باکو هدف عضوگیری گروه داعش

تدبیر24: «دولت اسلامی عراق و شام» با نام اختصاری داعش که یک گروه دهشت افکن (تروریستی) فعال در عراق و سوریه است و حال بخش هایی از سوریه و عراق را زیر اختیار خود دارد، چندی است به رهبری فردی به نام «ابوبکر البغدادی» از تروریست های تکفیری جداشده از شبکه القاعده ایجاد شده و علیه دولت های عراق و سوریه و نیز گروه های مخالف دولت سوریه وارد جنگ شده است. این گروه که شاید بتوان گفت برخاسته از رقابت های منطقه ای، بی ثباتی امنیتی و افراط گرایی مذهبی است، پس از آغاز بحران سوریه در سال 2011 میلادی (1390خورشیدی)، به خشن ترین گروه دهشت افکن منطقه ای تبدیل شد که حتی دوستان خود در گروه القاعده را نیز از دست داد.

داعش یک گروه مسلح تروریستی است که اندیشه تکفیری را پیشه خود کرده است و هدف سازمان دهندگان داعش نیز بازگرداندن چیزی است که آنان آن را «خلافت اسلامی و اجرای شریعت» می نامند و عراق و سوریه نیز جولانگاه عملیات داعش است.

ریشه های تشکیل داعش به سال 2004 میلادی (1383 خورشیدی) باز می گردد، زمانی که «ابومصعب زرقاوی» (سرکرده القاعده در عراق) گروهی به نام «جماعت توحید و جهاد» را تشکیل داد. زرقاوی ریاست این گروه را به عهده داشت و با القاعده به رهبری اسامه بن لادن در آن زمان بیعت کرد و سپس نماینده القاعده در این منطقه شد.

شبکه القاعده در عراق در زمان اشغالگری آمریکا در این کشور به عنوان یک گروه تندرو ضد نیروهای آمریکایی مطرح و همین باعث جذب جوانان عراقی شد که برای رویارویی با اشغالگران آمریکایی تلاش می کردند و به سرعت بر نفوذ این شبکه و نیروهای آن افزوده و به قدرتمندترین شبه نظامیان مستقر و جنگجو در عراق تبدیل شد.

زرقاوی در سال 2006 میلادی (1385 خورشیدی) در نوار ویدیویی ظاهر شد و تشکیل «شورای مشورتی مجاهدین» به رهبری عبد الله رشید بغدادی را اعلام کرد. زرقاوی در همان ماهی که تشکیل این شورا را اعلام کرد، کشته شد و ابو حمزه مهاجر به عنوان رهبر شبکه القاعده در عراق انتخاب شد. اواخر سال 2006 میلادی یک گروه نظامی تشکیل شد که دربرگیرنده همه شبکه ها و تشکیلات بنیادگرا در عراق بود. افزون بر اینکه مظهر و نماد اهداف این گروهها بود و نامش نیز « دولت اسلامی عراق» به رهبری ابوعمر بغدادی است. (1)

اما با گسترس اقدام های داعش در عراق و سوریه 2 موضوع چگونگی حمایت مالی- نظامی و پیوستن افراد به این گروه مورد نظر محافل رسانه ای قرار گرفت؛ پیوستن افرادی با ملیت های مختلف به گروه داعش از جمله معماهایی است که چگونگی آن برای بسیاری نامعلوم است؛ چراکه با توجه به اظهارات و گفته های بسیاری از مقام های کشورهای مختلف جهان، طیف گسترده ای از شهروندان این کشورها از مسیرهای مختلف به گروه داعش پیوسته اند.

داعش با بهره گیری گسترده از شبکه های اجتماعی توانسته است تندروهایی از گروههای گوناگون را برای جنگ در سوریه و عراق جذب کند.

در این میان، پیوستن شهروندانی از کشورهای جنوبی خلیج فارس، ترکیه و جمهوری آذربایجان، نشان دهنده گسترش پدیده عضوگیری از دیگر کشورها از سوی گروه داعش است.

در این زمینه، گزارش روز یکشنبه یکم تیر خبرگزاری رسمی جمهوری آذربایجان «آپا» مبنی بر کشته شدن حدود 100 شهروند این کشور نشان می دهد که تلاش گروه های تکفیری برای حضور در این کشور ادامه دارد.

بر پایه گزارش آپا، تاکنون بیش از 100 نفر از شهروندان جمهوری آذربایجان در نبردهای سوریه کشته شده اند که تصاویر برخی از آنها در شبکه اجتماعی «فیسبوک» منتشر شده است. (2)

با متشنج شدن اوضاع سوریه، عده ای از شهروندان جمهوری آذربایجان عازم آن کشور شده و در ترکیب گروههای تروریستی در سوریه سلاح به دست گرفته اند. پیوستن برخی از شهروندان جمهوری آذربایجان به گروههای تروریستی در سوریه و انتشار خبر کشته شدن آنها در رسانه های داخلی این کشور، در ماههای گذشته واکنش های زیادی را از سوی مسوولان دولتی و مراکز مذهبی جمهوری آذربایجان در پی داشته است.

همچنین در دیگر سو، خطر گسترش گروه دهشت افکن داعش از جمله مهمترین خطرات امنیتی محسوب می شود که در زمان حاضر منطقه را تهدید می کند.

به گزارش هفته گذشته روزنامه روسی پراودا، شبکه های اجتماعی تصاویری را منتشر کرده اند که از قصد گروهک تروریستی داعش برای حضور در کشورهای قبرس، جمهوری آذربایجان و ترکیه در آینده خبر می دهد.

این روزنامه نوشت: داعش قصد دارد دولت مورد نظر خود را در سرزمینی که اشغال می کند، برپا نماید.(3)

پیش از این، گروه داعش از قصد خود برای نفوذ در کویت خبر داده بود که با واکنش دولتمردان کویتی روبرو شد.

تحرک گروه داعش در مناطق پیرامونی نشان می دهد که برخی کشورهای منطقه که حتی شاید از حوزه عملیاتی این گروه دور باشند نیز زیر تاثیر فضای امنیتی ایجاد شده در منطقه قرار گرفته اند. جمهوری آذربایجان یکی از کشورهایی است که با توجه به گزارش های تایید شده از نهادهای این کشور، هدف عضوگیری گروه داعش قرار گرفته است.

جمهوری آذربایجان اگرچه با دولتی سکولار شناخته می شود اما دارای جامعه ای اسلامی است که هنوز در بیشتر نقاط این کشور گرایش های دینی و مذهبی قدرتمندی جریان دارد. از این منظر، عضوگیری گروه داعش در این کشور را می توان از 2 زاویه مورد بررسی قرار داد:

نخست، فرایند عضوگیری گروه داعش افزون بر دایره کشورهای غربی که طیف گسترده ای از آمریکا، انگلیس تا اروپای شمالی را دربر می گیرد، حال وارد دایره منطقه ای نیز شده است. در چنین وضعیتی کشورهایی همچون جمهوری آذربایجان نیز که پیش از این صحنه حضور گروه های وهابی بوده، وارد چنین روندی می شود.

وهابی ها پس از استقلال جمهوری آذربایجان در سال 90میلادی به کمک بنیادهای به اصطلاح خیریه به جمهوری آذربایجان راه یافته اند. مسجد ابوبکر با کمک مالی یکی از بنیادهای خیریه کویتی در سال 1998 در باکو احداث و سرپرستی آن به فردی که در عربستان سعودی تحصیل کرده بود، واگذار شد. در واقع وهابی ها به عنوان یک گروه تبلیغی بیگانه با استفاده از فضای دینی و عقیدتی موجود، وارد صحنه جمهوری آذربایجان شده اند و مبلغان این فرقه از سال ‎ 1995میلادی به بعد تبلیغ وهابی گری و تخریب سایر مذاهب اسلام به ویژه تشیع را دنبال کردند. برخی از آثار نظریه پردازان سلفی به زبان آذری ترجمه و کتب شرعی برای وهابی ها تهیه و به جوانان آذربایجانی پیشنهاد شد تا به صورت رایگان در کشورهای حامی وهابیت تحصیل کنند. (4)

دوم؛ طی یک دهه گذشته، گروه های سلفی در کشورهایی امکان رشد یافته اند که احزاب میانه رو اسلامی امکان بروز عقاید و حضور در ساختار سازمان سیاسی و اجتماعی جامعه را نیافته اند. جمهوری آذربایجان از جمله کشورهایی است که در سال های گذشته احزاب و گروه های اسلامی آن اجازه فعالیت دینی و سیاسی نداشته اند.

«حزب اسلامی» از جمله احزابی بود که با مجوز وزارت دادگستری جمهوری آذربایجان، فعالیت سیاسی خود را با گرایش های اسلامی در سال 1992 میلادی (1371 خورشیدی) به رهبری «علی اکرام علی اف» آغاز کرد و با شعارها و موضع گیری های اسلامی به فعالیت پرداخت. فعالیت این حزب در سال 1996میلادی (1375 خورشیدی) توسط دولت جمهوری آذربایجان با مشکلات جدی روبرو شد و تعدادی از رهبران آن زندانی و تعدادی هم مجبور به مهاجرت شدند.(5)

بر این پایه به نظر می رسد، تا زمانی که فضای فعالیت احزاب اسلامی میانه رو در این جمهوری قفقاز جنوبی فراهم نگردد، امکان رشد و نمو گروه های سلفی تندرو (تکفیری) نیز بسیار خواهد بود. در این زمینه عضوگیری گروه داعش و قرار دادن کشورهایی همچون جمهوری آذربایجان و ترکیه در زیر پرچم این گروه دهشت افکن، نشان از فضای نفوذ گسترده این گروه در این کشورها دارد.

در فرجام، اگرچه تاکنون تحلیل های فراوانی در مورد چرایی اشغال چند ساعته موصل منتشر شده است اما آن چه حال برای بسیاری آشکار شده، این است که خطر گسترش داعش نه عراق که منطقه را تهدید می کند. قدرت گیری داعش در عراق و سوریه، بسیاری از کشورهای منطقه را نیز تهدید می کند. در این چارچوب، موضوع عضوگیری این گروه در کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای از موضوع هایی است که اهمیت گسترده ای دارد؛ چراکه این گروه با عضوگیری در کشورهایی با خاستگاه اسلامی و عیراسلامی تلاش می کند تا فضای عملیاتی خود را گسترش دهد.

جمهوری آذربایجان یکی از کشورهایی محسوب می شود که در طی ماه های گذشته هدف عضوگیری و فعالیت این گروه دهشت افکن قرار گرفته است. در بررسی چرایی این موضوع می توان به 2دلیل گسترش حضور این گروه ها در قالب بنیادها و سازمان های مردم نهاد(NGO) و نیز جلوگیری جمهوری آذربایجان از فعالیت گروه ها و احزاب اسلامی میانه رو اشاره داشت.

منابع

1. http://www.iribnews.ir/NewsBody.aspx?ID=51578

2. http://irna.ir/fa/News/81210715/

3. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930326001162#sthash.ELQYJchh.dpuf

4. http://peace-ipsc.org/fa/

5. http://www.islamtimes.org/vdcftvdmvw6djja.igiw.txt