صیادان گیلان دل به دریا می زنند

تدبیر24: سالهاست که در الگوی جهانی، صید و صیادی از حالت معیشت فصلی بومی – سنتی خارج و یک صنعت جامع تلقی می شود به نحوی که شیوه های صید، چگونگی حمل و نقل ماهی، ابزار و ادوات صید متحول شده و شاهد تکامل شناورهای صیادی و تخصصی شدن آنها با توجه به گونه ماهی هستیم.

در این الگوی جهانی صید، حتی پوشش صیادان نیز دستخوش تغییرات گسترده شده و گسترش صنایع تبدیلی وابسته به آبزیان زمینه را برای اشتغال زایی بیشتر مردم فراهم کرده است.

با وجود این تحولات و در آستانه آغاز فصل صید در استان گیلان، بررسی ها نشان می دهد که صنعت آبزی پروری شیوه سنتی گذشته را ادامه می دهد و هنوز تغییرات اساسی در جامعه صیادی این استان بوجود نیامده است.

هر از چندگاهی تصمیم های مقطعی و شتابزده در این عرصه اتخاذ می شود اما به دلیل بی توجهی به امکانات، زیرساخت ها و حتی بازاریابی دقیق محصولات دستاورد چندانی برای صنعت صید گیلان ندارد.

نمونه بارز این گونه تصمیمات در سال های اخیر، تعدد تعاونی های «صید پره» در شمال کشور بود که بسیاری از آنها به دلیل فقدان جانمایی درست هنوز به نتیجه نهایی نرسیده و نتوانسته این بخش را ساماندهی کند.

صیدپره یک روش ماهیگیری سنتی ساحلی است که تور آماده به کمک یک کرجی به صورت نیم دایره در فاصله مشخصی از ساحل دریا ( ۱۴ متری عمق دریا ) ریخته می شود و پس از صید با کمک نیروی انسانی و یا تراکتور جمع آوری می شود.

در میان استان های شمالی کشور گیلان از قدمت دیرینه ای در عرصه صیادی برخوردار است؛

رودخانه سپید رود در سال های دور مهد زادآوری لذیذترین و اقتصادی ترین ماهیان استخوانی و غضروفی دریای کاسپین بود.

به رغم تمام مسایلی که موقعیت ممتاز سال های دور استان گیلان را به لحاظ صید و انواع آبزیان متاثر کرده هنوز صید و صیادی و وابستگی معیشت عده بسیاری از مردمان این دیار به دریا وابسته است.

از اواخر تابستان صیادان دام و تور و طناب و قایق هایشان را نو نوار می کنند و منتظر آغاز فصل صید می شوند.

برابر مصوبه کمیته مدیریت صید شیلات مرکز، شروع فصل صید ماهیان استخوانی توسط تعاونی های پره در حوزه غرب گیلان شامل پنج تعاونی پره منطقه تالش و آستارا، از ابتدای مهر و در سایر مناطق استان و به قولی آغاز رسمی فصل صید در گیلان بیستم مهر ماه است.

استان گیلان نزدیک به چهار هزار نفر صیاد دارد که در قالب 52 تعاونی پره به فعالیت مشغولند.

* آمادگی همه جانبه شیلات گیلان برای فصل صید

مدیرکل شیلات استان گیلان در تشریح برنامه های مجموعه شیلات گیلان برای مدیریت بهینه فصل صید به ایرنا گفت: دست یابی به هشت هزار و 552 تن صید ماهیان استخوانی هدف گذاری شده است.

اسحاق شعبانی تکثیر و بازسازی مصنوعی ذخایر ماهیان استخوانی با مشارکت جامعه بهره بردار به میزان 150 میلیون عدد را از اهداف شیلات در فصل صید امسال ذکر کرد.

وی تصریح کرد: در زمان مولدگیری برای تکثیر و پرورش، بخشی از مولدان را جامعه صیادی تامین و رایگان تحویل شیلات می دهند و در عین حال به هنگام رها سازی بچه ماهیان تکثیر شده نیز نمایندگان صیادان در مکان رها سازی در مصب رودخانه و تالاب حضور فعالانه خواهند داشت.

وی اظهار کرد: حفاظت از منابع آبزی با انجام برنامه نظارت، کنترل و برنامه ریزی برای رعایت استاندارد های صید و اقدام های هماهنگ یگان حفاظت منابع و فرماندهی مرزبانی استان در برخورد و جلوگیری از فعالیت صیادان غیر مجاز، از دیگر برنامه های شیلات است.

مدیرکل شیلات گیلان در مورد دغدغه قدیمی نحوه عرضه ماهی می گوید: اجرای طرح عرضه بهداشتی ماهیان صید شده توسط پره ها و ایجاد بازارهای عرضه ماهی در شهرهای ساحلی در برنامه شیلات قرار دارد.

شعبانی در تشریح این موضوع خاطر نشان کرد: بحث مشترکی بین شیلات و دامپزشکی مطرح است که نباید ماهی تمیز صید شده از دریا، با شن ساحل مخلوط شود و لازم است بلافاصله پس از به خشکی آوردن ماهیان آنها را در سبدهای مشبک ریخته ، شست و شو داده و سپس به بازار عرضه کنند.

وی با یادآوری این که شن از عوامل آلوده کننده ماهی است، افزود: این باور غلط که شن اندود شدن ماهی نشان تازه بودن آن است، بهانه ای شده تا عده ای ماهی را به شن آمیخته و عرضه کنند.

شیلات گیلان برای مقابله با این کار، اقدام به توزیع سبد مشبک ماهی و ایجاد جایگاه شست و شو در پره که در اصطلاح محلی به آن «سیم چال» اتلاق می شود به صورت رایگان کرده است.

وی افزود: بخش برخورد با تخلف عرضه کنندگان غیر بهداشتی ماهیان نیز از وظایف حاکمیتی دامپزشکی است، از سوی واحد مربوطه در دامپزشکی چه در حمل و چه در بخش توزیع و عرضه غیر بهداشتی با متخلفان مطابق قوانین موجود برخورد می کنند.

مدیر کل شیلات گیلان در پاسخ به سوال ایرنا مبنی بر آخرین وضعیت طرح تعدیل و ساماندهی پره ها و نیز وضعیت فعلی آنها گفت: عطف به هماهنگی شیلات ایران، وزارت جهادکشاورزی و مجمع نمایندگان استان گیلان، در طرح بودجه 94 پیش بینی، تصویب و تخصیص اعتبار صورت گرفته است.

وی یادآور شد: امروزه می دانیم فعالیت فصلی صیادی به تنهایی جوابگوی معیشت افراد نیست لذا شیلات آمادگی دارد که به پره ها مجوز فعالیت جنبی برای پرورش ماهی در قفس های دریایی و پرورش آبزیان در اراضی ساحلی را بدهد.

شعبانی افزود: پره ها این امکان را دارند که ضمن هماهنگی با اداره گردشگری و میراث فرهنگی، از جایگاه های پره (آستان) در فصل تابستان برای اقامت گردشگران استفاده کنند.

بیماری های آبزیان نیز از جمله مواردی است که علاوه بر آن که بر صید و معیشت صیاد تاثیر می گذارد، موجب نگرانی هایی برای مصرف کنندگان است.

در چند سال اخیر در موارد متعددی مراجع شیلاتی و دامپزشکی گزارش هایی در مورد آلودگی ماهیان کفال داشتند.

مدیر کل شیلات گیلان در پاسخ به این که در صورت بروز بیماری آبزیان نظیر بیماری های کفال، راهکار شیلات چیست، گفت: این موضوع به طور مستمر توسط آزمایشگاه های موسسات تحقیقاتی وابسته به شیلات نظیر موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور و پژوهشکده آبزی پروری، سازمان شیلات ایران با هماهنگی دامپزشکی رصد می شود.

وی افزود: در صورت دریافت هر گونه گزارش بویژه در فصول سرد سال، کارشناسان شیلات و دامپزشکی با حضور در منطقه مورد نظر با رعایت تمام ضوابط بهداشتی اقدام به جمع آوری و معدوم سازی آبزیان بیمار می کنند.

از آنجا که با توجه به کاهش ذخایر طبیعی آبزیان و ضرورت افزایش رشد جمعیت و تاکید بر گسترش آبزی مصرفی، صید از دریا و رودخانه جوابگو نیست، پرورش آبزیان از راهکار های مطمئن برای معیشت پایدار صیادی و تامین ماهی برای سبد مصرف خانوار است.

* آبزی پروری سیاست موکد شیلات است

مدیر کل شیلات گیلان درباره برنامه هایی که برای حمایت از آبزی پروران تدوین شده است، به ایرنا گفت: ترغیب و تقویب آبزی پروری برای ما بسیار مهم است لذا آن را در قالب حفظ و تقویت آبزی پروری آب های داخلی با افزایش تولید در واحد سطح از طریق مکانیزاسیون، تنوع گونه ای و نیز استفاده از گونه های بومی و سایر گونه های تایید شده قابل پرورش در استان، همواره در دستور کار داریم.

وی گفت: همچنین شیلات دقت نظر و اهتمام خاصی بر توسعه آبزی پروری دریایی، پرورش ماهی در قفس و نیز افزایش تولید ماهیان خاویاری بویژه در سواحل گیلان دارد.

شعبانی افزود: برنامه استقرار 16 قفس در منطقه چابکسر (در دو گروه با هشت قفس) در دستور کار است و برای پرورش ماهیان گرم آبی نصب 24 قفس جدید در منطقه ابکنار تالاب انزلی در سال 94 در دستور کار شیلات استان قرار گرفته است.

وی در مورد آخرین وضعیت واحدهای فعال پرورش ماهیان خاویاری نیز گفت: از 20 مزرعه فعال پرورش ماهیان خاویاری در سال گذشته 189 کیلوگرم گوشت و 750 کیلوگرم خاویار پرورشی استحصال شد.

مدیر کل شیلات گیلان خاطر نشان کرد: تولید محصولات شیلاتی و توسعه آبزی پروری و رفع مشکلات آن، مستلزم تعامل با پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی، انتستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری و مرکز ملی تحقیقات و فراوری آبزیان شیلات گیلان و همچنین سایر مراکز و سایر دستگاه های مرتبط است.