قاچاق بازار ایران را ویران می کند...

تدبیر24: قاچاق چیزیست که ورود آن به کشور و یا معاملهٔ آن از طرف دولت ممنوع است. در علم اقتصاد بصورت مشخص به ورود و خروج کالا که بصورت مخفیانه از مرزهای کشور وارد و یا خارج شود، قاچاق می‌گویند. کالای اقتصادی که مورد قاچاق قرار می‌گیرد را کالای قاچاق می‌نامند. شخص و یا اشخاصی که مبادرت به انجام قاچاق می‌نمایند را قاچاقچی یا سوداگر گویند.قاچاق یکی از عوامل تخریب و رکود تولید داخلی می باشد.
 
این روزها اگر سری به بازار لوازم خانگی،پارچه،موبایل بزنید همه از یک چیز گلایه دارند
 
قاچاق!
 
مرز بانه نیز که در گذشته محلی برای تامین کالاهای مورد نیاز و قیمت مناسبتر آن نسبت به تهران شده بود امروز مرکزی برای توزیع اجناس قاچاق به سراسر کشور شده است
 
بانه به دلیل قرار گرفتن در جوار کردستان عراق از موقعیت خوبی به لحاظ بازرگانی برخوردار شده است،اجناس لوازم خانگی و پوشاک و آرایشی و غیره به صورت کوله بری از کردستان عراق و به صورت قاچاق از مبادی غیر قانونی و مرزی به داخل بانه سرازیر می شود و این محصولات به دلیل عدم پرداخت گمرکی و عوارض کشوری با قیمت پایین تری فروخته می شود که در این میان هم سود بیشتری نصیب تجار عراقی می شود و هم سود بیشتری نصیب کردهای بانه
 
سالهاست که برای رونق گرفتن این منطقه از کشور تلاش شده است
 
و وقتی به این شهر سری بزنید شاهد یک شهر با پاساژهای بزرگ و پر رونق هستید که حکایت از درآمد خوب مردمان این شهر دارد.
 
تا اینجای داستان مشکلی نیست،داستان از آنجا مشکل پیدا می کند که این تجارت به مرکز و اقصی نقاط کشور می رسد،یعنی وقتی که قاچاق از بانه به تهران حتی تا مشهد و زاهدان و حتی شهرهای کوچکتر پیش می رود.
 
Submit
 
تحقیقات میدانی ما نشان می دهد که قاچاق کالا در یک سال گذشته بسیار رونق پیدا کرده است در ادامه وقتی سری به بازار لوازم خانگی در بازار تهران و میدان شوش می زنیم و با چند بنک دار و عمده فروش لوازم منزل صحبت می کنیم و حرف های آنها را می شنویم بیشتر نگران می شویم.
 
آقای عزیزی که از فعالین و فروشندگان لوام منزل در بازار تهران است می گوید:
 
اگر روزی فروشندگان از کالای قاچاق به علت قیمت مناسبتر آن استقبال می کردند امروز همه از کیفیت پایین آن می نالند
 
هر روز بر تعداد کسانی که اجناس قاچاق از بانه به تهران می آورند اضافه می شوند،واقعا چرا باید این حجم قاچاق براحتی به تهران برسد؟واقعا هیچ نظارتی نیست
 
آقای میر حسینی یکی دیگر از فروشندگان برقی لوازم منزل به ما گفت:
 
در چند سال گذشته آنقدر جنس قاچاق زیاد نشده بود،فروشندگان این اجناس راحت به در مغازها مراجعه می کنند و اجناس خود را پیشنهاد می کنند و می گویند هر چقدر بخواهید با کامیون هم می آوریم
 
چند ماه پیش ستاد مبارزه با قاچاق کالا به در مغازه ها می آمد و به دلیل داشتن یک جنس که قاچاق بود ما را جریمه می کرد آن هم به دلیل شکایت یک شرکت که مشابه اجناس آن قاچاق شده بود
 
البته حق داشت و ما هم این را گفتیم که آن شرکت حق دارد شکایت کند اما از قاچاقچیان که به صورت عمده دارند این کار را انجام می دهند نه از یک فروشنده جز که از همه جا بی خبر است
 
بعد از چند ماه می بینیم این کالاها نه تنها جمع نشدند بلکه همه جا را گرفته است
 
تاجر در تهران از مبادی قانونی جنس خود را ترخیص می کند و مالیات به دولت می دهد آنوقت یکی که در سلیمانیه و بانه نشسته و بدون هیچ گمرک و مالیات جنس خود را زیر قیمت ما می فروشد؟!و سود می کندو تاوان این وضعیت را مردم باید بدهند که جنس بی کیفیت نصیبشان می شود
 
ایا این انصاف است؟چرا دولت به راحتی اجازه قاچاق می دهد و چرا نیروی انتظامی فقط نظاره گر این وضعیت است؟
 
 
 
 
طرح شبنم
 
 
 
در دولت گذشته طرحی برای مبارزه با قاچاق ارائه گردید که متاسفانه به دلیل اجرای نامناسب و ضعیف آن نیمه تمام رها گردید در ذیل به معرف و نقاط ضعف این طرح می پردازیم
 
طرح شبنم یا شبکه بازرسی و نظارت مردمی با نیت استفاده از حضور مردم در عرصه بازرسی در دولت گذشته اجرا شده تا باعث ایجاد شفافیت در مبادلات اقتصادی شود. طرح شبنم یعنی اختصاص کد یکتا به تک تک کالاهای کشور (اعم از واردات و تولید داخل) و رهگیری آنها در شبکه توزیع تا مصرف‌کننده، به گونه‌ای که اطلاعات کل کالاهای کف بازار شامل مشخصات کالا، خرید، فروش و جابجایی کالا (اعم از جابجایی مالکیتی یا جابجایی فیزیکی و بدون انتقال مالکیت) در سامانه مرکزی قابل استعلام باشد
 
 
 
 
 
 
 
 
برخی ضعف‌های طرح
 
 
 
طرح شبنم علی‌رغم طراحی نسبتاً دقیق و پشتوانه تئوری قوی، متأسفانه در اجرا با ضعف‌های جدی روبروست و این ضعف‌ها نگرانی‌هایی را در مسئولین و همچنین فعالان اقتصادی ایجاد نموده است. از جمله این ضعف‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
 
۱-مجریان طرح بدون درنظر گرفتن پیشنیازهای اجرای طرح که همکاری کلیه دستگاه‌های نظارتی را نیز طلب می‌کرد، دامنه طرح را به سرعت وسیع نموده و در مواردی این عدم توجه به زیرساخت‌ها، باعث تناقض در اجرای طرح با گفته مسئولین شده است. نمونه آن را در اعلام ابتدای تیرماه بعنوان زمان الزامی شدن طرح شبنم برای کلیه کالاهای وارداتی می‌توان مشاهده کرد که این موضوع تاکنون اجرایی نشده است.
 
۲-علیرغم وجود فناوری‌های جدید در طرح، مانند استفاده از بارکد دوبعدی و استعلام از طرق مختلف که خود می‌تواند انگیزه مناسبی را در مردم و به خصوص نسل جوان برای آشنایی با طرح ایجاد نماید، تبلیغات و اطلاع رسانی مناسبی راجع به این موارد انجام نگرفته است.
 
۳-با توجه به اهمیت و وسعت طرح و نقش پررنگ آن در بهبود وضعیت اقتصاد کشور، متأسفانه هیچ ساختار رسمی دولتی بعنوان متولی طرح پیش بینی نگردیده و کلیه فرایندهای اجرایی و هماهنگی‌های طرح به چند کمیته و شورا، متشکل از مسئولین دستگاه‌های مختلف، واگذار شده است.
 
۴-در این سالها بعضی از تاجران عادت کرده‌اند که قسمتی از واردات را بصورت رسمی و قسمتی را بصورت قاچاق سازمان یافته و با تشکیلات کامل در دبی و کیش و قشم و چابهار و ... اقدام کنند و حالا که طرح شبنم در حال اجراست این تجار می‌بینند یک دفعه آمار واردات شان افزایش پیدا می‌کند و تصحیح می‌شود این دسته از تاجران در مقابل اجرای این طرح خیلی مخالفت می‌کنند.
 
۵-با توجه به حجم گسترده نیروی انسانی درگیر در طرح که بیش از ۱۰۰۰۰ نفر می‌باشد، امکان اشتباه یا تبانی انسانی در این طرح وجود دارد که بهتر است زیرساخت کار با تغییراتی به سمت کاهش درگیری نیروی انسانی در طرح شود.
 
۶-با تغییرات دولت و تغییر معاونین وزارت صنعت و معدن و تجارت فرایند اجرایی طرح به شکلی تغییر یافت که در آن الزام اخذ شبنم از ثبت سفارش به قبل از توزیع منتقل شد. این تغییر موجب نابسامانی در حوزه نظارت می‌شود.
 
 
 
نظرات مختلف و تحلیل مجریان و کارشناسان
 
 
 
جعفر قادری سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: شناسنامه دار کردن کالاها (طرح شبنم) راه اصلی جلوگیری از قاچاق کالا است. وی با اشاره به لایحه مبارزه با قاچاق کالا و ارز افزود: نمایندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت را موظف کرده‌اند با استفاده از سامانه نرم‌افزاری به شناسه‌دار کردن انبارها و مراکز نگهداری کالا و ثبت مشخصات مالک کالا، نوع و میزان کالاهای ورودی و خروجی اقدام کند تا از هرگونه قاچاق کالا جلوگیری شود.
 
 
 
فداحسین مالکی رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارزگفت طرح شبنم به عنوان یکی از راهکارهای مهم مقابله جدی با قاچاق کالا و ارز گفت: حمایت از سرمایه‌گذاری داخلی و سرمایه ملی از وظایف اصلی ستاد است، ما باید بدانیم که چه میزان کالای غیرقانونی وارد کشور می‌شود و سپس به حمایت از تولید داخل بپردازیم، در طرح شبنم نظارت مردم بر کالاها دیده شده است.
 
 
 
محمد صادق مفتح قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارتتاکید کرد: این طرح پس از اجرایی شدن، مزایای بسیاری را با خود به همراه آورد، به‌طوری‌که ورود و عرضه کالاهای قاچاق به کشور را به میزان قابل‌توجهی کاهش داد. در واقع، طرح شبنم موجب تسهیل در اجرای سیاست‌های ویژه دولت در کنترل بازار شد، ضمن این‌که مردم نیز می‌توانند از مشخصات کالا و خدمات اطمینان حاصل کنند.
 
 
 
محمود اعلایی مدیرعامل شرکت راهبر و مجری طرح شبنمپروژه شبنم را روشی به روز و مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزیابی کرد که به واسطه آن تمامی اجناس دارای کد منحصر به فرد شده و روند ورود و توزیع آن در بازار کشور قابل رصد و پیگیری خواهد بود. وی در خصوص برخی مقاومت‌هایی که نسبت به اجرای این پروژه صورت می‌گیرد گفت: معمولاً در مقابل روش‌های نوین مقاومت‌هایی مبنی بر حفظ شرایط سنتی شکل می‌گیرد که با اطلاع رسانی دقیق و مبتنی بر واقعیات به مرور از شدت این مقاومت‌ها کاسته شده و افرادی که متقاضی اقتصاد قانونمند و مبارزه با قاچاق هستند خود انگیخته به جمع متقاضیان شبنم خواهند پیوست.
 
 
 
مجید کرباسچی رییس اتحادیه صنف خدمات رایانه اصفهان با تاکید بر اجرای کامل طرح شبنم در استان گفت: پس از اجرای این طرح میزان کالای قاچاق در این صنف به کمتر از پنج درصد رسید، زیرا با انجام خوداظهاری توسط واردکنندگان یا عرضه‌کنندگان، تمامی کالاها دارای شناسنامه قانونی شدند.
 
 
 
اسماعیل مرحمتی سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر: این طرح می‌تواند کمک بسیار زیادی به اقتصاد کشور بکند و با کاهش میزان قاچاق و کاهش ورود کالاهای بی کیفیت به کشور، کمک شایانی به تولیدکنندگان داخلی خواهد کرد.
 
 
 
بهادری عضو اتحادیه چاپ گفت: دلیل تمام بحث‌هایی که مطرح می‌شود این است که هر طرحی که در کشور اجرا می‌شود نیازمند مولفه‌های خاص است. شاخص اصلی این طرح اصناف هستند، اما هنگام نوشتن طرح خبری از اصناف نیست.
 
 
 
مدیر اجرایی اتحادیه خرازی و پوشاک آذربایجان‌غربی با اشاره به وجود برچسب‌های تقلبی طرح شبنم در بازار گفت: برچسب‌های تقلبی طرح شبنم در بازار فراوان است که همین امر سبب ناکارآمدی این طرح در مبارزه با قاچاق شده است.
 
 
 
قاچاق در ایران
 
 
 
در قوانین جاریه از قاچاق کالا تعریفی ارائه نشده‌است
 
 
 
در شرایط فعلی تعریف قاچاق ناظر به مبادی ورودی و خروجی و مرزهای جغرافیایی نمی‌گردد. زیرا بموجب بند ۲ ماده ۱۲ قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۳۸۴ و ماده ۶۲ قانون نظام صنفی مصوب ۱۳۸۲ و ماده ۱۴ قانون مبارزه ملی به دخانیات مصوب ۱۳۸۵ نگهداری و توزیع کالایی که بدون مجوز وارد شده باشد در سراسر کشور جرم بوده ومشمول مقررات مربوط به قاچاق کالا می‌گردد. بنابر این نگهداری و توزیع و حمل کالای فاقد مجوز قانونی در داخل کشور نیز قاچاق محسوب می‌شود.
 
 
 
قاچاق کالا صرفاً شامل عدم پرداخت حقوق گمرکی نمی‌شود. مثل عدم پرداخت مالیات کالای داخلی در تبصره ماده ۱۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۳۸۶ که مقنن کالای داخلی بدون پرداخت مالیات را کالای قاچاق تلقی نموده‌است. تبصره مذکور اشعار داشته: «کالاهای مشمول مالیات که بدون رعایت مقررات و ضوابط این قانون عرضه گردد، علاوه بر جرائم متعلق و سایر مقررات مربوط موضوع این قانون، کالای قاچاق محسوب و مشمول قوانین و مقررات مربوط می‌شود». فعل و انفعالات و تحرکات مخفیانه و غیر قانونی که بصورت سازماندهی شده و به دور از دیده نهادهای مجری قانون انجام می‌شود را می‌توان قاچاق محسوب کرد
 
 
 
 
آنچه واضح است مسئولین باید در ابتدا عوامل قاچاق و بعد راههای مفید در مبارزه با قاچاق را شناسایی نمایند،شاید یکی از راهکارهای مبارزه با قاچاق از بین بردن زمینه های رشد این پدیده باشد و با ایجاد راهکاری مناسب و سیستماتیک و هماهنگ از قاچاق جلوگیری کرد،متاسفانه طرحهای مقطعی و تبلیغاتی یکی از عوامل رشد قاچاق می باشد.
 
 
 قاچاق بازار ایران را ویران می کند...