چند می‌گیری خفه‌ام کنی؟

تدبیر24: خبرآنلاین با این مقدمه نوشت: در بسیاری از شهرها، قلیان‌خانه‌ها جمع شده‌اند. حالا یا به قهر و غلبه دولت یا به اختیار خود قهوه‌خانه‌داران، چنانکه در کردستان، همین هفته، یک قهوه‌خانه‌دار باسابقه، قلیان‌هایش را شکست تا به مردم بفهماند که دیگر حاضر نیست از طریق بیمار کردن همشهری‌هایش پول در بیاورد.

ولی در برخی از شهرها، از جمله تهران، مورد عجیب قلیان، شکل و وضع دیگری پیدا کرده است. برخی قلیان‌سراها، تازه شکل گرفته‌اند و صد البته فروش خوبی دارند و مدل‌های جدید عرضه قلیان هم مد روز شده است؛ قلیان‌هایی که با تلفن سرو می‌شود و قلیان‌های همراه (پرتابل).

سرو تلفنی قلیان، چیز جدیدی نیست. همانطور که می‌توان دیزی و پیتزا و چلوکباب با تلفن سفارش داد، قلیان را هم می‌توان تلفنی خبر کرد. فقط کافی است شماره‌ای از قهوه‌خانه‌ای که قلیان سیار دارد، بلد باشید و آشنایی داده باشید، بعد، با یک تلفن، قلیان در خدمت شماست.

نرخ این سرویس هم مانند انواع دیگر سرویس‌های سیار، بسته به کیفیت کالا و زمان استفاده متفاوت است. به طور کلی، قلیان را بر‌ حسب نوع تنباکو، محل عرضه و سرویس‌های جانبی تقسیم‌بندی می‌کنند.

در محلات پایین شهر، انواع مختلف قلیان خوانسار با تنباکوی ایرانی، 3 تا 5 هزار تومان قیمت دارد. البته بسته به نوع سرویسی که عرضه می‌شود، قیمت‌ها فرق می‌کند. از جمله دادن دو چای، همراه با هر قلیان پای ثابت هر پرس داغون کردن ریه‌هاست. در قهوه‌خانه‌هایی که در تهران، عموما جنوب محور غرب به شرق پایتخت یعنی خیابان انقلاب قرار گرفته‌اند، هر وعده قلیان میوه‌ای بین 4 تا 7 هزار تومان قیمت دارد که بسته به تنوع تنباکوها و خدمات جانبی از جمله دادن یک یا دو چای با هر پرس قلیان، قیمت‌ها اندکی بالا و پایین می‌رود. برخی از تنباکوها مانند ذغال‌اخته، قیمت بیشتری دارند و چون از انواع قاچاق استفاده می‌شود، تا دو برابر قیمت معمول هم از مشتری مطالبه می‌شود.

مشتریان این قهوه‌خانه‌ها، عموما کسبه خرده‌پا، کارگران و صاحبان مشاغل یدی هستند و عموما بیشتر از این توان پرداخت هزینه قلیان را ندارند. رفتن به قهوه‌خانه، دیدار آشنایان و دوستان و دود گرفتن و چای نوشیدن، بخشی از اوقات عصرگاهی آنهاست که باعث می‌شود چون در این عادت مداومت دارند، خیلی تمایل به پرداخت مبالغ بیشتر نداشته باشند.

در مناطق مرکزی تهران، قیمت‌ها از 20 هزار تومان شروع می‌شود. البته در این مناطق، قلیان خوانسار (غیرمیوه‌ای) کمتر پیدا می‌شود و بیشتر تنباکوهای عربی معسل و طعم‌دار، سرو می‌شود. سرویس جانبی هم بسته به مرغوبیت قهوه‌خانه، شامل یک سینی چای، مقداری میوه، تخمه و اندکی شیرینی خشک است. البته بسته به مناسبت فصل، اندکی این سرویس جانبی، تغییر می‌کند. مثلا در شب‌های نزدیک به یلدا، یک قاچ هندوانه و اندکی آجیل به آن اضافه می‌شود و قیمت‌ها اندکی تغییر می‌کند. یا در روزهای تعطیلات نوروز، اندکی آجیل عید، به عنوان دسر داده می‌شود ولی چای و نبات، پایه همیشگی این بساط است. قیمت قلیان با تنباکوی میوه‌ای ترکیبی در این سفره‌خانه‌ها از 20 هزار تومان تا 50 هزار تومان، نوسان دارد. برخی از سفره‌خانه‌ها، موسیقی زنده اجرا می‌کنند و این هم به افزایش قیمت قلیان منجر می‌شود. برخی انواعی از تنباکو مانند شیرقهوه، شیرنسکافه، شیرنارگیل و مشتقاتی از شیر را سرو می‌کنند که جای آب، در تنگی قلیان، شیر ریخته شده است. معمولا این قلیان‌ها 20 تا 30 درصدی از قلیان‌هایی که با آب کار می‌کنند، گران‌تر هستند.

ولی گران‌ترین قلیان‌ها در مناطق شمالی پایتخت سرو می‌شود. سفره‌خانه‌ها و غذاخوری‌هایی که برخی آنقدر گم و پرت هستند که بیشتر افراد آشنا فقط در این اماکن رفت و آمد می‌کنند و مشتری گذری، خیلی کم دارند. انواع خاصی از قلیان‌های جدید در این اماکن سرو می‌شود و بسته به نوع تنباکو، ذغال سر قلیان و همچنین مایعات داخل تنگ، قیمت‌ها تغییر می‌کند.

انواع انگوری تنباکو با مایعات سکرآور درون‌تنگی و مرغوب‌ترین ذغال بلوط زاگرس، از گران‌ترین قلیان‌هاست که تا 100 هزار تومان در هر پرس هم عرضه می‌شود. البته به همراه آن، انواع نوشیدنی گرم و سرد، میوه‌های فصل و آجیل درجه یک هم به عنوان دسر داده می‌شود.

در این مراکز است که برخی از آخرین یافته‌های قلیان‌بازها، با همدیگر مبادله می‌شود. آخرین مدل تنباکوهایی که از آن سوی آب‌ها می‌آید، اول سر و کله‌اش اینجا پیدا می‌شود و مشتریان تنوع‌طلب این دودخانه‌ها، برای اندکی سرگیجه بیشتر و سرخوشی عمیق‌تر، به راحتی دست به جیب می‌شوند.

در شب‌های ماه رمضان، این قهوه‌خانه‌ها مشتریان همیشگی خود را بیشتر می‌بینند؛ اقشار مرفه‌تر جامعه که کم می‌خورند، کم می‌کشند، ولی خوب انعام می‌دهند. البته در مناطق تفرجگاهی شمال تهران و کوهپایه‌هایی مانند درکه، دربند و دره فرحزاد هنوز هم می‌توان سراغی از قلیان‌های ارزان گرفت که بین 30 تا 50 هزار تومان قیمت می‌خورند و چندان مرغوبیتی ندارند.

سفره‌خانه‌هایی که این قلیان‌ها را می‌دهند، بیشتر به دنبال سرو کردن سریع قلیان خود هستند و کاری به مشتری‌داری و پاتوق کردن سفره‌خانه خود ندارند. اینطور است که گران‌ترین قلیان‌های تهران نسبت به کیفیت پایینی که دارند را می‌توان در سفره‌خانه‌های تفرجگاهی یافت. آنجا اگر چشمتان به نقش پررنگ سرخی رژ لب روی لبه لیوان افتاد، خیلی حالتان بد نشود. صاحبان اینطور سفره‌خانه‌ها فقط یک فلسفه را دنبال می‌کنند: پول را بگیر و به بقیه‌اش کاری نداشته باش.

به نسبت همین مبالغ، قهوه‌خانه‌ها و قلیان‌سراهایی که قلیان بیرون می‌دهند نیز قیمت‌های خود را مطالبه می‌کنند، با چند درصدی هزینه اضافه پیک موتوری. مثلا در منطقه شرق تهران، قهوه‌خانه‌ای قلیان 20 هزار تومانی خود را به پیک می‌سپارد تا به در منازل ببرد و حدود 25 هزار تومان هم مطالبه می‌کند. زمان مصرف، عموما یک ساعت است و از سینی مخلفات هم خبری نیست ولی لوازم جانبی مثلا لب‌گیر و انبرک آتش‌گیر نیز همراه قلیان داده می‌شود. به همین نسبت، قلیان‌هایی که توسط پیک موتوری در مناطق شمالی پایتخت عرضه می‌شود، قیمت‌های بالاتری دارد.

به جز قهوه‌خانه‌ها، سفره‌خانه‌ها و قلیان‌سراها، خزیدن نادیده این متاع به پستوهای مردم، نگران‌کننده است. افزایش ناگهانی و جهشی مغازه‌های فروش قلیان و تنباکو و مخلفاتی مانند ذغال آنقدر چشمگیر و کتمان‌ناپذیر است که نمی‌توان نسبت به انواع متنوع قلیان‌هایی که به پستوهای خانه‌ها می‌رود بی‌تفاوت بود.

عموما انواع سنتی قلیان‌ها یعنی تنه‌های چوبی، این روزها خریداران کمتری دارد چون اولا با این تنه‌ها، یک نوع تنباکو را بیشتر نمی‌توان کشید زیرا تنه چوبی، بو می‌گیرد و اصطلاحا بوی تنباکو در جان چوب می‌ماند و ثانیا به دلیل مرطوب بودن فضای داخلی قلیان، تنه‌ها ترک می‌خورد یا کپک می‌زند.

خرید قلیان به طور کلی مانند خرید یک رایانه رومیزی است. یعنی باید هر قطعه را به صورت جداگانه تهیه کرد و بعد، آن را سر هم (اسمبل) کرد. اصلی‌ترین قطعه قلیان، تنه آن است که عموما در دو نوع فلزی و چوبی عرضه می‌شود. تنه‌های چوبی موجود در بازار، عموما از چوب‌های کم‌مقاومتی مانند بید تراشیده می‌شود که خیلی راحت، ترک می‌خورد، نم برمی‌دارد و کپک می‌زند. این تنه‌ها را می‌توان به قیمت 20 تا 40 هزار تومان، بسته به بزرگی و ضخامتشان خرید.

انواع شیک‌تر تنه‌های چوبی، با کنده‌کاری‌ها و نقوش متنوع حیوان و پرنده و گل هم پیدا می‌شود که از چوب گردو و غان تراشیده می‌شود و قیمت‌های بیشتری دارد. گران‌ترین تنه چوبی مشاهده‌شده در یک سال اخیر، در یکی از قلیان‌فروشی‌های ابتدای بازار قیصریه اصفهان به قیمت 8 میلیون تومان قیمت‌گذاری شد؛ تنه‌ای بلند به اندازه حدود 120 سانتیمتر که دارای نقوش برجسته پرنده و اسلیمی‌های در هم پیچیده بود.

البته تنه‌های چوبی، این روزها خریداران کمتری دارد و مشتریان بیشتر به دنبال تنه‌های فلزی به خصوص برنجی می‌روند. تنه‌های فلزی هم عموما در دو نوع برنج و استیل فروخته می‌شوند که بسته به ضخامت ورق فلز و مارک و برند تنه، قیمت می‌خورند.

معروف‌ترین تنه‌های ساخته‌شده در تهران، برندهای کارگاه‌های حوالی میدان شوش و دروازه غار را دارند و حتی با گارانتی یک‌ساله و یک سال و نیمه هم عرضه می‌شوند؛ گارانتی به شرط آب‌بندی. این تنه‌ها از 50 هزار تومان تا 500 هزار تومان قیمت می‌خورند. انواع پیچی، چند تکه، با نقوش برجسته یا کوچک برای صندوق عقب ماشین هم فروخته می‌شود که هر یک قیمت خود را دارد.

انواع استیلی، عموما ساخت ترکیه یا کشورهای عربی است و قلیان‌فروشها، سفارش نمی‌کنند چون بلافاصله زنگ می‌زند و به دود، مزه زنگ‌زدگی می‌دهد. این تنه‌ها هم از 40 تا 200 هزار تومان فروخته می‌شوند و البته فروشنده هیچ ضمانتی هم نمی‌دهد.

تنه‌های فانتزی فلزی مانند آنچه صنایع دستی اصفهان و شیراز کار می‌کنند هم پیدا می‌شود که عموما مشتری خاص خود را دارند. تنه مسی که البته تنگ آن هم فلزی است، بین 140 تا 200 هزار تومان قیمت می‌خورد و تنه‌های آب طلا‌کاری شده تا 2 میلیون تومان هم قیمت دارند.

تنه‌هایی هم هستند که در طبقه‌بندی بالا نمی‌گنجند؛ تنه‌هایی از جنس شاخ، عاج و چوب سیاه آبنوس که مشتریان خود را دارند و قیمتی روی آن نمی‌گذارند الا به توافق. چندی پیش شنیده شد که تنه عاج یک قلیان به مبلغ 20 میلیون تومان فروش رفت ولی تاکنون چیزی کسی به چشم ندیده و سخن در حد فرمایشات پای قلیان جماعت اهل دود و دم، مانده است.

برای بردن این قاتل جسم و جان به خانه، بعد از انتخاب نوع تنه، باید سراغ تنگی را گرفت. انواع شیشه‌ای این متاع، از 5 هزار تومان تا 400 هزار تومان متغیر است. تنگی‌های آب‌طلاکاری شده و ناصرالدین‌شاهی، قیمت بیشتری دارند و تنگی‌های ساده که با شیشه‌های رنگی درست شده‌اند، ارزانترند.

هر چه تنگ، بزرگ‌تر باشد، میزان مایع درون آن بیشتر می‌شود و صدای قلیان را بم‌تر می‌کند و سطح اتکای بیشتری پیدا می‌کند که می‌توان روی آن، تنه‌های بلندتر و سنگین‌تری را سوار کرد.

بعد از انتخاب تنگ، نوبت نی قلیان، سفال بالا، انبرک آتش‌گیر، آب‌بندی قلیان و لوازم جانبی مانند آتش‌گردان و فویل آلومینیومی و مانند آن می‌رسد و پس از اینکه همه کارها انجام شد، سر هم کردن و آب‌بندی آن با ریسمان فرش، کار همان استاد فروشنده است.

اکنون می‌توان یک قلیان را با هزینه بین 35 هزار تا 10 میلیون تومان به خانه برد و با آن، دود و دم راه انداخت.

البته این را هم می‌توان گفت که قلیان‌های همراه (پرتابل)، کمری، مسافرتی و مانند آن هم در بازار موجودند که از 15 تا 100 هزار تومان قیمت می‌خورند ولی مقوله قلیان جدی به حساب نمی‌آیند.

در این میان، چیزی که هر روز بیشتر زنگار می‌گیرد، ریه کسانی است که بوسه بر نی این آتشدان مرگبار می زنند و باکی از آینده ند