دلایل افسردگی کودکان چیست؟

  تدبیر24: شادی شایان  با بیان اینکه مهم‌ترین نکته که باید در خصوص با کودکان در نظر گرفته شود، این است که باید با آنان حرف بزنیم، اظهار کرد: بخش عمده‌ای از افسردگی در کودکان مربوط به این است که کودک در حال تجربه کردن احساس‌های گوناگون است اما نمی‌تواند در رابطه با آنان حرف بزند و بستری برای حرف زدن راجع به آن‌ها فراهم نیست.

وی ادامه داد: کودکان همه چیز را کاملا متوجه می‌شوند و باید به آنان اجازه دهیم احساس خود را بیان کنند و حتی در مواقعی باید با آنان همدلی کنیم به طور مثال در رابطه با اتفاق تازه‌ای که می‌افتد نظر آنان را بپرسیم و اگر از چیزی ناراحت شده‌اند، علت را جویا شویم و به زبان خودشان با آنان رابطه برقرار کنیم.

یک کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی با بیان اینکه نوعی از افسردگی که افسردگی اتکایی نام دارد، می‌تواند منجر به مرگ نوزاد شود، گفت: حتی در رابطه با نوزادان موضوع حرف زدن باید رعایت شود هرچند که آنان نمی‌توانند پاسخ دهند، اما کاملا همه چیز را متوجه می‌شوند.

شایان در خصوص افسردگی اتکایی که در نوزدان 6 تا 18 ماهه بروز می‌کند، افزود: در این نوع از افسردگی نوزاد مجبور است به دلایلی از جمله بیماری خاص مادر، جنگ، شرایط بحرانی و... از مادر جدا شود که در این صورت افسردگی با نشانه‌هایی مانند حالت خمودگی نوزاد، بی‌خوابی، بی‌تفاوتی نسبت به اطرافیان‌، کاهش وزن شدید و … بروز می‌کند.

وی افزود: در این بازه کودک کم کم راه می‌رود، این افسردگی به رشد حرکتی کودک آسیب می‌زند، رشد را متوقف کرده و حساسیت مفرطی نسبت به عفونت پیدا می‌کند که موجب کاهش ایمنی بدن نوزاد می‌شود.

یک کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی اضافه کرد: اگر در عرض سه تا پنج ماه مادر برگردد یا جانشین امنی مانند خاله و عمه برای او پیدا شود، این حالت از بین می‌رود، در غیر این صورت به دلیل شدت عفونت‌ها و بیماری‌ها امکان دارد، این افسردگی به مرگ نوزاد بینجامد.

شایان یادآور شد: اصطلاح بیمارستان‌زدگی برای این نوع از افسردگی به کار می‌رود، به دلیل اینکه نوزاد را به دلیل عفونتی که دارد به بیمارستان می‌برند، اما عم هماهنگی فضای بیمارستان با شرایط نوزاد، حال او را بدتر می‌کند.

وی در خصوص از شیر گرفتن کودکان، اظهار کرد: پستان مادر منبع تغذیه کودک بوده و موضوع مهمی برای او محسوب می‌شود، حال اگر کودک یک مرتبه از شیر گرفته شود، پرخاشگری شدید پیدا می‌کند؛ در این زمینه باید ذهن کودک را به تدریج آماده کرد.

یک کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی در رابطه با افسردگی زودرس که در دوران 6 تا 18 ماهگی بروز می‌کند، اظهار کرد: این افسردگی بیشتر به «نوع بودن مادر» بستگی دارد، یعنی ممکن است مادر خودش افسرده باشد یا عزیزی را از دست داده و حوصله کودک را نداشته باشد که اصلاحا به چنین مادری «مادر مرده» گفته می‌شود زیرا هرچند که به لحاظ فیزیولوژیکی مادر فوت نکرده، اما نمی‌تواند برای کودک خود از نظر عاطفی انرژی روانی بگذارد که این موضوع روی کودک بسیار تاثیرگذار بوده و او احساس می‌کند که وجودش مادر را افسرده کرده است.

وی افزود: نشانه‌های این نوع از افسردگی ساکت بودن، انزوا،‌ نگاه‌های سرد و خشک،‌ اجتناب از نگاه کردن، ‌سکون زیاد و ... است.

شایان در رابطه با افسردگی به دلیل سوء تغذیه، گفت: این نوع از افسردگی به دلیل کمبود پروتئین، کالری و آهن به وجود می‌آید، اما در حال حاضر به دلیل اینکه کودکان قطره آهن استفاده می‌کنند، شیوع کمی دارد اما بازهم باید بررسی شود که افسردگی کودک به دلیل مشکلات فیزیولوژیکی یا مشکلات روانی است.

این کارشناس روان‌شناسی بالینی در خصوص افسردگی در خلال دوره‌های دو و سه کودکی که از 18 ماهگی به بعد تا قبل از دوران نوجوانی را شامل می‌شود و انواع مختلفی دارد، ادامه داد: یک نوع از این افسردگی نیز نشانه‌هایی از جمله حالت خمودگی شدید، اهل بازی نبودن، حرف نزدن، استفاده از کلید واژه‌هایی مانند «نمی‌توانم»، «موفق نمی‌شوم»، «هیچ‌کس دوستم ندارد» و... دارد که به طور مستقیم به افسردگی وابسته است.

وی ادامه داد: نشانه‌هایی مانند حرف‌شنوی کودک، گم کردن وسایل به دلیل نداشتن حوصله و توجه‌، دوست نداشتن مدرسه، احساس گناه زیاد و... مربوط به نوع دیگری از این افسردگی به نام «افسردگی وابسته به رنج» است.

شایان در رابطه با انواع دیگر این افسردگی، عنوان کرد: گاهی در بعضی از کودکان یک‌سری از رفتارهای معادل افسردگی مانند بی‌خیالی، بی‌اشتهایی، اگزما و … دیده می‌شود و در نوع دیگری نیز به دلیل افسردگی زیاد، کودک از مکانیزم دفاعی پرجنب و جوش یا پرخاشگری استفاده می‌کند.

این کارشناس روانشناسی بالینی تصریح کرد: به دلیل اینکه این علائم ممکن است اختلال‌های دیگری مانند اضطراب، بیش فعالی و... را در برگیرد، نقش متخصص بسیار اهمیت پیدا می‌کند که تشخیص درست انجام شود.

افسردگی به شرایط زیستی و محیطی کودک بستگی دارد

وی با بیان اینکه دخترها دو برابر پسرها افسردگی دارند، افزود: برای افسردگی کودکان سن شیوع خاصی را نمی‌توان تعیین کرد، زیرا این موضوع به شرایط زیستی و محیطی کودک بستگی دارد.

شایان تصریح کرد: گاهی نوع رفتار والدین با کودک می‌تواند او را به سمت افسردگی ببرد به طور مثال همزمان کنترل‌ کردن و احساسی بودن افراطی که موجب می‌شود در مواقعی والدین کنترل زیاد داشته باشند، در مواقعی کم توجه بشوند و در مواردی نیز حمایت بیش از اندازه انجام دهند که با این کارهای والدین، کودک منفعل و سردرگم می‌شود و در نتیجه ممکن است خود را از رابطه با والدین کنار بکشد و منزوی شود.

وی ادامه داد: در درمان کودک افسرده، مادر نقش بسیار مهمی دارد و در مواقعی که مادر هنوز افسرده نشده و تنها مادر دچار افسردگی است، می‌توان به مادر کمک کرد تا رفتارهایی را انجام ندهد که منجر به افسردگی کودک شود.

شایان گفت: گاهی والدین افسردگی‌ها و اضطراب‌های خود را به کودک نسبت می‌دهند، در حالی که اشکال از خانواده است؛ باید حواس‌مان باشد که کدام مشکل مربوط به خانواده و کدام یک مربوط به کودک است.

وی با بیان اینکه افسردگی به طور کلی بیماری خلق و خو در فرد است، خاطرنشان کرد: بی‌حوصلگی، اختلال در عملکرد روزانه،‌ خُلق پایین و ... نشانه‌های افسردگی است اما با توجه به تعداد نشانه‌ها، شدت، مدت، طولانی شدن آن‌ها و میزان آسیب‌پذیری به زندگی روزمره برچسب اختلال می‌گیرد که در کودکان و بزرگسالان متفاوت بوده و درهر سنی خود را به شکل‌های مختلف نشان می‌دهد.