۴ سالگی برجام چالش‌ها و دستاوردها

تدبیر24»برجام یکی از مشکل‌ترین دوره‌های گفت‌وگو میان ایران و 1+5 در تاریخ روابط بین‌الملل بوده که یک طرف آن ایران بوده است. طرف ایرانی از این مذاکرات موفق بیرون آمد. سناریوی برد-برد که از ابتدا از سوی ایران اعلام شده بود، می‌توانست و هنوز هم می‌تواند همه طرف‌های درگیر را متقاعد به ادامه راه کند. اما مشکلاتی در این روند پیش آمد که بخشی از این مشکلات ناشی از تفسیرهای حقوقی و بخش بزرگی از آن نیز ناشی از تمایلات و خواسته‌های سیاسی بود. بزرگترین مشکل فراروی برجام قرار گرفتن دونالد ترامپ در راس هرم قدرت در کاخ سفید و اعلام خروج آمریکا از برجام بود که توافق هسته‌ای را با چالش بزرگی مواجه کرد. چالش بزرگتر آن بود که دیگر متحدین در برجام خصوصا کشورهای اروپایی نتوانستند در مقابل اراده آمریکا اقدام خاصی داشته باشند. لذا بیشتر اقداماتی که از سوی اروپایی‌ها صورت گرفت چیزی جز وقت‌کشی نبود. این روند باعث شد تا اجرای برجام روزبه‌روز با مشکلات بیشتری مواجه گردد. اینجا بود که ایران اعلام نمود گام‌به‌گام بخشی از تعهدات برجامی خود را نادیده می‌گیرد. البته این مساله به معنای نادیده گرفتن اصل برجام نیست بلکه به معنای دعوت از همه کشورهای عضو برجام برای مشارکت در زنده نگه داشتن یک دیالوگ بین‌المللی است. آمریکایی‌ها رفتار خود را آرام‌آرام به اروپایی‌ها تسری دادند. اروپا جدای از آنکه توان انجام اقدامات مثبت قابل ذکری نداشت عملا در خط آمریکا و در جبهه ایران‌هراسی افتاد و برجام را با مشکلات بیشتری مواجه کرد.آینده برجام در دست کشورهای عضو برجام است. اگر آمریکایی‌ها خواهان گفت‌وگو وادامه دیالوگ هستند، بهترین چارچوب برجام است. لذا بازگشت به برجام این اجازه و فرصت را به آنها می‌دهد که بتوانند تا مواضع سایر طرف‌ها را بشنوند. اروپایی‌ها اگر در پی حفظ برجام هستند می‌توانند سازوکار روشن‌تر و سریع‌تری برای مشارکت در برجام پیدا کنند تا اینکه مطمئن شوند برجام به راه خود ادامه می‌دهد. مشکلاتی که دیگران بر سر راه برجام قرار دادند، نباید مانع از آن شود که فراموش کنیم برجام دستاورد دیپلماتیک بزرگی بوده است. تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران در برجام تیمی قدرتمند با اهداف روشن بود که از سوی نظام ترسیم شد و حرکت کرد. امیدواریم درآینده شاهد نتایج ملموس‌تر برجام باشیم. همانگونه که همگان می‌دانند ورود به برجام و توافق هسته‌ای از ابتدا با اذن و نظارت مقام معظم رهبری صورت گرفته است. تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای تا جایی که توان داشت سعی کرد تا اهداف نظام را مد نظر داشته باشد. از این جهت که تیم مذاکره‌کننده توانست برجام را به امضا برساند، و این دستاوردی حداکثری بوده است که توانستند ایران را از بند 7 منشور بیرون آورند. اینکه بعدها مشخصا آمریکایی‌ها مفاد برجام را نادیده گرفتند خیلی به طرف ایرانی باز نمی‌گردد. بلکه مشکلات را دیگران برای برجام به‌وجود آوردند. به نظر می‌رسد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای وظیفه خود را در دیپلماسی چند‌جانبه به خوبی نشان داده است.

 علی اکبر فرازی، سفیر اسبق ایران در رومانی