آیین سنتی 'چهارشنبه آخر صفر ' که به عنوان میراث معنوی هرمزگان به ثبت رسیده ،امسال نیز مردم بندرعباس را به ساحل کشاند و از آرتین چهارماهه تا محمود 70ساله دل و دست به دریا سپردند.
تدبیر24:بعد از ظهر چهارشنبه که آخرین چهارشنبه ماه صفر است ،محله ساحلی سوروی بندرعباس شاهد جمعیتی بود که از دیگر نقاط شهر خود را به این محل رساندند تا بر اساس باوری دیرین ،آرزوهای خود را با دریا در میان بگذارند و رنج و بیماری و اندوه و عزای سال را به اوبسپارند و از موج های خلیج فارس ،سلامتی بگیرند.
خانم شیبانی که به همراه دختر،عروس و نوه هایش به ساحل سورو آمده در این باره می گوید:از کودکی هرسال در این آیین شرکت کرده و به آن باور و اعتقاد دارد.
وی می گوید امسال به نسبت سال گذشته هوا سردتر است اما بازهم این سنت را به جا می آورد.
به گفته این بانوی 53ساله،رفتن به دریا در چهارشنبه آخر صفر دردهای استخوانی را تسکین می دهدو گرما و حرارت بدن را می گیرد و طبع آدمی را خنک می کند.
آرتین چهارماهه نیز امسال برای اولین بار به همراه خانواده به کنار دریا آمده تا امواج، پاهای کوچکش را قلقلک دهند و به باور بزرگترها از چشم زخم و بیماری در امان بماند.
خانم شمسایی نیز نکات دیگری از این آیین را بازگو کرده و می گوید:مردم سه بار به سمت دریا رفته و نیت می کنند و همزمان یک حبه قند یا شیرینی را به دریا انداخته و با گویش بندری می گویند:' شیرینی ما بِی تو ،شفای تو بِی ما' یعنی ما برای تو شیرینی آورده ایم و تو به شفا و سلامتی ببخش .
همچنین قدیمی ها در این آیین زمزمه می کنند: 'صفر اَ دَر ،خطر اَدَر،جاش سلامتی ' یعنی ماه صفر و خطرات آن در حال تمام شدن است و به جای آن سلامتی و تندرستی می آید.
میثم کهوری نیز به قول خودش به محض برگشتن از کار روزانه ،خانواده و دو کودک دوقلو را به کنار دریا آورده تا از این سنت جا نماند.
وی نیز هرچند در رده سنی جوانان قرار دارد اما گوشه های ناگفته دیگری از این آیین کهن و بومی را بازگو می کند .
به گفته میثم،افرادی که به این آیین می آیند مقداری از آب دریا را نیز در ظرفی ریخته و بدون آن که در طول مسیر ظرف را روی زمین بگذارند آن را به خانه برده و در چهارگوشه منزل می ریزند تا روزی و برکت دریا را به خانه آورده باشند و چشم شور را با آب شور دریا بشویند.
اما در میان جمعیتی که به ساحل سورو آمده اند چهره آشنای دیگری هم هست و چهارشنبه آخر صفر،منصور نعیمی که از پژوهشگران اجتماعی و چهره های فرهنگی شناخته شده استان است را نیز فراخوانده است.
مولف کتاب 'فرهنگ جامع هرمزگان' در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا درباره آیین چهارشنبه آخر صفر گفت:مناطق ساحلی خلیج فارس فرهنگ مشترکی دارند و گاه شمار منطقه در گذشته بر اساس تقویم قمری بوده و 80درصد آیین ها و سنت ها نیز با همین تقویم برگزار می شود.
نعیمی ادامه می دهد:دریا در مناطق ساحلی بر تمام شئون زندگی مردم حاکم است و منبعی غنی در زندگی آنان به شمار می رود و نه تنها رزق و روزی بلکه شفا و سلامتی خود را نیز از دریا گرفته و بر این باورند که شنا در دریا موجب سلامتی است.
وی یادآور می شود :البته مردم تمام چهارشنبه را دارای احترام می دانند و به عنوان مثال اعتقاد دارند حضرت خضر نبی و همراه همیشگی اش حضرت الیاس بعد از ظهر و غروب هرچهارشنبه، از کوچه ها و محله ها عبور می کنند و به همین دلیل مردم چهارشنبه جلوی خانه خود را آب و جارو می کردند و هنوز نیز این رسم رواج دارد.
نعیمی اضافه می کند: هر چند از دهه پنجاه شمسی تقابل سنت و مدرنیسم در ایران جدی تر شد اما آیین چهارشنبه آخر صفر از رسوم نیکویی است که گذشت زمان آسیبی به آن نزده و همچنان برقرار است.
وی از سال های گذشته یاد می کند که مردم بعد از ظهر سه شنبه و صبح و بعد از ظهر چهارشنبه پایانی ماه صفر، در محله 'پشت شهر ' به دریا می زدند و برای افرادی نیز که ناخوش احوال بودند و نمی توانستند به دریا بیایند، مقداری از آب دریا را در ظرفی ریخته و برای آنها می بردند تا چشم زخم را از آنان دور کند.
نعیمی درباره خاستگاه این آیین می گوید :مردم، ماه صفر را ماهی نحس می دانستند که امکان وقوع رویدادهای ناگوار در آن زیاد است و ادامه می دهد :البته بیت معروفی نیز زبان به زبان می چرخد که 'ماهها همه خطر دارد ،بدنامی ماه صفر دارد' و بر اساس همین باور چهارشنبه آخر صفر می تواند مراسمی برای بدرقه این ماه و برگشتن به ایام شادی نیز تلقی شود.
آنچه مسلم است این آیین ها باید با معیاری فراتر از واقعی بودن باور مردم سنجیده شوند و باید باور داشت:همین آداب و رسوم به همراه دیگر شاخص های فرهنگی و اجتماعی مانند پوشش و گویش ،بخشی از هویت جوامع مختلف را که به خلاصه 'فرهنگ ' خوانده می شود تشکیل می دهد.
در روزگاری که به نظر می رسد تکنولوژی و ارتباطات و مولتی مدیاها مردم را در سراسر جهان به سمت یک شکل شدن و پوشاندن لباس های یکدست فرهنگی سوق می دهند ،پاسداشت این آیین ها و البته پیرایش منطقی و سنجیده آنها می تواند ،شناسنامه اصالت و هویت تاریخی اقوام مختلف باشد.ک/4
ارسال به دوستان 
نسخه چاپی 
