روایت ظریف از گفت‌وگوی اوباما و روحانی

وقتی همه تحسین کردند

تاثیرات این دیپلماسی منطقی دولت تدبیر و امید تا حدی بود که بازارهای اقتصادی بلافاصله به آن پاسخ مثبت دادند و همچنین سریعا بحث‌هایی در میان آمریکاییان در خصوص لغو تحریم‌ها بر ایران مطرح شد. اغلب صاحب‌نظران و فعالان از جمله سیاسیون اصولگرا معتقدند که عملکرد و مواضع رئیس جمهور در نیویورک مثبت و تحسین برانگیز بوده است. رضایت مردم نیز از این ماجرا به وضوح قابل مشاهده بود و این را از لبخند مردمی که با رضایت به تیترهای روزنامه‌ها نگاه می‌کردند می‌شد فهمید. حتی برخی از تحلیلگران معتقدند که ادبیات نرم و متفاوتی که آمریکا این بار در قبال ایران به کار گرفت حاصل رایزنی‌های موفق دیپلماتیک دولت بوده است. در این زمینه احمد توکلی نماينده تهران در مجلس عملكرد دكتر روحاني در سفر به نيويورك را «مثبت» دانست و يكي از دستاوردهاي اين سفر را دست كشيدن آمريكا از مواضع گذشته خود عليه جمهوري اسلامي ايران بيان كرد. توكلي گفت: آمريكا براي اولين بار از مواضع گذشته خود عليه نظام جمهوري اسلامي ايران دست كشيد طوري كه «باراك اوباما» رئيس جمهوري اين كشور حق هسته‌اي ايران را به رسميت شناخت و از احترام متقابل و موضع برابر سخن گفت. در عین حال مواضع ائمه جمعه شهرهای مختلف کشور در خطبه‌های نماز جمعه این هفته هم قابل توجه بود که در آن اغلب ائمه جمعه و نمایندگان مقام معظم رهبری در استان‌های مختلف بر عملکرد روحانی در نیویورک مهر تایید زدند.

سازهای مخالفی که بدصدا کوک شدند

اما در این بین افراد و اشخاصی هم بودند که برداشت‌های مخصوص خود را ازاین اتفاق داشتند. حسین شریعتمداری نتوانست بهانه‌ای بهتر از اینکه چه کسی اول تماس گرفته است، پیدا کند. وی به فارس گفت: چنانچه طبق گفته روحانی، این درخواست از سوی اوباما بوده باشد، نشان می‌دهد دولت آمریکا در حد اعلام نظر درباره یک مکالمه تلفنی هم صداقت ندارد. وی به تحسین رویکرد خردورزانه دیپلماتیک ایران در دنیا و حمایت مقامات مسئول نظام از عملکرد رئیس جمهور اشاره کرده و ادامه داد: اگر درخواست گفت‌وگو از سوی روحانی باشد هم اظهارات رئیس جمهور محترم هنگام ورود به تهران که طرف مقابل را درخواست کننده گفت‌وگو معرفی کرده با شعار دولت راستگویان تناقض دارد و انتظار این بوده و هست که رئیس جمهور محترم واقعیت‌ها را با مردم در میان بگذارند. همچنین حمید رسایی از نمایندگان مجلس گفت: شكستن مقاومت 34ساله مسئولان عالي نظام جمهوري اسلامي و نپذيرفتن مذاكره مستقيم با آمريكا به دليل جنايت هاي بسياري كه دولت استكباري آمريكا عليه ملت ما مرتكب شده، خطاي كوچكي نيست كه به راحتي از آن بگذريم. معلوم نيست جناب آقاي روحاني بر اساس چه استدلالي در پايان سفر خود در برابر درخواست طرف آمريكايي به مذاكره تلفني تن داده است و البته طرف آمريكايي حتي در همين اتفاق كوچك هم شيطنت و عدم صداقتش را به خوش‌باوران نشان داده و ادعا مي كند كه اين مكالمه، خواسته رئيس جمهور ايران بوده است. این واکنش‌ها در حالی صورت می‌گیرد که رسانه‌های رژیم صهیونیستی هم همزمان از این اتفاق ابراز ناخرسندی می‌کنند. تلویزیون رژیم صهیونیستی گزارش داد: بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی از تماس تلفنی میان باراک اوباما و دکتر حسن روحانی روسای جمهور آمریکا و جمهوری اسلامی ایران بسیار آزرده و دلخور است. نشريه فارين پاليسي هم در مقاله‌ای به قلم مدير برنامه خاورميانه شوراي روابط خارجي اتحاديه اروپا نوشت: امنيت جهاني و منطقه‌اي اكنون مستلزم محصور و كنترل كردن بنيامين نتانياهو نخست وزير اسراييل است تا روند ديپلماسي با ايران را مخدوش نكند.

خاری در چشم بدخواهان

محمدجواد ظریف هم طبق روال شایسته‌ای که در پیش گرفته، در گزارشی که در فیسبوک برای مردم ایران نوشت، اشاره کرد: مکالمه محترمانه و مثبت بود و انشاءالله شروع خوبی برای کاری بس دشوار که حمایت همه را می‌طلبد و صبر مردم و اعتماد به کارگزاران و خودداری از قضاوت‌های سریع و جناحی و... . نمی‌دانم چرا برخی در تهران این سفر و این مکالمه را که خاری در چشم بدخواهان ایران و اسلام و انقلاب است و با این حرکات نسنجیده زیر سوال می‌برند. انشاءالله یادبگیریم به هم خوب نگاه کنیم و اعتماد کنیم. مخصوصا به منتخب مردم ایران. ظریف توضیح داد: از آغاز هفته که مقامات آمریکایی درخواست ملاقات بین دو رئیس جمهور را مطرح کرده بودند و به دلایل مختلف عملی نشده بود، کم و بیش تماس‌های غیررسمی بین دو هیات ادامه داشت. در این میان ملاقات بنده و آقای کری در حاشیه جلسه 1+5 صورت گرفت و بعد هم در ادامه تماس‌های غیررسمی مشخص شده بود که ممکن است دو رئیس بتوانند تلفنی صحبت کنند. در زمانی که من جلسه عدم تعهد را اداره می‌کردم 5-6 بار آمریکایی ها تماس گرفته بودند تا گفت‌وگوی تلفنی را تنظیم کنند و نهایتا این گفت‌وگو در آستانه ترک هتل توسط دکتر روحانی انجام شد که در آن بر اراده سیاسی طرفین برای حل موضوع هسته‌ای در کمترین زمان ممکن و دستور به آقای کری و بنده برای رسیدن به راه‌حل سریع تأکید شد. مکالمه محترمانه و مثبت بود. در هرحال به نظر می‌رسد همانطور که برخی از جریانات نومحافظه‌کار در آمریکا و رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای خاورمیانه از بهبود رابطه ایران و آمریکا خوشحال نیستند، برخی از گروه‌ها در داخل کشور هم راضی به این اتفاق نباشند. محمدعلی بصیری، استاد روابط بین‌الملل در بخشی از یادداشتش برای آرمان نوشت: در ايران برخي از گروه‌ها هستند که از بابت تنش‌هاي بيشتر اين دو کشور منافع اقتصادي زيادي به دست مي‌آورند. اين جريان‌ها در داخل کشور مثلا با ممنوعيت واردات برخي کالاها به کشور که ناشي از تحريم‌هاي مستقيم هستند، انحصار واردات برخي کالاها را به دست آورده‌اند که با بهبود روابط منافع اقتصادي کلانشان را از دست خواهد داد و از اين بابت با گفت‌وگوي مستقيم مخالفت مي‌کنند. علاوه بر این، دیپلماسی جدید ایران در رابطه با دنیا به لحاظ سیاسی هم برای برخی از گروه‌ها مفید نخواهد بود. چرا که اساسا در صورتی که روحانی بتواند پس از 34 سال رابطه‌ای معقول با آمریکا تعریف کند و جامعه ایرانی از این مساله سود ببرد، عملا باعث تقویت پایگاه اجتماعی جریان میانه‌رو و اصلاح‌طلبان و در عین حال تضعیف بنیه اجتماعی گروه‌های افراطی خواهد شد و ممکن است آن‌ها را به اغمای سیاسی فرو برد. در هر حال امیدها به این است که حملات این رسانه‌ها به دولت روحانی از سر دلسوزی برای انقلاب و نظام و صرفا از سر یک برداشت و اعتقاد متفاوت باشد و بحث منافع خاصی در میان نباشد. مدیرمسئول یک روزنامه خاص در سرمقاله دیروز خود نوشت : بالاخره گفتنی است که انتظار گشایش اقتصادی از مذاکره و رابطه با آمریکا نهایت ساده‌لوحی است. چند تن از صاحب نظران هم ابراز نگرانی کرده‌اند که این جملات نه یک تحلیل بلکه تفسیری برای مصادره به مطلوب سیاست‌ها و رویکردهای دولت یازدهم باشد. انتظار معقولی که از همه گروه‌های سیاسی وجود دارد این است که با عنایت به منافع و مصالح ملی، دراین شرایط فعلی اقتصادی کشور تن به وحدت و همراهی بیشتر بدهند و با رویکردی تعاملی سعی کنند که دولت و مردم را در اصلاح برخی رویه‌های پیشین که حاصلش را همه دیدند یاری دهند.

مهدی جعفری

منبع:روزنامه آرمان