انتظار از سفرهای استانی دولت تدبیر و امید چیست؟

تدبیر24: در همه‌ی دوره‌های ریاست‌جمهوری، روسای‌جمهور به استان‌های مختلف کشور سفر کرده و از نزدیک در جریان مشکلات استان‌ها قرار می‌گرفتند. اما شاید آنچه امروز بعنوان سفر استانی رییس‌جمهور مطرح می‌شود در دوره محمود احمدی‌نژاد پایه‌گذاری شد.

به گزارش آفتاب، سفر به همه‌ی استان‌های کشور و تشکیل جلسه هیات دولت در این استان‌ها گرچه انرژی و زمان زیادی از دولت می‌برد اما بسیاری ابداع این روش را در ادامه اقدامات پوپولیستی محمود احمدی‌نژاد می‌دانستند که برای جذب آرای دورافتاده‌ترین مکان‌های کشور و نمایش چهره‌ای مردمی از خود حاضر به انجام این سفرها بود. سفرهایی که رفته‌رفته در دوران احمدی‌نژاد به یکی از معضلات کشور تبدیل شد. مصوبات بی‌پایانی که در این سفرها به تصویب می‌رسید، وعده‌هایی که داده می‌شد اما هیچ‌گاه اجرایی نمی‌شود و صرفا مطالبات مردم را افزایش می‌داد.

انبوه نامه‌های مردمی که در گونی‌ها جمع‌آوری می‌شد در نهایت منجر به راه‌اندازی تشکیلاتی برای پاسخگویی به این نامه‌ها شد اما نتیجه‌ای در بر نداشت. در مقابل همیشه تصاویری بود که عکاسان از حاشیه این سفرها ثبت می‌کردند و مردان و زنانی را نشان می‌داد که به دنبال ماشین آقای رییس‌جمهور می‌دویدند تا خواسته‌های خود را مطرح کنند و یا نامه‌ای به او برسانند.

توهین به نمایندگان مجلس از دیگر حاشیه‌های این سفرها بود. دولت در این سفرها بی‌توجه به نماینده‌ها حتی از اختصاص وقت سخنرانی برای آنها دریغ می‌کرد و اجازه نمی‌دادند در برخی موارد نماینده‌ها کنار اعضای دولت در جایگاه قرار گیرند. از سوی دیگر او اعتبارات استانی را به سفرهای استانی تخصیص داده بود که این موضوع نیز انتقادات زیادی در مجلس به دنبال داشت.

رفته رفته هزینه‌های سفرهای استانی محمود احمدی‌نژاد مورد نقد و بررسی قرار گرفت. براساس آمار‌هایی که از سوی مراکز دولتی منتشر شد، در دور اول سفرهای استانی، هیئت دولت شش هزار مصوبه داشت که عنوان شد «۶۰ درصد آنها» اجرایی شده است.اما این رقم مورد شبهه منتقدان بود. در چنین شرایطی نمایندگان طرح تحقیق و تفحص از سفرهای استانی را به هیئت رئیسه مجلس تحویل دادند. نمایندگان مجلس هشتم بارها در نطق و تذکرهای خود به اجرایی نشدن مصوبات سفرهای استانی اعتراض کردند.

داریوش قنبری از طراحان طرح تحقیق و تفحص هزینه هر سفر هیئت دولت در دور اول را حدود ۵۰۰ میلیون تومان اعلام کرده بود که به گفته وی چندان مشخص نیست این مبالغ از چه منبعی تامین شده است. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هم در تحقیقی که از سفرهای استانی هیئت دولت منتشر کرده، اعلام کرده است: «۷۸ درصد مصوبه‌های هیئت دولت در سفرهای استانی رئیس‌ جمهوری در ارتباط با طرح‌های سرمایه‌گذاری در امور تولیدی و زیربنایی و با هدف احیاء زمینه‌های اشتغال در مناطق مختلف کشور بوده است.»طرح هایی که هیچ گاه اجرایی نشد.
در دور دوم ریاست جمهوری احمدی نژاد،انتقادات به این سفرها افزایش یافته بود. در برخی موارد نماینده استان ها در آستانه سفر احمدی نژاد به استان شان با صدور نامه ای ضمن اعتراض به عدم تحقق مصوبات دور قبل اعلام می کردند سفر را تحریم کرده و رییس‌جمهور را در سفر همراهی نمی‌کنند.

رفته رفته استقبال‌های مردمی هم کمرنگ‌تر شده و خبر می‌رسید که ارگان‌های خاص با اجباری‌کردن شرکت در مراسم نیروهای خود را به استقبال می‌فرستند اما باز هم عکاسان تصاویری ثبت کردند که نشان از بی‌رغبتی مردم برای حضور داشت.

در سال آخر ریاست جمهوری احمدی نژاد نیز این سفرها بیشتر رنگ و بوی انتخاباتی گرفته و تحت عنوان "همایش حضور" برای کاندیداتوری اسفندیار مشایی که او را در سفرها همراهی می‌کرد تبلیغ می‌شد.

یکی از مقامات وزارت نفت اعلام کرد: «وزارت نفت در دولت گذشته با وجود کمبود منابع مالی در پروژه‌های خود ١٧٠٥ میلیارد ریال در چارچوب سفرهای استانی ریاست‌جمهوری برای اجرای پروژه‌های عمرانی به وزارتخانه ها و سایر نهادهای دولتی کمک کرده است.»

با مخالفت جریان حامی محمود احمدی‌نژاد طرح تحقیق و تفحص از سفرهای استانی به تصویب مجلس نرسید و هیچ‌گاه بطور دقیق مشخص نشد که هزینه این سفرها از چه منبعی و چه میزان بوده است اما بیشتر از آن افزایش مطالبات مردم از دولت و ناامیدی افکار عمومی از تحقق خواسته‌هایشان بود. اینگونه شد که سفرهای استانی که محمود احمدی‌نژاد خود را بنیانگذار آن می‌دانست و به آن افتخار می‌کرد در پایان دولتش به پاشنه آشیل او تبدیل گردید.

سفرهای استانی دولت اعتدال

حسن روحانی اولین سفر استانی خود را حدود شش ماه پس از حضور در پاستور با سفر به استان خوزستان آغاز کرد. آنگونه که دولت اعتدال در این مدت نشان داده سفرهای استانی را در دستور کار خود دارد اما با شیوه‌ای متفاوت از دولت احمدی‌نژاد.

به نظر می‌رسد دولت تدبیر به خوبی از انتقادات و نقاط ضعف سفرهای استانی در دولت گذشته آگاه است و تصمیم برای تکرار آن رویه ندارد. مهمترین نشانه آن کاهش تعداد مصوبات تبلیغی و تصمیمات احساسی در استان‌ها است. این مساله حکایت از آن دارد که دولت فقط نگاه پوپولیستی به سفرهای استانی ندارد و برایش صرفا کارکرد تبلیغاتی ندارد. هرچند در بطن خود این سفرها نا خواسته موجب افزایش محبوبیت دولت‌ها می‌شود اما اگر راه اشتباه رفته شود نتیجه عکس خواهد داشت.

آنگونه که محمد باقر نوبخت گفته حسن روحانی تاکید کرده در این سفرها تصمیمات و مصوبات احساسی و فی‌البداهه پرهیز شود. اتفاقی که در دولت گذشته در همه استان‌ها رخ می‌داد. تاکید دولت تدبیر بر به نتیجه رساندن مصوبات و پیگیری آنها بجای وعده‌های توخالی است.

گرچه هنوز در این سفرها تقاضاهای مردمی در قالب نامه به رییس‌جمهور ارائه می‌شود اما محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رییس‌جمهور گفته "حتما این نامه‌ها خوانده می‌شود اما در این سفر تلاش می‌کنیم فرهنگ مناسب‌تر را در این زمینه اتخاذ نماییم. تلاش ما این است که مطالبات و نامه‌های مردمی از طریق سامانه 111 که وسیله خوبی برای ارتباط با دولت است، پیگیری شود. معاون اجرایی رئیس‌جمهور، هدف از ایجاد سامانه ارتباط الکترونیک مردم و دولت را حفظ شأن و کرامت مردم عنوان کرد.

آنگونه که نوبخت گفته نکات و محورهای متمایز نخستین سفر روحانی با سفرهای متداولی که از سوی دولت‌های قبل انجام می‌شد «مساله محور بودن، پیوندمحور بودن و شنونده بودن در این سفر دارای جایگاه بود» اینکه جناب آقای رییس‌جمهور و تعدادی از اعضای هیات محترم دولت که در این سفر همراه ایشان هستند عمدتا شنونده مسائل استان باشند تا این‌که بخواهند متکلم‌ وحده شوند.

اما استقبال مردمی و همراهی ماشین رییس‌جمهور توسط مردم انتقادی است که هنوز به شیوه این سفرها مطرح می‌شود با این حال دولت می‌گوید "ما شاهد بودیم که مردم آقای رییس‌جمهور را تا محل اولین سخنرانی ایشان مورد استقبال قرار دادند و دنبال ماشین ایشان بودند و صحنه‌های افتخارآمیزی در این راستا وجود داشت. یک وقت است که نمایندگان استانی دولت بسیج می‌شوند تا جلوه‌ای از حضور مردم را نشان دهند و افتخارشان هم این است که هرچه گسترده‌تر و سازمان‌یافته‌تر مردم را به صحنه بیاورند و شما ابزارهای موجود را در این راستا می‌دانید که می‌شود با تعطیل کردن تجمع‌های جمعیتی مردم را به خیابان‌ها کشاند."

نوع همراهی وزرا و مسوولان مربوطه در بخش‌های لازم و پرهیز از حضور غیرضروری آن‌ها از دیگر شاخصه‌های این سفر قلمداد می‌شود. آنگونه که نوبخت گفته: فقط آن وزرایی را که باید در سفر حضور می‌داشتند را به همراه داشتیم و اگر قرار بود برخی از آن‌ها فقط چند ساعت در محلی حضور داشته باشند به همین مقدار در محل بودند و سپس برمی‌گشتند. در واقع ما با این روند استفاده بهینه از مسوولان را داشتیم و معتقد بودیم که نباید شهر را تعطیل کنیم.

امروز رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت در هشتمین سفر استانی خود به مشهد می‌روند. رئیس‌جمهور پیش از این به استان‌‌های خوزستان، هرمزگان، لرستان، سیستان و بلوچستان، ایلام، چهارمحال بختیاری و اردبیل سفر کرده است.آنچه مهم است دستاورد این سفرها است که دولت محترم باید در نظر داشته باشد به زودی در پایان دوره همچون دولت گذشته مورد ارزیابی قرار می گیرد و مطمئنا از دولت تدبیر و امید انتظار می رود مردم را نا امید نکند و سر بلند باشد.