سند همکاری‌های ایران و چین؛ شاه‌بیت سیاست نگاه به شرق

تدبیر24»گرچه این سند هنوز نهایی نشده و به اجرا در نیامده است اما به زعم کارشناسان و صاحب نظران اجرایی شدن آن می تواند با توجه به جایگاه ایران و توانمندی که چین دارد مزایای زیادی را در حوزه های مختلف به ویژه اقتصادی فراهم آورد. 

به گزارش ایسنا، سند همکاری های مشترک ایران و چین در ابعاد بین المللی نگرانی‌ اروپایی ها و به ویژه آمریکا را بر انگیخته و البته مخالفانی هم در داخل کشور با استدلال‌های مختلف دارد. 
مایک پمپئو وزیر خارجه وقت آمریکا در این رابطه گفته بود «اطمینان حاصل خواهیم کرد تمام مقررات و تحریم‌هایی را که علیه ایران اعمال کرده‌ایم، بر حزب کمونیست چین، شرکت‌ها و نهادهای دولتی‌شان نیز اعمال کنیم.
وی همچنین مدعی شده بود که کشورهای منطقه این موضوع را همان‌گونه که هست ببینند. ورود چین به ایران خاورمیانه را ناامن خواهد کرد. اسرائیل را به خطر خواهد انداخت. همچنین موجب به خطر افتادن عربستان سعودی و امارات متحده عربی خواهد شد.
از این ادعاها به راحتی می توان دریافت که تا چه اندازه این سند حیاتی و با اهمیت برای ایران و جایگاه آن در منطقه است که موجبات نگرانی آمریکایی ها را فراهم کرده است. 

علی رغم همه هیاهو و حرف و حدیث هایی که در سطح داخلی و خارجی درخصوص سند همکاری های ایران و چین مطرح شد، سعید جلیلی یکی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در این زمینه می‌گوید که به دلیل برخی تعلل‌ها و عدم تشخیص درست اولویت‌ها، این طرح پس از گذشت چند سال هنوز در مرحله پیش‌نویس قرار دارد. 
در میان مسائلی که نسبت به سند در سطح جامعه و افکار عمومی مطرح شد، اسم علی لاریجانی رئیس سابق مجلس و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز به عنوان فردی که نقش مهمی در پیشبرد این سند دارد به میان آمد که در این ارتباط منصور حقیقت‌پور مشاور پیشین لاریجانی درباره نقش او در قرارداد ۲۵ساله ایران و چین هم گفت: «آقای لاریجانی نقش ویژه‌ای در قرارداد راهبردی ایران و چین دارد و او برای پیگیری این قرارداد مهم، مد نظر رهبر انقلاب بود تا بتواند مناسبات ایران و چین را در این قرارداد مدیریت کند تا سندی اجرایی و عملیاتی به ثمر بنشیند. او فردی مطمئن نزد رهبر انقلاب است.»

از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران معتقدند که این سند موقعیت بازیگری ایران و توانایی هایی که از طریق این همکاری به دست می آورد را افزایش می دهد، ضمن این که در ارتباط با چین ما یک انتخاب راهبردی کردیم که فقط به دلیل فشار حداکثری ترامپ نیست، بلکه ناشی از تمایل ایران به دنبال کردن نگاه به شرق هم هست. 

معمولا سندهای همکاری باعث اصلاح ساختار می شود، از آن جایی که چین یکی از قدرت های بلامنازع دهه آینده و از قدرت های مهم و تاثیر گذار در صحنه آینده جهان است، لذا این یک فرصت تاریخی برای ما است که از روابط راهبردی با این کشور نهایت استفاده را بکنیم.
لازم به ذکر است ایران به لحاظ موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیک و همچنین منابع سرشار از انرژی که در اختیار دارد یکی از بهترین گزینه ها برای همکاری است، آن هم با کشوری مانند چین که از دانش و تخصص بالایی در این زمینه برخوردار است. بنابراین در کنار هم قرار گرفتن این مزیت ها نه تنها بی فایده نیست بلکه به ارتقاء دو کشور هم کمک می کند.

آن چه که در این مدت در فضای مجازی درباره این سند منتشر شده حکایت از این دارد که گسترش همکاری دوجانبه اقتصادی و تجاری، تعامل بخش خصوصی و مناطق آزاد، افزایش اثرگذاری در حوزه‌های فناوری و گردشگری، مشارکت راهبردی در حوزه‌های اقتصادی، همکاری دانشگاهی و فناوری و علمی، بازنگری در همکاری‌های اقتصادی، حمایت از مواضع یکدیگر در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی، همکاری در مبارزه با تروریسم، گسترش همکاری نظامی و دفاعی و همکاری در زمینه‌های دیگر به‌عنوان اهداف اصلی این سند مورد توجه قرار گرفته است. گرچه هنوز متن، نهایی و جزئیات آن مشخص نیست.

باید در نظر داشت معمولا تفاهم نامه هایی که به شکل سند بین دو کشور مورد بررسی قرار گرفته و به امضا می رسد نشان می دهد که طرفین قصد دارند سطح همکاری های خود را در شرایط عالی تری ادامه دهند.
بنابراین ضروری است هر چه زودتر با انسجام داخلی و تفاهم میان جریان ها شرایطی فراهم شود که این سند که چند سالی روی آن کار شده، زودتر نهایی شده و به اجرا در آید. 
ابراز نگرانی رئیس سابق موساد و وزیر خارجه وقت آمریکا و همچنین نگرانی هایی که از سوی اروپایی ها دیده شده خود گویای اهمت این سند و همکاری راهبردی بین ایران و چین است که ضرورت توجه داخلی به این سند مهم را صد چندان می‌کند. 

در واقع نحوه اجرای سند نشان می دهد چگونه دو کشور می توانند با استفاده از ظرفیت های موجود روابط خود را در دورانی که به علت درگیری های استراتژیک میان قدرت های بزرگ در حال شکل گیری مجدد می باشد؛ با همکاری های گسترده توسعه دهند. به قطع و یقین ایران با وجود تحریم های آمریکا می تواند با مشخص کردن اهداف خود و همچنین درست اجرا کردن مفاد این سند و همکاری موثر، بخشی از نیازهای توسعه ای خود را برآورده سازد.