مغلطه فرهنگی آقای رئیس جمهور!

تدبیر24: منتقدین -  1- اخيرا دولت تلاش سازمان يافته اي دارد تا با انجام يک قياس مع الفارق بودجه اي ميان صدا و سيما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي دليل کم کاري هاي روزافزون فرهنگي خود را در عنوان کليشه اي کمتر بودن بودجه و اعتبارات تخصيصي وزارت ارشاد در مقابل صدا و سيما، خلاصه کند. به گواه مستندات بي شمار تاريخي- اجتماعي، اثربخشي فرهنگ و توليدات آن شايد از معدود مصاديقي باشد که با بودجه و اعتبارات سنجيده نمي شود. غيرقابل انکار است که نقش همخوان بودن فعاليت هاي فرهنگي دولت با مطالبات همگاني و همچنين همسو بودن آن با شريعت ديني و فرهنگ عمومي بسيار مهم تر از اعتبارات مصرف شده توسط دستگاه هاي دولتي است. قطع يقين تا زماني که ارزش محوري، تقواي سازماني و عمل به فرهنگ اصيل اسلامي به اولويت اول دولت ها مبدل نشود تزريق اعتبارات ريالي به دستگاه هاي دولتي نمي تواند نتايج مورد نظر را در بخش کلان فرهنگي تامين کند.

2- در حالي دولت حجت الاسلام روحاني بر صحت اين مغلطه ناموجه فرهنگي اصرار مي ورزد که مجموع اعتبارات فرهنگي تخصيصي به دولت در قالب ادارات و سازمان هاي دولتي مبلغ بسيار قابل توجهي را نشان مي دهد. نگاهي گذرا به ليست وزارتخانه ها و سازمان هاي متمول و بزرگي مانند نفت، نيرو، ورزش و جوانان، کار، ميراث فرهنگي، آموزش و پرورش، سازمان تامين اجتماعي و... گوياي آن است که سرجمع اعتبارات فرهنگي تخصيصي به دستگاه هاي دولتي يا مرتبط با دولت بسيار قابل تامل است اگرچه رهاوردهاي فرهنگي آنها ناچيز است. به هر حال اتکاي صرف دولت به اعتبارات يک وزارتخانه در بخش پاسخگويي به کم کاري هاي فرهنگي دولت بسيار عجيب مي نمايد. تجارب اداري نشان مي دهد افزايش اعتبارات وزارت ارشاد بدون حاکميت يک نگاه ارزشي بر ارکان سياستگذاري آن جز حيف و ميل بيت المال و ريخت و پاش هاي جشنواره اي حاصلي در پي ندارد. در حقيقت افزايش ميزان تاثيرگذاري سياست هاي اجرايي وزارت ارشاد نه در گرو اعتبار و بودجه بلکه متوقف بر اصلاح رويکرد فرهنگي اين مديران است.

3- بايد پذيرفت جست وجوي ريشه پسرفت هاي فرهنگي در کاستي هاي ريالي و اعتبارات تخصيصي يک بيراهه تحليلي– تبييني است. آسيب شناسي رويکرد فرهنگي دولت مويد آن است که نبود يک سيستم سياستگذاري فرهنگي پويا، کارآمد و منطبق با ذات انقلاب اسلامي در مجموعه دولت منشا کاستي هاي موجود است. ناتواني دولت در برقراري يک ارتباط سازنده فرهنگي با افرادي که روزانه با آنها مراودات سازماني دارد مويد اين مساله است. دولت به طور سازماني و روزمره با ميليون ها نفر ارتباط مستقيم دارد که اثرگذاري فرهنگي روي آنها نيازي به اعتبارات ندارد بلکه محتاج رويکرد صحيح فرهنگي است؛ بي شک تاثيرات عمومي و اجتماعي مواضع اعلامي دولت، ادبيات و گفتمان سازي دولت با تاثيرات هيچ بودجه اي قابل مقايسه نيست؛ در اين بين هر وزارتخانه و دستگاه دولتي حتي اگر کارکرد اصلي آن فرهنگي هم نباشد، يک مجموعه فرهنگي الهام بخش است.

4- شکي نيست دولت در حوزه فرهنگ و تقويت و تثبيت مباني فرهنگ ديني– اجتماعي تکاليف ذاتي برعهده دارد. محدودسازي اين تکاليف ذاتي به متغيري مانند اعتبارات ريالي، عمق ساده انديشي برنامه ريزان فرهنگي را مي رساند. طبيعي است در يک نظام فرهنگي ساختارگرا ميزان تاثير انديشه اي دولت بر مقوله فرهنگ و هنر انکارناپذير است. داشتن نگاه کمي به حوزه فرهنگ عمق يک رفتار ضدفرهنگي را به تصوير مي کشد. در واقع کارکرد اصلي دولت در بخش فرهنگي پاسداري از مفاهيم ديني و مقابله فراگير با تهاجمات دشمن به هويت ملي و اثرگذاري سازمان يافته بر روند معنويت ديني و استقلال فرهنگي کشور به شمار مي رود که اين عناوين بايد در سياست هاي کلان دولت تجلي يابد.

5- وجود يک نقص چشمگير در هويت فرهنگي دولت و ناهمخواني آن با بخش عمده اي از مطالبات جامعه ايراني سبب شده بخشي از مديران فرهنگي در يک خطاي فاحش و مبتني بريک نگاه تصديگرانه تکاليف فرهنگي دولت را در تصديگري فرهنگي تلخيص کرده و کمبود اعتبارات فرهنگي را بهانه مناسبي براي پسرفت فرهنگي دولت يا عقب ماندن آن از عامه مردم بيان کنند.

6- در خاتمه لازم به يادآوري است الزامات يک هويت فرهنگي مبتني بر اصول اسلام ناب حکم مي کند دولت در چارچوب «عقلانيت معنوي» و «خرد جمعي» با پرهيز از افتادن در مغلطه هاي فرهنگي زمينه اجتماعي– اداري را براي تجلي اصول فرهنگ اسلامي در جامعه فراهم کند.

واضح است تخصيص اعتبارات و بودجه ريزي مناسب عملياتي اگرچه در تسهيل ثمردهي برنامه هاي فرهنگي موثر است اما بايد توجه داشت نبود نگاه کلان ديانت محور در برنامه هاي فرهنگي مانع جدي براي توفيق دولت در عرصه فرهنگي محسوب مي شود. مردم عينا محاسبات منطقي خويش را داشته و اساسا توجهي به فرافکني ها و مغلطه هاي فرهنگي ندارند. نگاه غيرمعقول ريالي به حوزه فرهنگي و چشمپوشي از رسالت فرهنگي در گذر زمان اثرات مخربي مي تواند داشته باشد. نبايد فراموش کرد حضرت امام خميني(ره) بزرگ ترين تحول فرهنگي معاصر را بدون اعتبارات ريالي به سرانجام مطلوب رساندند.