جهاد نکاح، افسانهٔ واقعیت

تدبیر24: شیخ العریفی و افراد نزدیک به او بار‌ها و بار‌ها صحت این ویدئو را انکار کرده‌اند. با این حال فارغ از صحت و سقم این فیلم ویدئویی، فتوای شیخ وهابی بحث‌های زیادی را در رسانه‌ها بالاخص رسانه‌های عربی به دنبال داشت. برخی این پدیده را حقیقتی غیر قابل انکار و برخی دیگر آن را غیرواقعی و از آن تحت عنوان افسانه یاد کردند.
 «عادل السلام علی»، روزنامه‌نگار تونسی جهاد نکاح را امری غیر حقیقی و ساخته و پرداخته دست رسانه‌های طرفدار دولت سوریه می‌داند. ادعای این روزنامه نگار توسط بسیاری از مقام‌های عربی و همچنین رسانه‌های غربی مورد استقبال قرار گرفته و آن‌ها نیز مواضع مشابهی اتخاذ کرده‌اند. با این حال برخی دیگر از رسانه‌ها، جهاد نکاح را نه افسانه بلکه پدیده‌ای حقیقی می‌دانند و نسبت به پیامدهای آن هشدار داده‌اند.
روزنامۀ «الشروق» تونس که پیش از انقلاب از رسانه‌های وابسته به «بن علی» دیکتاتور این کشور بود و اکنون روزنامه‌ای مستقل است، طی یاداشت‌ها و مقاله‌های مختلف به پدیدۀ جهاد نکاح اشاره کرده و آن را فاجعه‌ای تلخ و ناشی از ایدئولوژی وهابیت دانسته است. این روزنامه در سپتامبر ۲۰۱۳ طی گزارشی مدعی شد که صددختر تونسی برای جهاد نکاح به سوریه سفر کردند و حالا پس از بازگشت بسیاری از آن‌ها یا حامله هستند و یا مبتلا به بیماری ایدز شده‌اند. به نوشتۀ این روزنامه، سفر زنان تونسی به سوریه و بازگشتشان به خانه، پیامدهای شدید روانی، اجتماعی و اقتصادی را به دنبال داشته است. با این‌حال علی‌رغم تمامی این ادعا‌ها هنوز شواهد کافی برای اثبات این پدیده وجود ندارد و همین امر موجب شده بسیاری از فعالان حقوق زن و نهادهای مرتبط، تا دستیابی به ادله بیشتر در این زمینه سکوت اختیار کنند. در همین راستا «آنه اسپکهارد»، استاد روانپزشکی دانشگاه «جورج تاون» و نویسنده کتاب «گفتگو با تروریست‌ها» به پدیدۀ جهاد نکاح پرداخته است و طی یادداشتی در «هانفینگتون پست»، این پدیده را تهدیدی جدی علیه حقوق زنان قلمداد می‌کند و می‌نویسد:
 «همسر ایمن الظواهری، جانشین اسامه بن لادن و رهبر جدید القاعده در سال ۲۰۰۹ در مورد نقش زنان در جنگ نامه‌ای نوشت و طی آن خواهران مسلمانش را تشویق کرد تا میدان جنگ را به مرد‌ها واگذار کرده و از طریق جمع‌آوری هزینه‌های جنگ، تبلیغ در فضای مجازی و تربیت نسل آینده به جهادگران کمک کنند. او از زنان خواست تا برادران، شوهران و پسرانشان را برای دفاع از سرزمین، اموال مسلمانان و مقابله با کفار تشویق کنند. همسر رهبر جدید القاعده، همچنین به زنان هشدار داد تا در کنار اجرای سایر قوانین خود را در برابر مرد‌ها بپوشانند. در حالی که در سال ۲۰۰۹ ممانعت از حضور زنان در میدان‌های جنگ به عنوان خط اصلی جریان فکری القاعده قلمداد می‌شد، این گروه در حال حاضر تغییر رویه داده و نقش جدیدی را برای زنان بالاخص زنان تونسی ترسیم کرده‌اند. حضور در جبهه‌های جنگ و تامین نیازهای جنسی شبه نظامیان، نقش جدید زن‌ها در گروه‌های تروریستی است. در بسیاری از جنگ‌ها و درگیری‌ها، زنان قربانیان اصلی تجاوز، خشونت و استثمار جنسی به شمار می‌روند. به همین دلیل می‌توان گفت که نقش جدیدی که وهابیون برای زنان در نظر گرفته‌اند، تهدیدی جدی علیه حقوق زنان، بالاخص زنان سوری است. زنانی که در کنار کودکان، بزرگ‌ترین قربانیان جنگ داخلی سوریه محسوب می‌شوند و حالا با فتوای شیخ وهابی به راحتی می‌توانند توسط افراط گرایان مورد آزار و استثمار جنسی قرار گیرند.
پدیدۀ جهاد نکاح برای بسیاری از کشور‌ها به خصوص تونس مشکلات زیادی به همراه داشته است. «لطفی بن جدو»، وزیر کشور تونس طی سخنرانی در مجلس موسسان این کشور سفر زنان تونسی به سوریه و برقراری رابطۀ جنسی با ۲۰، ۳۰ و ۱۰۰ نفر شبه نظامی مبارز را تهدیدی جدی قلمداد کرد و متذکر شد که تعداد بی‌شماری از این زن‌ها در حالی که بچه‌ای در شکم دارند به کشور باز می‌گردند. پیش‌بینی پیامدهای ناشی از سفر زنان تونسی به سوریه موجب شد مقام‌های تونس برای مقابله با سفر دختران این کشور به سوریه برنامه‌هایی را تهیه کرده و تلاش کنند تا به کمک نهادهای دولتی و غیر دولتی با افرادی که ذهن دختران و زنان تونسی را شستشو می‌دهند، مقابله کرده و نقشه‌هایشان را خنثی کنند. نهادهای رسمی تونس تاکنون آمار دقیقی از تعداد زنانی که به سوریه سفر کرده‌اند، ارائه ندادند اما رسانه‌های این کشور طی گزارش‌های متعدد مدعی هستند که بیش از صد زن تونسی به سوریه رفته و با انعقاد قراداد موقت ازدواج، با شبه نظامیان رابطه جنسی برقرار کرده‌اند.
 «آنه اسپکهارد» می‌نویسد: «براساس مطالعاتی که در این زمینه داشتم، زنان تا پیش از این نقش‌های گوناگونی را در گروه‌های تروریستی بر عهده داشته‌اند.‌گاه از آن‌ها برای ترجمه متون جهت توجیه تروریسم و اقدامات تروریستی استفاده می‌شد،‌گاه وظیفه انتقال پیام یا پول را بر عهده داشتند، برخی اوقات برای شبه نظامیان غذا تهیه کرده و یا نقش تدارکاتچی را ایفا می‌کردند. البته فعالیت زنان در گروه‌های تروریستی به اینجا ختم نمی‌شد، تعدادی از آن‌ها دست از جان خود شسته و برای انجام عملیات انتحاری اعلام آمادگی می‌کردند. در حال حاضر پدیدۀ جهاد نکاح شاید نقش جدیدی است که گروه‌های بنیادگرا برای زنان ترسیم کرده‌اند. طی مصاحبه‌های گوناگونی که با زنان فعال در گروه‌های تروریستی انجام دادم به این حقیقت پی بردم که زنان مذبور علی‌رغم نقش‌های متعددی که در این گروه‌ها ایفا می‌کنند هیچ‌گاه به عنوان رهبر گروه پذیرفته نشده و از قدرت زیادی برخوردار نبوده‌اند. به عنوان مثال طی حمله تروریستی به تئا‌تر «دوبروفکا» که بیش از ۸۰۰ تن از تماشاگران توسط تروریست‌ها به گروگان گرفته شده بودند، زنان تندرو صرفاً مجری فرامین و دستورات مردان بودند. علاوه بر این در یک مقایسۀ ساده به سادگی درمی‌یابیم که تعداد زنانی که در عملیات انتحاری شرکت می‌کنند بیشتر از مردان است.»
آنه اسپکهارد می‌نویسد: «برخی از رسانه‌های غربی مدعی هستند که زنان مذکور توسط شبه نظامیان به زور و برخلاف میل باطنیشان مورد تجاوز قرار گرفته‌اند. در رد این ادعا باید گفت که بسیاری از زنان با میل و رغبت با گروه‌های تروریستی همکاری می‌کنند، این حقیقتی است که من از طریق انجام مصاحبه‌های متعدد با این زن‌ها، خانواده‌ها و بستگانشان به دست آوردم. بسیاری از آن‌ها بدون آنکه مورد تجاوز قرار بگیرند یا مجبور شوند، داوطلبانه برای انجام عملیات انتحاری اعلام آمادگی می‌کردند.»
گاه دلایل پیوستن زنان و دختران به گروه‌های تروریستی بسیارپیچیده است، برخی از آن‌ها به شدت شستشوی مغری شده و تصور می‌کنند با فعالیت در گروه‌های رادیکال یا برقراری رابطه جنسی با شبه‌نظامیان از گناهان و بدی‌ها پاک می‌شوند و به درجه‌ای از قداست دست می‌یابند. با این حال آینده زنان و دخترانی که به گروه‌های تروریستی پیوسته و نقش جدید جهاد جنسی را ایفا می‌کنند در هاله‌ای از ابهام است. آن‌ها غالباً در کشورهایی زندگی می‌کنند که هنجار‌ها و قواعد حاکم محدودیت‌های زیادی را بر روابط میان زنان و مردان اعمال کرده است. بنابراین بازگشتشان به خانه می‌تواند مشکلات زیادی را برای آن‌ها چه در خانواده و چه در اجتماع ایجاد کند. علاوه بر این بسیاری از این زن‌ها هنگام بازگشت به خانه حامله هستند و هنوز مشخص نیست در آینده چه کسی مسئولیت نگهداری از کودکانشان را بر عهده خواهد گرفت. بعید است که گروه‌های افراط گرا زنان و کودکان در شکمشان را تحت حمایت‌های خود قرار دهند.