تدبیر24: روند تصویب توافق هستهای درمراکز قانونگذاری ایران و آمریکا این روزها تیتر یک بسیاری از رسانههای داخلی و خارجی شده است. تایید یا عدمتایید برجام در کنگره آمریکا با قانون فیلیباستر احتمالا از دسترس نمایندگان خارج خواهد شد و بررسی آن در سنای آمریکا نیز نتوانسته آرای لازم را به دست آورد. مصوبه اخیرمجلس نمایندگان آمریکا نیز دارای قدرت اجرایی نیست واحتمالا تا چند روز آینده تکلیف برجام در آمریکا به صورت مثبتی مشخص خواهد شد. از طرفی در ایران نیز روند تصویب توافق هستهای در کمیسیون ویژه برجام با حضور اعضای فعلی و سابق مذاکرهکننده کشورمان وهمچنین در شورای عالی امنیت ملی در حال انجام است. اما در ایران و آمریکا حواشی مختلفی بر تصویب توافق ایجاد شد که به بهانه بررسی روند تصویب برجام در دو کشور فیاض زاهد، کارشناس ارشد روابط بینالملل با آرمان به گفتوگو پرداخته است که در ادامه میخوانید:
شباهتها و تفاوتهای تصویب برجام در ایران و آمریکا راچگونه ارزیابی میکنید؟
شباهتها و تفاوتهای آشکاری در بررسی توافق در ایران و آمریکا وجود دارد. یکی از شباهتها این است که رفتار برخی نمایندگان مجلس ایران و کنگره آمریکا در برابر برجام سیاسی است. برخی در کمیسیون برجام به دنبال زمین زدن روحانی و کمکردن ارزش و اعتبار کار بزرگ ظریف و دوستانش هستند. بزرگ کردن راه طی شده و نافرجام دردوران سعید جلیلی از اهداف آنهاست. از طرف دیگر کنگره به دنبال این است که اگر قرار است برجامی تصویب شود به دست اوباما صورت نگیرد. اگر رسانههای آمریکا را مطالعه کنید نقدهای زیادی به مواضع جمهوریخواهان درمورد برجام برمیخورید. در آنجا نیز جمهوریخواهان تنها میخواهند بدون درنظرگرفتن ابعاد این اتفاق اوباما موفق به انجام این عمل نشود و برای آنها اهمیت ندارد که عربستان عامل بنیادگرایی و داعش و رژیمصهیونیستی مسئول نسلکشی در فلسطین چقدر منافع آمریکا را زیر پا میگذارند. امروز به تعبیر دکتر صالحی «تندروها شجاعت را در ماجراجویی میبینند.» ملت شجاع ملتی است که با عقلانیت از ظرفیتهای موجود در نظام بینالملل استفاده کرده و از منافع خود دفاع میکند. ملت ایران و نمایندگان آن این مرحله را به خوبی پشتسر گذاشتهاند. اما اختلافی اساسی نیز در بررسی برجام در ایران و آمریکا وجود دارد و این اختلاف آن است که نمایندگان کنگره آمریکا قدرت اثرگذاری بر روند بررسی برجام را با توسل به شیوه غیرمتعارف وتو و آنتیوتو دارند ولی در مجلس ایران این گونه نیست و نمایندگان در ارتباط با پرونده هستهای تا به حال در معرض داوری قرار نگرفتهاند. پرونده هستهای ایران همیشه در شورای عالی امنیت ملی و در سطوح عالی کنترل و هدایت شده است.
نمایندگان مجلس میگویند دغدغه پیگیری منافع ملی را دارند. منافع ایران درتوافق وین چقدر تامین شده است؟
نباید تردید درنوع کاری که ظریف و کری انجام دادهاند داشت زیرا اقدام رو به جلویی صورت گرفته و برای اولین بار در یک پرونده بسیار پیچیده از طریق گفتوگو مکانیزمهای رهایی از تنش به دست آمده و بدون اینکه طرفین از سلاح زور استفاده کنند به موفقیت رسیدند. ایران در مذاکرات در حد یک قدرت منطقهای و جهانی خود را نشان داد. نشستن دربرابر شش قدرتی که بسیاری از کشورهای جهان را به رسمیت نمیشناسند و گرفتن حقوق هستهای دستاورد بزرگی است. ترمیم چهره ایران، بهبود شرایط اقتصادی و افزایش انگیزه برای سرمایه گذاری بزرگترین خدمتی است که دولت روحانی میتوانست در شرایط فعلی اقتصاد ایران انجام دهد و متاسفانه بخش تندرو نمایندگان مجلس این دستاوردها را نادیده میگیرند.
آیا اصولگرایان با نقد برجام به دنبال نوزایی در اندیشه اصولگرایی برای ورود دوباره به چرخه قدرت هستند؟
شاید اصولگرایان دنبال چنین هدفی باشند اما اصولگرایی در حال حاضر ضعیفتر از آن است که بتواند به نوعی نوزایش دست بزند. اگر به چهرههای اصولگرایی و مانیفست اصولگرایی نگاه کنید خواهیم فهمید هیچ چیز جدیدی برای عرضه ندارند در ایران بعد از ۳۰سال، اصلاح در روشهای غیرپاسخگو نسل جدید را نسبت به ادبیات و مانیفست و رویکرد سیاسی اصولگرایان بیگانه کرده است و جوانان روزبهروز از ادبیات اصولگرایی فاصله میگیرند. این جریان یک روز به طور یقین نیازمند بازبینی و بازسازی و بازآفرینی ادبیات خود و ورود چهرههای جدید و حتی سخن جدید برای طبقات اجتماعی است ولی امروز اصولگرایان با پاک کردن صورت مساله و نادیده گرفتن بخشی از نیروهای اجتماعی نمیتوانند کاری از پیش ببرند. ادبیات فعالان اصولگرا در یک شرایط برابر نمیتواند سبد آرای اجتماعی بالایی بگیرد. لذا باید به دوستان اصولگرا توصیه و کمک کنیم که به فکر بازآفرینی گفتمان خود باشند به عنوان مثال همه میدانیم اگر در میان باشگاههای فوتبال دو باشگاه پرقدرت استقلال و پیروزی با هم رقابت کنند ارزش بازی فوتبال بالا خواهد رفت. اگر اصولگرایان فکر میکنند با کنارگذاشتن جریان اصلاحطلب میتوانند پیروز شوند کاملا در اشتباهند و اگر اصلاحطلبان فکر کنند در عرصه سیاست باید صندلی خالی برای حضور آنها فراهم باشد آنها هم دچار قصور شدهاند.
پرونده هستهای میتواند نقطه عطفی در جهتگیریهای سیاسی نو در ایران باشد؟
جامعه ایران و مفهوم سیاست بعد از توافق هستهای تاثیرات بسیار عمیقی را شاهد خواهد بود. آنچه بعد از توافق صورت میگیرد این است که گفتمان آشتی با جامعه جهانی و تبعیت از صلح و گفتوگو برای حل مناقشات در اولویت قرار میگیرد و این پرونده این فرصت را به ایرانیان خواهد داد که مجدد با جامعه جهانی تعامل نزدیک داشته باشد و جامعه جهانی را هم وادار خواهد کرد که از این رویکرد استقبال کند. پذیرش توافق هستهای، آرایش سیاسی را در ایران تغییر خواهد داد و حسن روحانی به نقطه فیصلهبخشی رهنمون خواهد شد و در آینده ما به تدریج از سوی گفتمانهای مبتنی بر احساس فاصله گرفته و به سوی گفتمانهای مبتنی بر منطق و عقلانیت میرویم. آثار این توافق هر چند در حوزه اقتصادی میتواند تاثیرات دورتری را به ما نشان دهد اما در حوزه سیاسی آثار تاثیرگذار بیشتری را شاهد خواهیم بود و آنچه در مجلس یا از سوی جبهه پایداری دیده میشود ناشی از همین ارزیابی است. آنها میدانند که جامعه ایران پس از توافق هستهای با گفتمان آنها فاصله خواهد گرفت بنابراین در پردازش دقیق آن ناتوان هستند.