متن برنامه‌های محمد فرهادی برای تصدی وزارت علوم

تدبیر24: رئیس جمهور کشورمان در نامه‌‌ای به رئیس مجلس شورای اسلامی محمد فرهادی را به‌عنوان گزینه پیشنهادی دولت برای تصدی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معرفی کرد.
متن کامل برنامه‌های محمد فرهادی برای احراز مسئولیت وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم

پیش‌گفتار:

در تهیه و تنظیم این گزارش مستندات زیر مورد توجه و استفاده قرار گرفته است:

1- بیانات و رهنمودهای مقام معظم رهبری در زمینه توسعه علم و فناوری
2- سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی
3- سیاست‌های کلی علم و فناوری
4- اسناد بالادستی موجود در زمینه علم، تحقیقات و فناوری:
- سند چشم‌انداز 1404 ایران، مجمع تشخیص مصلحت نظام، 1384
- سیاست‌های کلی نظام برای رشد و توسعه علمی و تحقیقاتی کشور، مجمع تشخیص مصلحت نظام 15 اسفند 1383
- سند نقشه جامع علمی کشور، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی 24 اردیبهشت 1390
- سند دانشگاه اسلامی، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی 25 تیر 1392
5- قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی شامل:
- قانون تشکیل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و شورای‌عالی علوم، تحقیقات و فناوری مصوب 1383
- قانون برنامه چهارم توسعه فصل چهارم (توسعه مبتنی بر دانایی) 1384-1388
- قانون برنامه پنجم توسعه فصل دوم (علم و فناوری) 1390-1394
مقدمه این برنامه‌ها به‌شرح زیر است:

1- نقش راهبردی توسعه علوم، تحقیقات و فناوری در توسعه پایدار و حفظ و ارتقای موقعیت علمی و اقتدار کشور در منطقه و در سطح بین‌المللی امروزه شناخته شده است و مهمترین عامل در تحقیق اهداف سند چشم‌انداز 1404 ایران اسلامی محسوب می‌شود. دستاوردهای این بخش در رشد و شکوفایی علمی، گسترش مرزهای دانش و خط‌شکنی و نفوذ به حوزه‌های انحصاری فناوری‌های پیشرفته، همواره در سالهای اخیر مورد مباهات مسئولان عالی‌رتبه کشور و عنایت خاص مقام معظم رهبری بوده است. در این میان نظام آموزش عالی به‌دلیل سروکار داشتن با تربیت دانشمندان، متفکران و مدیران آینده و شکل دادن به سرمایه انسانی کشور، در رشد و تعالی علمی و فرهنگی همه‌جانبه و احیای هویت تمدنی ایران اسلامی، نقش پیشران و موتور محرکه را به‌عهده دارد.

2- با توجه به نکات یادشده، نقش کانونی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در راهبری نظام آموزش عالی و تحقیقات برجسته می‌شود و حساسیت‌های موجود نسبت به آن قابل درک است. سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت نیز به همین دلیل اهمیت می‌یابد. بر این اساس برنامه حاضر با هدف ارائه دیدگاه‌ها و اقدامات این‌جانب در صورت کسب رأی اعتماد از مجلس محترم شورای اسلامی با رویکردی آینده‌نگر و روبه‌جلو تهیه شده است، با این تأکید که بر سرعت توسعه علمی کشور بیفزاید.

3- علاوه بر قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی این بخش از 6 سند بالادستی غنی و بسیار ارزشمند (سند چشم‌انداز، سیاست‌های کلی نظام، نقشه جامع علمی کشور، دانشگاه اسلامی، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و سیاست‌های کلی علم و فناوری) برخوردار است که در واقع راهنمای کلی برنامه‌های وزارت علوم برای دولت فعلی و دولت‌های بعدی است.

4- چالش‌های بزرگ استفاده از این اسناد بالادستی و تهیه برنامه‌های وزارت، حجم زیاد و تنوع راهبردها و اقدام‌های درنظر گرفته شده برای پیاده‌سازی و تحقق آنها است. توضیح اینکه در قانون برنامه پنجم و دیگر اسناد بالادستی مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در مجموع بالغ بر 200 راهبرد و 700 اقدام پیش‌بینی شده است که بالطبع هم‌پوشانی بین آنها دور از انتظار نمی‌تواند باشد. بنابراین تدوین و اجرای برنامه بر مبنای این اسناد، مستلزم اولویت‌بندی، راهبردها و اقدامات مذکور از طریق یک فرایند علمی است که تلاش خواهد شد در این 3 سال باقی‌مانده از دوره وزارت سازماندهی و اجرا شود.

بخش اول-

چشم‌انداز موفقیت، رویکردها و اصول حاکم بر برنامه‌ها به‌شرح زیر است:

1- چشم‌انداز موفقیت وزارت در پایان دوره دولت یازدهم

هدف کلی برنامه یا به‌بیان دیگر چشم‌انداز موفقیت برنامه پیشنهادی در پایان دوره دولت یازدهم را می‌توان در 3 بخش خلاصه کرد:

1-1 ارتقای چشمگیر شاخص‌های رشد علمی و توسعه فناوری کشور برای نزدیک شدن به هدف سند چشم‌انداز 1404:

دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم

سند نقشه جامع علمی کشور

دستیابی به جایگاه اول علم و فناوری در جهان اسلام و احراز جایگاه برجسته علمی و الهام‌بخش در جهان

سیاست‌های کلی علم و فناوری

جهاد مستمر علمی با هدف کسب مرجعیت علمی و فناوری در جهان

1-2 دستیابی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی به سطحی از توانمندی که بتوانند:

- کیفیت و عملکردی در تراز منطقه‌ای و جهانی (500 دانشگاه برتر دنیا) داشته باشند.

- از استقلال عملیاتی و پویایی لازم (با حداقل تأثیرپذیری از تحولات سیاسی و منابع دولتی) برخوردار باشند.

- به التزام اجتماعی خود در توسعه سرمایه انسانی دانشمند و فرهیخته، اعتلای دانش و فرهنگ جامعه، تولید علم و ایفای نقش مؤثر در فرایند تبدیل علم به فناوری‌های نوین و تجاری‌سازی آنها در خدمت اقتصاد مبتنی بر دانش عمل کنند.

1-3 برقراری و نهادینه شدن یک فرایند علمی و منسجم سیاست‌گذاری علوم، تحقیقات و فناوری در سطح ملی، در چارچوب «تقسیم کار ملی در نظام علم و فناوری»

2- رویکردها و اصول حاکم در برنامه‌ها

تنظیم و اجرای این برنامه‌ها بر رویکردها واصول زیر مبتنی است:

1-2 اولویت‌بندی راهبردها و اقدام‌های مندرج در اسناد بالادستی عتف - علوم تحقیقات و فناوری - (سند چشم‌انداز 1404، سیاست‌های کلی نظام در بخش علم و تحقیقات، نقش جامع علمی کشور، دانشگاه اسلامی، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و سیاست‌های کلی علم و فناوری) و تلاش برای پیاده‌سازی راهبردهای اولویت‌‌دار در 3 سال باقی‌مانده از دولت یازدهم.

2-2 حفظ استقلال عملیاتی دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی همراه با پاسخگویی و التزام اجتماعی

2-3 کاهش نقش تصدی‌گری وزارت و کوچک‌سازی آن

2-4 حفظ کیفیت آموزش عالی و اعتبار علمی رشته‌ها و مدارک

2-5 توسعه و رشد علم در دانشگاه‌ها در یک فضای آزاداندیشی و نشاط علمی

2-6 تعامل فعال و اثربخش علمی و فرهنگی با محیط منطقه‌ای و بین‌المللی

2-7 اولویت اصلاح فرایند‌ها و رفتارهای مدیریتی به‌جای تغییرات گسترده مدیران

2-8 تعلیم و تربیت مبتنی بر ایمان، برخورداری از مکارم اخلاقی و عاملیت به احکام اسلامی

2-9 حفظ موازین اسلامی و ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی در استفاده از علم و فناوری

2-10 تحول در برنامه‌های درسی دانشگاهی با رویکرد تربیت نیروهای کارآفرین

بخش دوم- محورهای اصلی برنامه طی سال‌های 1393 -1396

برنامه‌های اصلی وزارت در دوره دولت 3ساله به‌شرح زیر است:

ارتقای کیفیت آموزش عالی و اعتبار علمی رشته‌ها و مدارک دانشگاهی

1-1 بازنگری و اصلاح فرایند گسترش کمی آموزش عالی و ضابطه‌مند کردن توسعه رشته‌ها و مؤسسات آموزش عالی براساس استانداردهای کیفی متداول در آموزش عالی

1-2 بازنگری در ضوابط و استانداردهای توسعه رشته‌ها و مؤسسات آموزش عالی در چارچوب طرح آمایش آموزش عالی

1-3 حمایت‌ از دانشگاه‌های پیشتاز بر گسترش مرزهای دانش و فناوری و کسب مرجعیت علمی در منطقه و جهان و تبدیل شدن به الگوی کیفی برای مؤسسات آموزش عالی نوپا با هدف ارتقای جایگاه جهانی کشور در علم و فناوری و تبدیل ایران به قطب علمی و فناوری جهان اسلام

1-4 حمایت مؤثر از حفظ و ارتقای کیفیت تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها با توجه به توسعه کمی آنها

1-5 افزایش قانونمند و برنامه‌ریزی شده نقش و مشارکت بخش غیردولتی در حوزه علم و فناوری