگونه باشد. وقتی کسی با آرای مردم استان انتخاب شود، از اعتبار بیشتری برخوردار خواهد بود و همین مساله می‌تواند عامل وحدت باشد. همچنین مطالبات منطقه‌ای از بین می‌رود و نگاه استانی و ملی جایگزین می‌شود که این امر نیز خود به عنوان عنصری وحدت‌بخش در جامعه مطرح شود. از طرفی در قانون جدید ملاحظاتی در خصوص اقلیت‌های قومی و مذهبی لحاظ و استثنائاتی در نظر گرفته شده که از بروز اینگونه مشکلات جلوگیری می‌کند.
ارسال به دوستان 
نسخه چاپی 
