او می‌گوید نمی‌خواهد وزیر بماند!

تدبیر24 :"سید حسن هاشمی" در حالی با اصرار رییس دولت و تاکیدهای همسرش قدم به آشفته بازار نظام سلامت کشور گذاشت که حکایت گرانی دارو، تجهیزات پزشکی قاچاق، تخت‌ها و بیمارستان‌های فرسوده، معضل زیرمیزی و دلالی‌ها و ... اوضاع درمان را نابسمان کرده و عرصه را روز به روز بر بیماران تنگ‌تر می‌کرد.

در چنین شرایطی، با روی کار آمدن دولت یازدهم و انتخاب هاشمی به عنوان وزیر بهداشت، اقدامات اصلاحی وی یکی پس از دیگری با عنوان "طرح تحول سلامت" به مرحله اجرا آمد. وی که پیش بینی انتقادها و حتی مخالفت‌ها با طرح تحول را می‌کرد، از همان ابتدا تاکید داشت که برای به ثمر نشستن آثار طرح تحول باید صبر داشت و البته جراحی درد دارد و باید منتظر نتایجش ماند. به این ترتیب بود که "تحول" ابتدا با هشت بسته خدمتی از حوزه درمان آغاز شد و به تدریج به بهداشت و آموزش و پژوهش نیز تسری یافت.

به این ترتیب بود که در اردیبهشت ماه 93، ابتدا انگشت بر بیماری‌های نظام درمان کشور گذاشته شد؛ بیماری‌هایی نظیر گرانی و دلالی در بازار دارو و تجهیزات پزشکی، عدم کیفیت خدمات درمانی و هتلینگ نامناسب بیمارستان‌های دولتی، سرگردانی بیماران و خانواده‌هایشان در بیمارستان‌ها، نبود یا کمبود متخصص در درمانگاه‌های بیمارستانی بویژه در مناطق محروم و ‌...و به تدریج در اواخر همان سال و با تحقق اعتبارات حوزه بهداشت، برنامه‌ها در این حوزه نیز اجرایی شد و کم کم کار ساخت و ساز خانه‌های بهداشت و تکمیل شبکه و همچنین اقداماتی نظیر توزیع مکمل و اضافه کردن واکسن‌هایی نظیر پنتاوالان به برنامه واکسیناسیون ملی آغاز شد.

درهر حال بنا بر اذعان و اعلام مسوولان وزارت بهداشت، هدفگیری طرح تحول سلامت، درمان زخم‌های عمیقی بود که طی سال‌های گذشته به دلیل بی توجهی مسوولان و دولت‌ها ایجاد شده و حوزه سلامت را به قعر اولویت‌های کشور کشانده بود.

با اقداماتی که برای سر و سامان دادن حوزه دارو، کاهش پرداختی از جیب مردم و جلوگیری از سرگردانی بیماران در بیمارستان‌های دولتی انجام شد، "هاشمی" توانست در سال اول فعالیتش، عنوان شاگرد اولی کابینه روحانی را از آن خود کند و بعد از آن هم به دومین وزیر محبوب دولت شهره شد.

اما اکنون با وجود همه برنامه‌های انجام شده در قالب طرح تحول نظام سلامت و رضایت 86 درصدی مردم از آن، "هاشمی" نمی‌خواهد بعد از این دوره، عهده‌دار وزارتخانه‌ای باشد که اکنون دغدغه‌های آن جزو اولویت‌های نخست کشور قرار گرفته است.

در آستانه دومین سال اجرای طرح تحول در سلامت، اقدامات زیادی برای شمردن در حوزه وزارت بهداشت وجود دارد. در این طرح ابتدا دارو زیر تیغ جراحی قرار گرفت و چاقوی تحول راه پر فراز و نشیب حوزه‌های درمان، بهداشت، پرستاری، آموزش و ... را طی کرد.

آنچه در سال 94 برای "دارو و تجهیزات پزشکی" رخ داد
مسیر تحول در سال 94 در حوزه دارو به گونه‌ای بود که روند واردات و نیاز دارویی کشور به واردات منفی شد، به طوری که به اذعان مسوولان سازمان غذا و دارو، میزان دارویی که در سال ۹۴ وارد کشور شده بود، از سال ۹۳، ۹۲ و حتی از سال ۹۰ کمتر است. همچنین از 12 قلم دارو و تجهیزات پزشکی تولید داخل رونمایی شد؛ داروهایی که پیش از این به صورت واردات به بازار دارویی ایران می‌آمدند و از این مسیر با صرفه‌جویی 150 میلیون دلاری در این حوزه مواجه شدیم.

همچنین بحث قیمت‌گذاری تجهیزات پزشکی که در ابتدای طرح تحول به منظور جلوگیری از تخلف انجام شد، توانست دست دلالان را از این قاچاق پرسود کوتاه کند؛ بطوریکه شاهد افزایش 44 درصدی دسترسی به اقلام پزشکی در بیمارستان‌ها و کاهش قیمت چشمگیر این تجهیزات در برخی گروه‌ها بودیم.

بر این اساس بعد از طرح تحول نظام سلامت قیمت ملزومات پزشکی در گروه قلب به میزان 37 درصد، در گروه ارتوپدی 32 درصد، در گروه مغز و اعصاب 32 درصد و در گروه چشم پزشکی 42 درصد کاهش یافت و ایمپلنت‌های دندانی نیز در سال گذشته برای اولین بار قیمت‌گذاری شدند. البته به گفته مسوولان سازمان غذا و دارو روند قیمت‌گذاری‌ تجهیزات و ملزومات پزشکی همچنان به صورت مستمر ادامه دارد.

علاوه بر این اقدامات در سال گذشته حوزه آب و غذا زیر ذربین وزارت بهداشت قرار گرفت؛ بطوریکه پس از ماجرای پالم در سال 93 و همه اقدامات کنترلی برای بهبود وضعیت شیر و لبنیات در کشور، اقدامی اساسی در زمینه سلامت آب‌های معدنی نیز آغاز شد که البته حاشیه‌های بسیاری را هم همراه داشت.

در این راستا حاشیه‌های پلمپ شرکت آب "دماوند" به دلیل آلودگی از جمله آلودگی با فضولات انسانی تا جایی پیش رفت که رسول دیناروند، رییس سازمان غذا و دارو در اظهاراتی اعلام کرد ناچار شدیم این موضوع را به مردم اطلاع دهیم و البته تاکید هم داشت که این سازمان در راستای سلامت مردم از هیچ تخلفی چشم پوشی نمی‌کند. در هر حال این موضوع با تمام حاشیه‌هایش، پس از اصلاح خط تولید آب آشامیدنی دماوند، ختم به خیر شد و این آب آشامیدنی به بازار بازگشت.

بررسی آبلیموهای موجود دربازر برای مشخص کردن آبلیموهای طبیعی از کنستانتره، آغاز طرح‌هایی در زمینه سلامت نان‌های مصرفی مردم، کاهش قند آبمیوه‌ها و نوشابه‌ها، کاهش نمک و چربی در اغلب مواد غذایی از دیگر اقدامات وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو در حوزه غذا و مواد آشامیدنی بود که پایه‌های آن در سال 94 گذاشته شد و امید آن است که در 95 به ثمر نشیند.

از ماجرای بخیه‌های صدرا تا سوختگی در صومعه‌سرا
ماجرای بخیه‌های صدرا در یکی از بیمارستان‌ خمینی‌شهر، سوختن کودکی چند روزه در بیمارستان صومعه‌سرا، عدم رسیدگی پرسنل بیمارستان سجاد به مصدوم تصادف میدان فاطمی و بسیاری از اخباری که هر روز یا هر هفته در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شدند، از جمله حاشیه‌هایی بودند که انگشت اتهام بسیاری را به سوی وزارت بهداشت و پزشکان نشانه می‌گرفت.

این درحالی بود که وزارت بهداشت همواره داعیه نظارت و برخورد با تخلف را با خود دارد و شخص وزیر بهداشت هم بارها تاکید کرده است که چنین موضوعاتی مستقیما به دفترش گزارش می‌شود. بر همین اساس موضوع کشیدن بخیه‌های صدرا پیگیری و اقدامات قضایی لازم برای آن انجام شد و بسیاری دیگر از این اتفاقات، در بدو رسانه‌ای شدن، تکذیب و مشخص شد که چنین اخباری صحت نداشته‌اند.

این موضوعات واکنش هاشمی را در پی داشت که علاوه بر تقاضای چند باره از رسانه‌ها در زمینه انتشار اخبار درست، تاکید کرد که باید موضوع حقوق بیمار را بسیار جدی بگیریم و خطاب به همکارانش گفت: حوزه سلامت بسیار حساس است؛ به طوری که در این حوزه اگر اتفاقی هم نیفتد خبر می‌سازند و نسبت می‌دهند. بنابراین حتما باید در این زمینه مراقبت کنیم و به راحتی از کنار حقوق بیماران نگذریم.

وی خطاب به معاونین درمان گفت: بدانید هر مرگ و اشکالی که در سیستم بهداشت و درمان رخ می‌دهد، خدا می‌بیند. بنابراین دقت کنید که حوادثی چون خمینی‌شهر اتفاق نیفتد. در عین حال اطلاع‌رسانی شما هم باید با سرعت و دقت باشد؛ چرا که بحث اطلاع‌رسانی در حوزه ما بر اساس ثانیه است.

بدعهدی که می‌تواند نفس "تحول" را بگیرد
از طرفی در سال گذشته بی پولی مضاعف ناشی از بی‌پولی و عدم پایبندی بیمه‌ها به تعهدات‌شان، گریبانگیر وزارت بهداشت شد تا حدی که مسوولان حوزه سلامت کشور از توقف "تحول" ابراز نگرانی کردند. با این وجود همواره اعلام کردند که تا کنون هیچ خللی در بسته‌های اعلام شده طرح تحول سلامت ایجاد نشده و اجرای این بسته‌ها با قوت تمام ادامه دارد، اما در عین حال از اجرای بسته‌های جدید به دلیل "بی پولی" دست کشیدند.

با بحرانی‌تر شدن اوضاع پولی بیمارستان‌ها و وزارت بهداشت و انباشته شدن مطالبات‌شان در بیمه‌ها، بعد از برگزاری جلساتی با معاون اول رییس جمهور، بیمه‌ها و وزارت بهداشت، طرح عامل سوم برای پرداخت مطالبات وزارت بهداشت در دستور کار قرار گرفت تا وزارت بهداشت با واسطه بانک رفاه بتواند از بند کمبود اعتبار نجات یابد.

البته تخصیص منابع بودجه‌ای وزارت بهداشت در این سال نیز با مشکلاتی مواجه بود.

"درمان" پا به پای "برجام"
در سال 94 حوزه دارو، درمان، بهداشت و آموزش پزشکی دستخوش اقداماتی شد که توانستند برخی از کمبودهای موجود در سلامت کشور را رفع کنند. "فرجام برجام" نیز در این سال خبر خوشی برای سیستم بهداشت و درمان کشور بود تا بتواند کمبود منابع خود را در سایه همکاری با کشورهای مختلف مرتفع کند.

بر این اساس بود که در حوزه درمان مذاکراتی عمدتا برای ساخت بیمارستان‌های جدید و همچنین همکاری‌های دارویی با هدف افزایش تولید داخل و انتقال دانش فنی با کشورهای مختلف از جمله اتحادیه بیمارستان‌سازان ایتالیا، فرانسه و ... انجام شد و به گفته دکتر محمد آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت براساس قراردادی که با اتحادیه بیمارستان‌سازان ایتالیا انجام شده، ایتالیایی‌ها ساخت دو بیمارستان 500 تختخوابی و یک بیمارستان 1000 تختخوابی را در ایران متعهد شدند. در این راستا مذاکراتی نیز برای بهبود وضعیت اورژانس هوایی انجام شده است.

همچنین اقداماتی نظیر رتبه بندی پرسنل اورژانس، آغاز توسعه 120 اورژانس پر ازدحام و شلوغ، تدوین دستورالعمل جامع اورژانس بیمارستانی و پیش بیمارستانی، تصویب بیمه پیوند در شورایعالی بیمه، تشکیل کمیته تخصصی مدیریت درمان سکته‌های مغزی و تدوین سند ملی سکته‌های حاد مغزی، تدوین برنامه حمایت از زوج های نابارور و افزوده شدن 1000 تخت به حوزه ارائه خدمات روانپزشکی از جمله اقداماتی بود که تا پایان سال 94 در حوزه درمان انجام شد.

آخرین اقدام حوزه درمان در سال گذشته، افتتاح 1714 تخت مراقبت‌های ویژه با هزینه هفت هزار میلیارد ریال در سراسر کشور بود؛ بطوریکه وزیر بهداشت در این زمینه گفت: این تعداد تخت معادل 30 درصد تخت‌های ویژه در کشور است.

اجرای طرح سلامت‌یار نیز که بر اساس آن داوطلبان جمعیت هلال احمر برای کمک به بیمارانی که همراه ندارند، به بیمارستان‌ها می‌روند، اقدامی بود که در سال 94 با همکاری جمعیت هلال احمر و وزارت بهداشت کلید خورد که البته مخالفت‌هایی را در سازمان نظام پرستاری به دنبال داشت.

فراز و نشیب‌ها در پرستاری
اقدام وزارت بهداشت برای آموزش کمک پرستار در سال گذشته به محل مناقشه جدیدی میان سازمان نظام پرستاری و وزارت بهداشت تبدیل شد. بطوریکه سازمان نظام پرستاری علاوه بر اینکه از کوتاه بودن مدت زمان آموزش کمک پرستاران گلایه‌مند بود، این اقدام را منجر به بیکار شدن پرستاران می‌دانست. وزارت بهداشتی‌ها اما تاکید داشتند که آموزش کمک پرستار نه تنها به ضرر پرستاران نیست، بلکه باری را هم از دوش آنان بر می‌دارد و اجازه انجام کار‌های تخصصی پرستاری را به آنها می‌دهد، چراکه شرح وظایف کمک پرستار با پرستار کاملا متفاوت است و کمک پرستاران به دست راست پرستاران بدل می‌شوند.

تربیت پرستار در بیمارستان‌ها، چگونگی نظام پرداخت و مقایسه چند باره درآمد پرستاران با پزشکان و نارضایتی از آن و ... از دیگر مباحث مورد بحث در حوزه پرستاری بود که البته وزارت بهداشت و سازمان نظام پرستاری هر کدام نظراتی راجع به آن داشتند.

همچنین در سال گذشته 64 میلیارد تومان اعتبار برای ایجاد و تجهیز پاویون‌های پرستاری در نظر گرفته شد و ظرفیت دانشکده‌های پرستاری به دو برابر افزایش یافت.

بهداشت در گذر از "تحول" و آرزوی دیرینه وزیر بهداشت
چندی بعد از آغاز طرح تحول سلامت، انتقادها از این طرح افزایش یافت و بخشی از منتقدین این طرح معتقد بودند که تحول سلامت، درمان‌ محور بوده و به حوزه بهداشت و پیشگیری تمایل چندانی نشان نمی‌دهد. این درحالیست که وزیر بهداشت در پاسخ به این انتقادات در مطلبی در اینستاگرامش نوشت: گرچه یک جراح هستم اما به عنوان عضوی از جامعه پزشکی، همواره به اهمیت بهداشت و پیشگیری اعتقاد داشته‌ام و می‌کوشم آرزوی دیرینم در کامل شدن شبکه بهداشتی کشور هر چه زودتر محقق شود.

بر این اساس با نگاهی به کارنامه بهداشتی تحول در سلامت، اقداماتی به چشم می‌خورد که اگر چه به اذعان خود وزارت بهداشتی‌ها شاید هنوز کافی نباشد، اما توانسته بخشی از کمبودها در حوزه بهداشت را رفع کند.

بنابر اعلام معاون بهداشت وزیر بهداشت، در معاونت بهداشت برای 24 میلیون نفر جمعیت شهری و 10 میلیون و 200 هزار نفر در حاشیه شهرها، دسترسی به خدمات مراقبت‌های اولیه و پیشگیری فراهم شد. همچنین55 میلیارد تومان اعتبار جهت بهبود سلامت دهان و دندان در روستاها قرار داده شده که منجر به ارائه خدمات ترمیم دندان در روستاها و شهرهای زیر20 هزار نفر شد؛ بطوریکه بر اساس آمار وزارت بهداشت تا کنون برای 400 هزار نفر ترمیم دندان انجام و 500 پایگاه سیار خدمات دندانپزشکی نیز برای مدارس طراحی و در عین حال برای هشت میلیون دانش‌آموز نیز فلوراید تراپی انجام شده است.

همچنین قرار دادن 76 میلیارد تومان اعتبار جهت تامین مکمل برای روستاییان، افزایش تعداد پزشکان در روستاها از 4300 پزشک به 6000 پزشک و راه‌اندازی سامانه یکپارچه خدمات بهداشت و درمان تحت عنوان "سیب" از جمله اقدامات بهداشتی بود که در سال 94 به سرانجام رسید.

علاوه بر افتتاح بیش از 2800 پایگاه و مراکز جامع خدمات سلامت، همچنین تامین 545 کارشناس تغذیه و 600 کارشناس روان در شهرها از طریق خرید خدمت برای پوشش 24 میلیون نفر، قرار دادن یک مرکز جامع سلامت در شهرها برای هر 30 تا 50 هزار نفر و لحاظ یک کارشناس مراقب سلامت برای هر 2000 نفر از دیگر اقدامات انجام شده در حوزه بهداشت بود.

معاون بهداشت وزارت بهداشت در این زمینه با بیان اینکه این اقدامات انجام شده در حوزه بهداشت، زمینه‌ساز اجرای پزشک خانواده است، با اشاره به برخی انتقادات مبنی بر عدم انجام اقدامی در حوزه پزشک خانواده، گفت که ما برنامه پزشک خانواده روستایی را تقویت کردیم و بسترهای لازم برای برنامه پزشک خانواده را در شهرها نیز ایجاد کرده‌ایم.

در عین حال اقداماتی چون آغاز برنامه ایراپن برای کنترل چهار ریسک فاکتور مهم جهت پیشگیری از چهار بیماری سکته‌های قلبی، مغزی، بیماری‌های تنفسی و سرطان، امضای سند پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر، آماده‌سازی زیرساخت لازم برای اجرای گسترده پزشک خانواده ازجمله پرونده الکترونیک سلامت و مراکز سلامت جامعه، اقدام جهت ورود مجدد بهورزان به خط مقدم بهداشت و اجرای برنامه‌هایی مانند اتاق مادر و کودک برای ترویج تغذیه با شیر مادر نیز از دیگر برنامه‌ها و اقدامات وزارت بهداشت در این حوزه در سال 94 است.

و وزیری که نمی‌خواهد وزیر بماند...
وزیر بهداشت که همواره تاکید کرده "از حق مردم عقب نمی‌نشیند" اما در هفته‌های پایانی سال 94 سکوتش را شکست و از رفیقانی که در نیمه راه تحولات بهداشت و درمان کشور رهایش کردند، گله کرد و گفت "عده‌ای نمی‌خواهند طرح تحول نظام سلامت به نتیجه برسد."

با وجود تمام این برنامه‌ها و دل‌نگرانی‌های وزیر بهداشت برای پیشبرد آن‌ها و البته تلاشش جهت کاهش درد مردم، سکاندار نظام سلامت دیگر تمایلی به ماندن در سمت خود برای دوره‌ بعد را ندارد و در پاسخ به سوال ایسنا که درباره حضورش در دولت آینده می‌پرسد، با خنده می‌گوید:" همین یک دوره برای هفت پشتم کافی است." البته او این جمله را بارها در پاسخ به منتقدانی که برنامه‌هایش را غیرمنصفانه نقد می‌کنند و به نوعی آن را تبلیغی تفسیر می‌کنند، عنوان کرده و تاکید هم دارد که به دنبال کار سیاسی نیست. بر همین اساس هم ترجیح می‌دهد خدماتش را به عنوان استاد دانشگاه و البته جراح چشم ادامه دهد و کارهای پژوهشی‌اش را از سر گیرد.

در هر حال در روزهای پایانی 94 باز هم تاکید کرد که برای دوره بعد، نمی‌خواهد وزیر بماند!