قمار نفتی عربستان

تدبیر24: قیمت نفت در بازارهای جهانی در پی افت رشد اقتصادی چین به عنوان یکی از بزرگترین مصرف کننده های انرژی و سپس بازگشت تولید نفت لیبی به روال سابق از خط قرمز صادرکنندگان نفت یعنی 100 دلار کمتر شد و در این شرایط عربستان به جای حمایت از قیمت با ارائه تخفیف های بی سابقه به مشتریان آسیایی خود زمینه افت بیشتر قیمت ها را فراهم کرد. به طوری که طی سه ماه گذشته قیمت جهانی نفت 30 درصد و به میزان بیش از 20 دلار کاهش یافت.

با وجودی که این اقدام عربستان در مرحله نخست اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت بخصوص اعضای اوپک را تحت فشار قرار می دهد ولی واقعیت این است که در ادامه این روند عربستان و سپس اقتصاد جهانی نیز قربانی های بعدی کاهش بی ضابطه قیمت نفت خواهند بود.کاهش قیمت جهانی نفت به میزان ٢٠ دلار در سه ماه گذشته، منجر به آن شده است که درآمد نفتی کشورهای عرضه کننده نفت با رسیدن قیمت ها به زیر ٨٥ دلار، یک میلیارد و ٨٥٢ میلیون دلار در روز کاهش پیدا کند. در این شرایط، از اواسط ژوئیه سال ٢٠١٤ تاکنون مجموع درآمد کشورهای صادر کننده نفت شامل اعضای اوپک و غیر اوپک حدود ١٧٠ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده و سهم اوپکی ها در این میان، چیزی بیش از ٥٤ میلیارد دلار است.در صورت تداوم یک ساله بهای نفت در سطح ٨٥ دلار کنونی، کشورهای صادر کننده نفت جهان، فقط در بخش عرضه نفت خام با افت درآمدی ٦٧٨ میلیارد دلار روبه رو می شوند که ٢١٣ میلیارد دلار آن مربوط به کشورهای عضو اوپک است.برابر آخرین آمار منتشره توسط بانک جهانی، درصد سهم درآمد حاصل از فروش نفت در تولید ناخالص داخلی کشورهای عرضه کننده نفت خام در سال ٢٠١٢ نشان می دهد که با کاهش بهای نفت از ١٠٥ دلار به ٨٥ دلار، عربستان و روسیه به ترتیب با کاهش 2/67 و 1/56 میلیارد دلاری در درآمدهای ارزی و تولید ناخالص داخلی بزرگترین خسارت مالی را در بین همه عرضه کنندگان نفت خام متحمل خواهند شد.دامنه این تأثیر تنها محدود به این دو تولید کننده بزرگ نفت نمی شود ودر مجموع تمام عرضه کنندگان نفت خام جهان و سپس مصرف کنندگان را نیز در برمی گیرد به گونه ای که تولید ناخالص داخلی ٢١ کشورصادرکننده نفت بیشترین ضربه را از کاهش بهای نفت متحمل خواهد شد.

در ادامه آثار نامطلوب کاهش قیمت نفت که به افت درآمدهای نفتی و سپس کاهش تولید ناخالص داخلی آنها منجر خواهد شد، همین اتفاق درخصوص سایر کشورها و در نهایت اقتصاد جهانی می افتد. در واقع نخستین ضربه از این ناحیه به تجارت جهانی وارد می شود. کشورهای نفتی که عمده تولیدات صنعتی کشورهای توسعه یافته را خریداری می کنند در ادامه روند افت درآمدها دیگر مانند گذشته توان خرید کالا ندارند و بر همین اساس اقتصاد تولیدکننده های صنعتی نیز با مشکل مواجه می شود. بدین ترتیب کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی نه تنها تولیدکننده های نفت بلکه در آینده نزدیک اقتصاد سایر کشورها را نیز تهدید می کند. از سوی دیگر با افت قیمت نفت میزان سرمایه گذاری تولیدکننده های نفت در این صنعت کاهش خواهد یافت و بنابراین عرضه جهانی انرژی و در مجموع امنیت انرژی مصرف کنندگان نیز با خطر جدی مواجه خواهد شد.

ازسوی دیگر باوجودی که مقامات سعودی اعلام کرده اند که برای بلند مدت توان تحمل نفت زیر 80 دلار را دارند ولی باید گفت اقتصاد این کشور وابسته به نفت یکی از قربانیان بزرگ کاهش قیمت نفت در بلند مدت خواهد بود. در ماه سپتامبر صندوق بین المللی پول هشدار داد که عربستان در سال 2015 میلادی با کسری بودجه 4/1درصدی مواجه خواهد شد و این کاهش قیمت باعث خواهد شد که عربستان به ذخایر ارزی عظیم خود مراجعه کند. در حالی که درآمدهای نفتی عربستان 40 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد. به همین دلیل اقتصاد مقامات عربستان که درآمدهای نفتی خود را صرف اجرای پروژه های زیرساختی بزرگ و پرداخت بدهی های دولت به بخش غیردولتی که به 175 میلیارد دلار می رسد، می کند با نوسان قیمت و درآمدها دچار نوسان خواهد شد.