‌مردی که هنرش را بر خانه ابدی‌اش حک کرد

  تدبیر24 :   بدون شک آقا محمدکاظم واله اصفهانی بزرگ‌ترین خوشنویس اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجری بوده است که علاوه بر خط خوش، شاعری توانا نیز به حساب می‌آمد.

آقا محمدکاظم واله اصفهانی، ادیب، فاضل، شاعر و خوشنویس معاصر با فتحعلی شاه قاجار بود. او از بزرگانی بود که به اوضاع سیاسی روزگار خویش اشراف داشت. نقل است که "سر جان ملکم"، سفیر کبیر معروف انگلیس و مؤلف تاریخ ایران که با آقا محمدکاظم واله دوستی داشته، در یادداشت‌های خود درباره واله چنین می‌نویسد: "یک روز صبح برای دیدن آقا محمدکاظم واله اصفهانی که استاد، شاعر و حکیم و در باب مسائل سیاسی کنجکاو بود، به مدرسه رفته بودم که به من گفت ناپلئون بناپارت مرد عجیبی است، چرا که او با سرنوشت ممالک بازی می‌کند. بعد از اینکه با عثمانی کنار آمد، حالا می‌خواهد پادشاهان ما به ساز او برقصند و ایران شلاقی باشد در دست او بر سر روسیه، بعد هر دو را برای سلب نفوس شما از هندوستان به کار ببرد. به هر حال این مرد نامجو، چنگیزخان فرنگی کاملی است"....

برای بررسی بیشتر ابعاد شخصیتی آقا محمدکاظم واله اصفهانی، خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان، با محمدحسین ریاحی، اصفهان شناس و استاد تاریخ به گفت‌و گو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:

محمدحسین ریاحی اظهار کرد: مرحوم آقا محمدکاظم واله اصفهانی شخصیت قابل توجه در عرصه علم و ادب بود. وی ادیب، عارف، فاضل، حکیم و شاعر بزرگی است. این شخصیت بزرگ مدتی را در عراق و در عتبات عالیات به سر برد و به تحصیل فضل و کمال پرداخت.

وی افزود: بعد از مدتی اقامت در عراق آقا محمدکاظم واله به اصفهان می‌آید و در مدرسه جده این شهر ساکن می‌شود. مردم اصفهان با توجه به شخصیت بزرگی که آقا محمدکاظم واله اصفهانی داشت، به او احترام زیادی می‌گذاشتند.

این اصفهان شناس تصریح کرد: نقل می‌کنند که مرحوم صدر اصفهانی به ایشان ارادت و علاقه خاصی داشته است و به همین دلیل یک تکیه بسیار زیبا در ابتدای تخت فولاد قدیم با نام تکیه واله اصفهانی بنا می‌کند.

وی ادامه داد: زمانی که آقا محمدکاظم واله اصفهانی در سال 1229 هجری قمری فوت کرد، در همان تکیه که بنای زیبایی به شمار می‌رود، دفن شد. جالب اینجاست که آقا محمدکاظم واله اصفهانی قبل از مرگ با خط زیبای خود روی سنگ قبرش بیتی از اشعار خود را نوشت که پس از مرگ همان سنگ قبر را در مزار او نصب کردند:

"تو را خواهم نخواهم رحمتت گر امتحان خواهی / در رحمت به رویم بند و درهای بلا بگشا"

ریاحی اضافه کرد: آقا محمدکاظم واله اصفهانی در نوشتن خط نسخ و خط شکسته استاد بوده است، به طوری‌که همگان او را بزرگترین خطاط قرن 13 هجری قمری به حساب می‌آوردند.

وی ادامه داد: البته آقا محمدکاظم واله اصفهانی در شعر و شاعری نیز دستی داشت و دیوان بزرگی از او بر جای مانده است. او انسانی وارسته و جامع کمالات بود. همانطور که گفتیم از او دیوان اشعاری به یادگار مانده که نشان می‌دهد در شعر طبعی متمایل به حکمت و عرفان داشته است.

این استاد تاریخ گفت: تکیه آقا محمدکاظم واله اصفهانی از تکیه‌های زیبا و هنری دوره قاجاریه است که به باغ واله (والهیه) شهرت یافت و از آن پس آقا محمدکاظم واله روزگار خود را در این باغ سپری کرد و آنجا را جهت اجتماع دوستان شاعر و هنرمند خویش تبدیل کرد.

ریاحی افزود: آرامگاه آقا محمدکاظم واله درست در وسط تکیه بر روی یک سکوی سنگی هشت ضلعی بنا شده است. بنای بقعه زیبای آن عبارت از گنبدی آجری بوده که در حوالی سال 1350 شمسی با کاشی فیروزه‌ای تزیین شد. گنبد بر روی هشت ستون سنگی با نقوش اسلیمی پیچ در پیچ و با مهارت و ظرافت بسیار ترسیم شده است. در گردنبند داخلی گنبد اشعاری از طلعت اصفهانی در مرثیه واله اصفهانی و خط آن با قلم استاد فضایلی گچ‌بری شده است.

وی خاطرنشان کرد: سنگ قبر وی تنها سنگ قبر به خط تعلیق (ترکیبی از خط نسخ، نستعلیق شکسته) در تخت فولاد است که از زیباترین سنگ نوشته‌های این قبرستان تاریخی به شمار می‌رود. در قسمت غربی تکیه نیز اتاق‌هایی وجود دارد که محل اقامت و عبادت آقا محمدکاظم واله اصفهانی بوده است.

این اصفهان شناس اضافه کرد: اگر بخواهیم موقعیت جغرافیایی تکیه آقا محمدکاظم واله اصفهانی را به درستی بیان کنیم، باید بگوییم که این تکیه در حاشیه خیابان فیض روبروی تکیه فاضل سراب قرار دارد که از جنوب به مسجدرکن الملک، از شرق به خیابان فیض، از غرب به منازل مسکونی و از شمال به مغازه‌های تجاری محدود می‌شود.