پایداری ها جریانی زود گذر بی ریشه و افراطی هستند

تدبیر24: سید محمد صدر را باید از جمله دیپلمات های نگران وزارت امور خارجه دانست. اگر در دوران دولت خاتمی نگران کارشکنی های گروهی بود که تز گفتگوی تمدن هارا بر نمی تافتند این روزها باید نگران عده ای باشد که شاید بتوانند در مذاکرات ایران با قدرت های جهانی خللی وارد کنند.

صدر که این روزها در مقام مشاور وزیر امور خارجه در دفتر مطالعات این وزارتخانه مشغول به کار است مهمترین دلواپسی خود را مربوط به تحریم ها می داند و در عین حال ابراز امیداوری می کند که هر چه زودتر سایه شوم تحریم از سر ملت ایران برداشته شود.

معاون عربی - آفریقایی وزارت امور خارجه دولت اصلاحات سخنان حاضران در همایش دلواپسان را شعاری می داند و در عین حال تاکید می کند که آنان خود نیز نمی دانستند وزیر امور خارجه در مذاکرات خود چه امتیازی اعطا کرده که ایران دیگر نمی تواند از انرژی هسته ای در زمینه های صلح آمیز بهره بگیرد.

متن گفت و گوی خبرنگار ایرنا با محمد صدر را می خوانیم:

** مهمترین دلواپسی شما در حال حاضر چیست ؟

++با توجه به تجربه و سابقه ام درسیاست خارجی، مهمترین دلواپسی من در همین زمینه است. امیدوارم که مذاکرات ایران با 5+1 به نتیجه برسد و سایه شوم تحریم ازسرملت ایران برداشته شود. 

**دلواپسی دیگری ندارید ؟

++شما مهمترین آن را خواستید و این مهمترین دلواپسی من است .من بر این باورم که سیاست های اعمال شده توسط دولت قبل که به افزایش تحریم ها و انزوای ایران منجر شد و زمینه افول جایگاه جمهوری اسلامی ایران و ایرانی را در سطح جهان فراهم کرد؛ باید به گونه ای جبران شود. 

**این امکان فراهم بود که دلواپسی ها یتان را در دوره گذشته بیان کنید ؟

++من در هشت سال گذشته همواره سیاست خارجی را مورد نقد قرار دادم و این اقدام را از روی دلسوزی انجام می دادم . من درابتدا این احتمال را می دادم که شاید آقای احمدی نژاد متوجه نباشد که با سیاست های خود چه آسیبی را به کشور وارد می کند، هرچند متاسفانه گوش شنوایی وجود نداشت.

**جمعی از دلواپسان مذاکرات هسته ای چندی پیش با برگزاری همایشی دلواپسی خود را در مورد سیاست های هسته ای کشور ابراز کردند به نظر شما تشکیل چنین جلساتی می تواند در روند مذاکرات تاثیر گذار باشد ؟

++من هر وقت مورد سوال قرار می گرفتم که آیا اقدامات گروه دلواپسان در مذاکرات هسته ای تاثیری دارد و می تواند خدشه ای وارد کند ؟ با قاطعیت پاسخ «نه» می دادم . من هیچ گونه نگرانی از مسائل داخلی و برنامه های منتقدان دولت ندارم . برنامه هسته ای یک استراتژی تدوین شده بوده که در حال اجرا است. این گروه نیز گروه قلیلی است که به هیچ وجه در جامعه سیاسی ایران تاثیری ندارند. این افراد تنها صدای بلندی دارند البته درجلسه اخیر مجلس نیز این صدا کوتاه شد و مشخص شد که در مجلسی که اکثریت آن با اصولگرایان است، این افراد پایگاهی ندارند. نگرانی من هرگز متوجه داخل کشور نیست. البته شما به این نکته توجه کنید که برگزاری چنین همایش هایی حق فعالان سیاسی و افراد مخالف دولت است . 

**انتقادات مطرح شده در همایش را چطور ارزیابی می کنید ؟

++سخنان مطرح شده بیشتر شعاری بود. شما توجه کنید که رهبری انقلاب در سخنرانی ها مرتب بر این مساله که ایران به دنبال سلاح هسته ای نیست ،تاکید کردند و در این مورد فتوا صادر کردند که بسیار مورد توجه طرف مقابل قرار گرفته است. به عبارت دیگر ایران به دنبال تولید سلاح هسته ای نبوده و تلاش دارد تا به صورت صلح آمیز از انرژی هسته ای بهره بگیرد. ایران انرژی هسته ای را برای تولید برق ،کاربردهای پزشکی و کشاورزی و ... به کار می گیرد. این منتقدان که در همایش مرتب فریاد می زدند که آقای ظریف و تیم هسته ای امتیازات زیادی داده اند لطف کرده این سوال را پاسخ دهند که کدام تصمیم آقای ظریف و تیم ایشان موجب می شود که ما دیگر نتوانیم از انرژی هسته ای استفاده صلح آمیز درزمینه پزشکی ،کشاورزی و تولید برق داشته باشیم .

**یعنی نگرانی شما متوجه خارج از کشور است ؟

++بله. من نگرانم که مبادا آمریکا همان اشتباهاتی که در دوره آقای خاتمی انجام داد و تصمیم فرد افراطی همچون جرج بوش موجب شد که مذاکرات ایران با سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان به شکست بیانجامد،بار دیگر تکرار شود. در جلسه ماقبل آخر که به توافق منجر شد اگر به خاطر داشته باشید فرانسه در حال ایفای چنین نقشی بوده و با طرح مسائل غیر واقعی حداقل توافق را یک تا دو هفته به تاخیر انداخت. من این نگرانی را دارم که مبادا گروه های افراطی از جمله صهیونیست ها ،تی پارتی ،صهیونیست های مسیحی و برخی از کشورهای عربی با پولی که در کنگره خرج می کنند ؛بتوانند اوباما را تحت فشار قرار بدهند که اقدامی انجام بدهند تا مذاکرات به نتیجه نرسد. 

**فکر نمی کنید تلاش این گروهها در این راستا است که به غرب نشان بدهند تا دولت هم تحت فشار است و بیش از این زمان رسیدن به نتیجه را طول ندهند به عبارت دیگر این گروه ها می خواهند همان نقشی را ایفا کنند که گروه های مخالف دولت اوباما در آمریکا بازی می کنند. می توان این رفتار را پیامی به 5+1 دانست . 

++در آنسوی مرز ایران تی پارتی ، کشورهای عربی و صهیونیست ها هستند که با مذاکرات صلح آمیز مخالفت می کنند. در ایران نیز چنین مخالف هایی وجود دارد که نه تنها مضر نیست بلکه مفید هم هست. این همایش ها از این جهت مفید است که آنها بفهمند که فقط دولت آمریکا تحت فشار نیست بلکه دولت اقای روحانی هم تحت فشار است. به این استراتژی استراتژی پارا لل یا موازی گفته می شود . 

**به نظر شما خود جوش بوده یا هدایت شده؟ 

++من در این مورد چیزی نمی دانم اما در مجموع اشکالی ندارد و به مذاکرات هسته ای خللی وارد نمی کند. 

**یعنی مانعی در روند مذاکرات هسته ای ایجاد نمی کند .

++در ایران نه؛ اما امکان دارد که از آن طرف اثر بگذارد و لابی صهیونیست ها بتواند در مذاکرات صلح مانع ایجاد کند. 

**شما در سخنان خود رفع تحریم ها را مهمترین دلواپسی خود ذکر کردید. من لازم می دانم که به گزارش گروه بین المللی بحران اشاره کنم این گروه در جدیدترین گزارش خود به این مساله اشاره کرده که اتمام پرونده هسته ای ایران 14 تا 19 سال طول می کشد شما این گزارش را چقدر واقع بینانه می دانید ؟

++من نگرانم که مبادا مدت زمانی که به عنوان اتمام پرونده هسته ای ایران ذکر شده همان چیزی باشد که از سوی گروه های تندرو مطرح شده که منطقی و واقع گرایانه نیست. چنین پیشنهاداتی موجب می شود که زحمات صرف شده برای اتمام این پرونده راه به جایی نبرده و مذاکرات با مشکل روبرو شود. 

**در صورتیکه موانع مزاحم وجود نداشته باشد فکر می کنید برای دستیابی به نتیجه مطلوب و برداشته شدن تمام تحریم ها چقدر زمان لازم است ؟

++طرح این مساله چندان منطقی نیست . شما توجه کنید که توافقی صورت می گیرد و در متن نوشته شده تاکید شده که باید حقوق ملت ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای به رسمیت شناخته شود و از سویی طرف غربی می تواند اطمینان حاصل کند که به هیچ وجه برنامه هسته ای ایران به سمت تولید سلاح هسته ای نمی رود. برای تحقق این مساله باید اقداماتی انجام شود و به همین دلیل نمی توان برای آن زمانی را تعیین کرد. 

**این سوال به این دلیل مطرح شد که به هر حال مردم برای برداشته شدن تحریم ها و گشایش در وضعیت اقتصادی لحظه شماری می کنند. 

++این مساله بستگی به مدت زمانی دارد که تعهدات مندرج در توافق نامه انجام می شود. در این صورت طرف توافق، اطمینان حاصل می کند که هیچ انحرافی در اجرای تعهدات رخ نداده است. برداشته شدن تحریم ها منوط به اجرای تعهدات و اقدامات فنی در سایت ها و بازرسی بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی است در این صورت، طرف مقابل اطمینان حاصل می کند که هیچ گونه انحرافی در برنامه ایران رخ نداده است . 

**ارزیابی شما از اقدامات تیم مذاکره کننده ایرانی چیست ؟

++من لازم می دانم که قبل از پاسخ به این سوال توضیحی را ارائه کنم. بخش سیاسی وزارت خارجه شامل دو قسمت است دو جانبه و چند جانبه که بخش دو جانبه رابطه با کشورهای دنیا و بخش چند جانبه رابطه با سازمان های بین المللی از جمله سازمان ملل متحد ، سازمان غیر متعهدها ،سازمان همکاری های اسلامی ، سازمان بهداشت جهانی و محیط زیست ....می باشد. این مذاکرات نوعی مذاکرات بین المللی محسوب شده و دکتر ظریف در این زمینه تخصص دارد. ایشان از ابتدای حضورش در وزارت امور خارجه و نمایندگی ایران در سازمان ملل در این زمینه کار کرده و در نهایت سفیر ایران در سازمان ملل و معاون بین الملل می شود. به نظر من ایشان از نظر تحصیلات و تجربه صلاحیت مدیریت این مذاکرات را دارد. من به ضرس قاطع می گویم که ظریف در این زمینه بی نظیر است. ما در وزارت امور خارجه فردی نظیر دکتر ظریف را نداریم که از چنین تجربه ای برخوردار باشد. ایشان در این مذاکرات ذیصلاح بوده و تیم ایشان نیز از تجربه کافی برخوردار است. 

*** تغییر جایگاه ایران در منطقه

**به نظر شما تغییر دولت؛ جایگاه ایران در منطقه را دستخوش چه تغییراتی کرد؟

++جواب این سوال مشخص است هر فردی که مسائل سیاست خارجی را پی گیری می کند به راحتی می تواند متوجه شود که جو تغییر کرده است. در این مدت تعداد زیادی از وزرای خارجه اروپایی به ایران آمده اند در حالیکه در هشت سال گذشته اصلا چنین اتفاقی رخ نداده بود. 

**یعنی نگاه به شرق تغییر کرده است ؟

++ اتفاقا نگاه به شرق هیچ مشکلی ندارد و خیلی هم خوب است. نباید اینگونه تصور کرد که نگاه دولت به سیاست خارجی در حال حاضر دیگر نگاه به شرق نیست. سیاست خارجی موفق ،سیاست خارجی است که با همه کشورهای از جمله شرق و غرب و آسیا و ..... رابطه داشته باشد. 

**البته منظور من نگاه صرفا به شرق بود ؟

++دولت تلاش دارد تا با همه کشورهای جهان رابطه داشته باشد. البته در گذشته رابطه با کشورهای اروپایی بسیار بد بود که در حال حاضر این رابطه ترمیم شده و وزرای امور خارجه کشورهای مختلف اروپایی از ایران بازدید داشته اند. آقای احمدی نژاد با کشورهای عربی خیلی مشکل پیدا کرد و دولت تلاش دارد تا این مشکلات را برطرف کند. شما توجه کنید که در حال حاضر وزرای امور خارجه ایتالیا ،اسپانیا ، یونان ، اتریش ، سوئد ،بلژیک ،لهستان خانم اشتون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران آمدند البته وزیر امور خارجه فرانسه به ایران نیامده اما شاهد هستید که شرکت های خودرو سازی فرانسوی که ایران را تحریم کرده بودند چطور ابراز علاقه کردند تا بار دیگر در بازار ایران حضور پیدا کنند. این نشانه ها بیانگر آن است که جو کاملا تغییر کرده و بهبود یافته است. 

**فضای داخلی کشور هم تغییراتی را تجربه کرده است ؟

++به نظر من فضای داخلی بهتر از این می تواند باشد برای پیشبرد بیشتر مذاکرات خارجی پشتوانه سیاست داخلی لازم است. من بارها به این مساله اشاره کردم که سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی است و سیاست خارجی که تشنج زدایی را دنبال می کند باید این سیاست را در داخل کشور هم اجرایی کند. 

**به طور عملیاتی چه اقداماتی باید انجام شود. 

++باید جو آزاد سیاسی توام با آزادی مطبوعات ،جریان های سیاسی و احزاب فراهم شود و نباید سایت یا روزنامه ای از فعالیت باز بماند. نباید امکانات رسانه ای بین المللی فیلتر شود و از سوی دیگر باید فضای خوبی در حوزه انتشار کتاب ایجاد شود و هنرمندان ما به راحتی بتوانند فعالیت کنند و هنرخود را ارائه دهند. البته شرایط موجود ایده آل نیست اما امید است که در آینده گشایشی دراین روند ایجاد شود. 

*** انتخابات مجلس و جناح های سیاسی 

**اگر اجازه بدهید با توجه به حضور شما در انتخابات مجلس هشتم ؛ گریزی هم به سیاست داخلی داشته باشیم. آقای صدر شما به عنوان سر لیست اصلاح طلبان در انتخابات مجلس هشتم بودید آیا درصدد هستید تا در انتخابات مجلس دهم شرکت کنید ؟

++ البته من فقط در یک لیست سر لیست بودم. سر لیست کلی آقای جهانگیری و انصاری بودند و من نفر سوم لیست کلی اصلاح طلبان بودم. هنوز رایزنی ها به این مرحله نرسیده البته من روی این مساله فکر می کنم. 

**فکر می کنید جناح اصلاح طلب و اصولگرا چه تغییراتی را تجربه خواهند کرد. با توجه به اینکه دولتی از جناح میانه به قدرت رسیده است.

++اصولگرایان از دولت آقای احمدی نژاد خیلی آسیب دیدند هرچند آقای احمدی نژاد خود را از اصولگرایان جدا کرده بود اما واقعیت این است که عملکرد دولت احمدی نژاد پای اصولگرایان نوشته شد. به نظر من عقلای اصولگرا باید در استراتژی خود تجدید نظر کنند تا مبادا نیروهای بی ریشه وارد جریان آنها شده و آنها را به انحطاط بکشاند. به نظر من جریان اصولگرا با توجه به قدمت خود از اصالت زیادی برخوردار است . از همان ابتدای انقلاب جریان راست و چپ وجود داشتند که در نهایت به اصولگرا و اصلاح طلب تغییر نام دادند در این میان جریان سومی وجود نداشت تا اینکه جریان سومی به نام آقای احمدی نژاد وارد میدان شدند که تفکر و اندیشه آنان به گونه ای بود که هر دو جناح به دیده شک به این جریان نگاه می کردند به نظر من اگر روزی عملکرد دو دولت آقای احمدی نژاد در حوزه سیاست خارجی و داخلی ،اقتصاد ، فرهنگ مورد بررسی قرار بگیرد مشخص می شود که چه آسیبی به کشور وارد شده است . من آرزو می کنم که عبرت های لازم در این زمینه گرفته شده باشد. با این وجود من امیدوارم که هر دو جناح اصیل سیاسی در کشور تقویت شوند و اگر احزاب و گروه های سیاسی دیگری دارای اصالت و ریشه باشند باید حتما گسترش پیدا کنند چون این کار در نهایت به نفع نظام تمام می شود. 

**جناح اصلاح طلب چه رویکردی را باید در پیش بگیرد ؟ 

++جناح اصلاح طلب همواره باید در عرصه حضور داشته باشد چون تجربه ثابت کرده که حضور در عرصه سیاست بهتر از عدم حضور است. 

**آقای خاتمی در این زمینه چه نقشی را می تواند ایفا کند. 

++آقای خاتمی همان نقشی را می توانند ایفا کنند که در زمان انتخابات انجام دادند. از حدود یک سال قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایشان با تشکیل جلسات متعدد تلاش کردند تا ائتلافی بین اصلاح طلبان صورت بگیرد. در نهایت با نظر ایشان آقای دکتر عارف اعلام انصراف کردند و آقای روحانی برنده انتخابات شدند. اگر آقای خاتمی این نقش را ایفا نمی کردند نتیجه انتخابات تغییر می کرد. 

**فکر می کنید چه دلایلی موجب شد تا مردم به جریان اعتدال رای بدهند؟

++اقدامات و عملکرد دولت قبل موجب شد که مردم به دولت آقای روحانی رای بدهند .

**حالا چرا اعتدال؛ تمام کاندیدا ها به گونه ای منتقد دولت احمدی نژاد بودند . 

++به هرحال گفتمان اعتدال در برابر افراطی گری قرار می گرفت. 

** فکر می کنید عقلای دو جناح باید چه تدابیری برای انتخابات مجلس به کار بگیرند تا جریان های تندرو وارد مجلس نشوند. 

++ اگر انتخاباتی آزاد منصفانه و قانونی برگزار شود جناح تندرو در مجلس وارد نمی شود. 

***پایداری جریانی بی ریشه 

**شما جریان پایداری را اصیل و ریشه دار می دانید ؟

++تجربه سیاسی من نزدیک 40 سال بوده و این تجربه به من آموخته که هر فردی قبل از ورود به عرصه سیاست و سخنور شدن و حزبی بودن باید یاد بگیرد که تعادل روانی داشته باشد. اگر کسی تعادل روانی نداشته باشد ، آنرمال محسوب شود. این فرد به محض ورود به عرصه سیاست دچار افراط و تفریط می شود. شما توجه کنید که القاعده ای ها افراد کمی نیستند اما گروهی تندرو محسوب می شوند. ما باید آموزه های دین اسلام را که همانا تعادل است را مد نظر قرار بدهیم . این مساله همان چیزی است که مرحوم پدرم آیت الله سید رضا صدر که استاد فلسفه و از بزرگان و فقهای حوزه علمیه قم بود ،به من توصیه می کرد. آن زمان در دانشگاه ما از گروه های چریکی مسلحانه خیلی حمایت می کردیم . همان زمان مرحوم پدرم به من می گفت :ˈ محمد یادت باشه که اسلام دین تعادل و میانه روی است و تندروی و افراط در دین اسلام جایی ندارد.ˈ به همین دلیل هر گروه تندرو و افراطی که تعادل روحی و روانی را برای کار سیاسی ندارند هرگز نمی توانند یک جریان ادامه دار سیاسی و تاثیر گذار باشند . این جریانات در یک مقطعی وارد شده و کارهای تندی را انجام می دهندو به زودی کنار می روند. 

**شما جریان پایداری را در این تقسیم بندی می بینید؟ 

++بله . اینها تند و افراطی هستند. 

**یعنی بر این باورید که با وجود جنجالی که ایجاد می کنند تاثیر زیادی در عرصه سیاسی ندارند. 

++بله . شما مشاهده کردید که این جریان حتی در مجلس اصولگرا نیز منزوی شده و اگر انتخاباتی آزاد با حضور همه جریان های سیاسی برگزار شود این جریان شانسی نخواهد داشت. 

**پس شما این جریان را جریانی شناسنامه دار نمی دانید ؟

++نه جریان ریشه دار و اصیلی نیست چون افراطی ها را من جریان جدی تلقی نمی کنم. افراطی گری با ذات جریان های اصیل همخوانی ندارد. 

***رابطه با آمریکا 

**به عنوان آخرین سوال آیا فکر می کنید رابطه با آمریکا محقق شود. 

++رابطه با آمریکا از دسته چیزهایی است که از اهمیت زیادی برخوردار نیست اگر فکر می کنید که رابطه با آمریکا موجب می شود که بسیاری از مشکلات ما حل شود ،اشتباه کردید . کسانی که تبحر در سیاست خارجی دارند به خوبی می دانند که رابطه با آمریکا حلال مشکلات ما نیست . ایران باید در گام نخست تلاش کند تا رابطه با اروپا را بهبود ببخشد که خوشبختانه در حال تحقق است . رابطه با امریکا اگر از موضع عزت و حکمت صورت بگیرد قابل قبول است اما فکر نکنید که رابطه با آمریکا موجب می شود تا همه مشکلات حل شود. اگر رابطه با آمریکا برقرارهم شود همواره رابطه ای چالش برانگیز خواهد بود،چون سیاست های دو کشور در بسیاری از موارد با هم در تضاد است.