کلید توافق نهایی در نیویورک زده خواهد شد؟

تدبیر24: مذاکرات نیویورک که در حاشیه شصت و نهمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد از فردا (چهارشنبه) با ناهار کاری ظریف با کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار می شود، مذاکراتی مهم و سرنوشت ساز پس از مذاکرات وین 6 به شمار می رود که طرفین به دلیل اختلافات بسیار جدی و اساسی نتوانستند به توافق جامع هسته ای دست یابند و مذاکرات را به مدت 4 ماه تمدید کردند.

«وندی شرمن» مذاکره کننده هسته ای آمریکا در گروه 1+5 در دیدار با سفرای خارجی حاضر در واشنگتن به آنان پیام داده است که تهران باید از آخرین فرصت برای توافق هسته ای استفاده کند؛ این در حالی است که دیپلمات ها و مقامات جمهوری اسلامی ایران می گویند این ایالات متحده آمریکاست که باید از فرصت باقیمانده تا 24 نوامبر (چهارم آذر ماه) به خوبی استفاده کند.

مقامات جمهوری اسلامی ایران از جمله تیم مذاکره کننده هسته ای بارها اعلام کرده اند که در صورت حسن نیت و رویکرد سازنده 1+5 به ویژه آمریکا، دستیابی به توافق تا قبل از 24 نوامبر (چهارم آذرماه ) امکان پذیر

خواهد بود.

*** اختلافات جدی؛ از تعداد سانتریفیوژها تا فردو و مدت زمان توافق

اختلافاتی که موجب شد مذاکرات 18 روزه وین 6 بدون حصول به توافق به اتمام برسد و تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان پس از 16 روز مذاکره درباره توافق نهایی، دو روز آخر مذاکرات را به نحوه تمدید مذاکرات، ساعتها پشت درهای بسته با مقامات آمریکایی بگذراند، چیست؟

میزان و ظرفیت غنی سازی اورانیوم ایران یکی از اختلافات اساسی با طرف مقابل است. اختلاف بر سر این موضوع و تعداد سانتریفیوژها در ششمین دور مذاکرات جامع هسته ای به حدی بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی همزمان با این مذاکرات به صراحت از نیاز صنعتی کشور طی سالهای آینده به «190 هزار سوء غنی سازی اورانیوم» سخن گفتند.

غربی ها به ویژه آمریکا که در توافق اولیه ژنو پذیرفته اند جمهوری اسلامی ایران به غنی سازی اورانیوم 5 درصد خود ادامه دهد اکنون در تلاشند تهران را برای تامین نیازهای آینده خود به داشتن تعداد کمی از سانتریفیوژها وادار کنند؛ خواسته ای که تاکنون تیم مذاکره کننده کشورمان بر اساس واقعیات و نیازهای آینده برای تامین سوخت نیروگاه اتمی بوشهر و اراک آن را نپذیرفته و زیر بار آن نرفته اند.

آمریکایی ها همچنین مدت هاست که بحث انحرافی و بی اساس Break Out یا همان نقطه گریز و خروج از ان.پی.تی را مطرح می کنند و بر اساس تحلیل های مراکز تحقیقاتی خود، این زمان را تاکنون و طی سالهای اخیر از چند ماه و چند سال تخمین زده و حالا مدعی اند که بر این اساس، تعداد سانتریفیوژهای ایران باید کم و عدد دلخواه آنان باشد در حالیکه این بحث از اساس «بی پایه» بوده و تهران به رغم همه فشارها و زورگویی های غرب در سالهای اخیر، همچنان عضو متعهد و پایبند معاهده ان.پی.تی بوده و اکنون نیز بر اساس توافقات صورت گرفته در برخی موارد حتی فراتر از این معاهده و موافقتنامه پادمان(بازرسی ها و نظارت ها) عمل کرده است.

کارشناسان بر این باورند که هدف آمریکا از مطرح کردن این بحث انحرافی در مذاکرات آن است که نه تنها نیاز واقعی تهران به غنی سازی اورانیوم را در آینده نادیده بگیرد و با این حربه روانی، از ضرورت تعداد کم سانتریفیوژها سخن براند بلکه حتی در صورت دستیابی به توافق نیز، در افکار عمومی جهان از طریق بوق های رسانه ای اش اعلام کند که با این توافق، جلوی دستیابی ایران به سلاح هسته ای را گرفته است!

تاسیسات غنی سازی فردو و غیرقابل نفوذ بودن آن، نحوه نظارت های آژانس بین المللی انرژی اتمی، موضوع PMD (ابعاد احتمالی نظامی) از جمله موضوعات مطالعات ادعایی، نحوه لغو کامل تحریم ها علیه ایران، موضوعات تحقیق و توسعه و دوره زمانی توافق نهایی نیز از دیگر موارد اختلافی با 1+5 است.

البته راکتور آب سنگین اراک هم از موارد اختلافی بوده اما به گفته مسوولان و کارشناسان با تلاش های متخصصان سازمان انرژی اتمی کشورمان، فرمول هایی برای رفع نگرانی غرب در مورد این راکتور آب سنگین طراحی شده و می توان گفت که در این زمینه پیشرفت هایی حاصل شده است.

گفت و گوهای دو جانبه ایران با اعضای گروه 1+5 پس از مذاکرات وین 6 و قبل از مذاکرات نیویورک، در بروکسل، ژنو، وین، پاریس، مسکو و دوشنبه گرچه به درک مواضع طرفین کمک کرده و مفید بوده اما اختلافات یاد شده همچنان پابرجاست.

کاخ سفید که این روزها در موضوعات مختلف بین المللی همچون ائتلاف علیه گروهک خودساخته تروریستی داعش گرفتار بوده و از طرق مختلف دست همکاری به سوی جمهوری اسلامی ایران دراز کرده و با پاسخ منفی تهران مواجه شده است، به خوبی می داند قبل از هر چیز، باید حسن نیت خود را در مذاکرات هسته ای به اثبات برساند.

ماحصل 6 دور مذاکرات جامع هسته ای در وین، متن پیش نویس توافقی نهایی است که دارای «پرانتزها» و «نقطه چین هایی» بوده که پر شدن آنها بیش از هر چیز نیازمند توافق سیاسی است. دیپلمات ها می گویند تاکنون ایران و طرف غربی به ویژه آمریکا با فرمول ها، ابتکارها و پیشنهادهای مختلفی به منظور حل مسایل با یکدیگر مذاکره کرده اند اما باید دید این ایده ها و ابتکارات می تواند به توافق نهایی ختم شود؟

باید دید آیا مذاکرات امسال در نیویورک می تواند همچون سال گذشته که توافق ژنو را کلید زد، توافق نهایی را رقم بزند؟ البته کارشناسان و تحلیلگران با توجه به رویکرد سازنده و انعطاف ایران در ماههای اخیر، معتقدند چنانچه غرب به ویژه ایالات متحده آمریکا به زیاده خواهی های خود همچنان ادامه دهند، نه تنها مذاکرات از «توقف کنونی» به رغم پیشرفت های حاصل شده در برخی موضوعات، خارج نشده بلکه زمان باقی مانده تا 24 نوامبر به سرعت از دست خواهد رفت.

حالا نوبت مقامات و مذاکره کنندگان آمریکایی است که با واقع بینی، رویکرد سازنده و اثبات حسن نیت در مذاکرات نیویورک، شمارش معکوس برای رسیدن به توافقی نهایی و تاریخی را آغاز کنند یا با زیاده خواهی، مسیر پیچیده و دشوار مذاکرات را دشوارتر سازند.