گزینه‌های ریاست کمیسیون‌های مجلس

تدبیر24 :جریان‌های سیاسی برای آنکه با ریاست فردی در جناح مخالف موافقت کنند سهمی از هیات رئیسه مجلس و کمیسیون‌ها درخواست می‌کند از سوی دیگر رئیس مجلس تلاش خواهد کرد که افرادی ریاست کمیسیون‌ها را برعهده گیرند که با دیدگاه ریاست قوه مقننه همسویی داشته باشد.

بنابراین بعد از اینکه چه افرادی عضویت هیات رئیسه و به طور خاص ریاست مجلس دهم را بر عهده خواهندداشت، هیات رئیسه کمیسیون‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد شد. طبق آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، ترکیب کمیسیون‌ها، بعد از بررسی اعتبارنامه نمایندگان در شعب پانزده گانه آغاز می‌شود. وکلای مردم طبق تحصیلات و سابقه‌ای که دارند در خواست خود برای حضور در یک یا چند کمیسیون را اعلام و اعضای شعب با رای گیری برای حضور افراد در کمیسیون‌ها موافقت می‌کنند. اما در عمل نمایندگان بر اساس سهم خواهی جریان‌های سیاسی در مجلس و سوابقی که دارند در کمیسیون‌ها پخش می‌شوند با این حال تا حدودی می‌توان پیش‌بینی کرد چه افرادی در کدام کمیسیون‌ها حضور پیدا می‌کنند و احتمال رئیس یا عضو هیات رئیسه شدن آن‌ها را پیش‌بینی کرد.

کمیسیون‌ها را باید به دو بخش سیاسی - اقتصادی و اجتماعی - فرهنگی تقسیم کرد و در قسمت سیاسی، کمیسیون اصل ۹۰، امنیت ملی و سیاست خارجی، قضایی و حقوقی و شورا‌ها و امور داخلی کشور را در این بخش قرار داد. کمیسیون‌های آموزش و تحقیقات، اجتماعی، بهداشت و درمان و فرهنگی در دسته‌بندی سوم قرار می‌گیرند و مابقی کمیسیون‌ها اقتصادی محسوب می‌شوند.

کمیسیون ناظر و دو گزینه

کمیسیون اصل ۹۰ از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است، به این جهت انتخاب اعضای آن در صحن علنی انجام می‌شود و رئیس آن به پیشنهاد رئیس مجلس مشخص می‌شود. از آنجایی که در چهار سال مجلس نهم علی لاریجانی، علی پورمختار را به عنوان رئیس این کمیسیون به صحن علنی پیشنهاد کرده است به نظر می‌رسد در صورتی که لاریجانی مجدد به کرسی ریاست بهارستان تکیه بزند، پورمختار دوباره ابقا ‌شود. پورمختار هم خواهان حضور در این پست هست با این که می‌گوید برای ریاست کمیسیون اصل ۹۰ افراد دیگری هم اعلام آمادگی کرده‌اند اما وی اسمی از فردی نمی‌برد و امیدوار است با ریاست مجدد لاریجانی بر قوه مقننه او کمیسیون اصل ۹۰ را مجدد در اختیار داشته باشد. او حتی برای این کمیسیون در دوره بعدی برنامه دارد و قرار است از سوی کمیسیون اصل ۹۰ گزارشی از عملکرد مجلس نهم در مجلس دهم ارائه کند. البته برخی منابع می‌گویند، محمد کاظمی، نماینده ملایر نیز برای این جایگاه در نظر گرفته شده است.

رقابت برای امنیت ملی و سیاست خارجی

علاءالدین بروجردی کمیسیون امنیت ملی مجلس را دژ قوه مقننه می‌داند. او دو دوره متوالی عهده‌دار این دژ بود اما اینکه مجدد بتواند در راس این کمیسیون بنشیند کمی بعید به نظر می‌رسد چرا که بروجردی برای ورود به قوه مقننه در دو مرحله وارد رقابت انتخاباتی شد. البته اینکه او در مرحله دوم و به سختی وارد بهارستان شد دلیلی نمی‌شود نتواند کرسی ریاست کمیسیون را بر عهده بگیرد اما با توجه به حضور افرادی از جمله مصطفی کواکبیان، حشمت ا... فلاحت پیشه و سید حسین نقوی حسینی، رقابت برای ریاست دژ امنیت ملی و سیاست خارجی کار را برای بروجردی سخت می‌کند. نقوی حسینی با وجود اینکه تا سال آخر مجلس نهم خود را از جریان لاریجانی می‌دانست اما در لحظه آخر و در انتخابات هیات رئیسه کمیسیون ویژه برجام تغییر جریان داد، بنابراین او می‌تواند مجدد برای جریان مخالف لاریجانی و در مقابل بروجردی قد علم کند. اما فلاحت پیشه و کواکبیان از پشتوانه اصلاح طلبی و امید برخوردار هستند و اگر ریاست مجلس به عارف برسد، این امکان وجود دارد عارف این کمیسیون را برای کواکبیان که از تهران رای آورده است کنار بگذارد.

ادامه راه در کمیسیون شورا‌ها

اما کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی کشور در مجلس شورای اسلامی خواهان زیادی ندارد، در مجلس نهم این کمیسیون به سختی به حد نصاب رسید. بنابراین برای حضور در آن و عهده دار شدن سکان آن نباید کش و قوس زیادی ایجاد شود. امیر خجسته پیش ازاتمام کارمجلس نهم با اطمینان خاطر عنوان کرد ترکیب هیات رئیسه کمیسیون شورا‌ها تغییرنخواهد کرد. در واقع او، محمدجواد کولیوند و محمد ابراهیم رضایی که نواب رئیس بودند در انتخابات مجلس دهم پیروز کارزار شدند به این جهت خیالشان راحت است که مجدد در راس این کمیسیون حضور خواهند داشت.

قاضی‌القضات مجلس

اللهیار ملکشاهی، رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس نهم موفق شد به مجلس دهم راه پیدا کند و این احتمال وجود دارد که او مجدد ریاست این کمیسیون را برعهده بگیرد. ملکشاهی فردی بی‌حاشیه در بهارستان است و سابقه به نسبت زیادی در قضا و مجلس دارد اما حضور محسن علوی فرزند وزیر اطلاعات شاید کار را برای اینکه مجدد بر کرسی ریاست بنشیند سخت کند. با این حال به نظر می‌رسد پسر وزیر تمایلی به اینکه در قوه مقننه پست و سمتی داشته باشد، ندارد چرا که حواشی اطراف پدر به این بهانه بیشتر خواهد شد. گزینه بعدی‌محمود صادقی از اعضای لیست امید است. او نه‌تنها در این زمینه بسیار فعالیت دارد، بلکه به عنوان یک وکیل و حقوقدان برجسته اهل دانشگاه شناخته‌ شده‌ است. البته در مجلس دهم شاهد حضور تعداد زیادی از حقوقدان‌ها و قضات هستیم که هر کدام صلاحیت جلوس بر این جایگاه را دارند.

رقابت دو رفیق برای یک کرسی

عبدالرضا عزیزی که ریاست کمیسیون اجتماعی را بر عهده داشت اگر بتواند مجدد با قدرت لابی کند می‌تواند افرادی چون بعدالرضا مصری، علی رضا محجوب و امیر حسین قاضی‌زاده هاشمی را برای ریاست بر این کمیسیون کنار بزند. با این حال ممکن است علیرضا محجوب که نفر چهارم تهران است بخواهد بعد از سه دوره نمایندگی در دوره چهارم ریاست این کمیسیون را برعهده بگیرد. او اگر چنین قصدی داشته باشد از حمایت اصلاح‌طلبان برخوردار خواهد شد.

کمیسیون پزشکان

پزشکیان وزیر بهداشت و درمان دولت اصلاحات برای سومین دوره وارد مجلس شده است و به نظر می‌رسد این بار او برای اینکه مسئولیتی در پارلمان داشته باشد برنامه‌هایی در سر دارد. دوستداران او می‌خواهند که یکی از کرسی‌های هیات رئیسه قوه مقننه را در اختیار بگیرد با این حال پزشکیان اعتقاد دارد برای تاثیرگذاری نباید عضو هیات رئیسه مجلس بود. اما از آنجایی که دغدغه‌های بهداشت و درمانی دارد این احتمال وجود دارد برای ریاست کمیسیون بهداشت خوابی دیده باشد. دغدغه بهداشت و درمانی او برخلاف نظر دولت است و این یک امتیاز منفی برای او خواهد بود تا بتواند رای ریاست را کسب کند. از سوی دیگر احسان قاضی‌زاده که از نزدیکان احمدی‌نژاد است می‌تواند گزینه قابل توجهی برای ریاست کمیسیون بهداشت و درمان باشد، باید دید با وجود اینکه وزنه دوستداران این جریان در پارلمان کاهش یافته است او عضو ساده کمیسیون می‌ماند یا می‌تواند در هیات رئیسه این بخش از مجلس، صندلی در اختیار بگیرد.

احتمال ادامه مشکل فرهنگی

کمیسیون فرهنگی مجلس دهم مجدد در اختیار اصولگرایان قرار می‌گیرد و به احتمال زیاد احمد سالک و مجتبی ذوالنور ریاست و نایب اولی این کمیسیون را بین خود تقسیم می‌کنند. دراین بین حضور پژمان‌فر و مطهری در این کمیسیون قطعی خواهد بود اما هر دوی این افراد خواهان رسیدن به کرسی در کمیسیون فرهنگی نیستند.

اهمیت آموزش و تحقیقات

حضور مجدد محمد مهدی زاهدی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری دولت اول احمدی نژاد در مجلس، این احتمال را تقویت می کند تا او مجدد سکان ریاست کمیسیون آموزش و تحقیقات پارلمان را به دست بگیرد. اما راهیابی حمیدرضا حاجی بابایی وزیر آموزش و پرورش احمدی نژاد در دهمین دوره قوه مقننه کمی کار را برای زاهدی سخت خواهد کرد و شاید مجبور شود از آنجایی که حاجی بابایی روزگاری عضو هیات رئیسه درزمان ریاست لاریجانی بر مجلس هشتم بود، کمیسیون آموزش دوره دهم مجلس را به حاجی بابایی بدهد.اما از جایگاه این کمیسیون نمی‌شود چشم‌پوشی کرد چرا که سرنوشت بسیاری از جوانان کشور به تلاش‌های این کمیسیون تخصصی وابسته است.

مشتری اقتصاد پارلمانی

افراد زیادی در مجلس دهم حضور دارند که می‌توانند در کمیسیون‌های متعدد اقتصادی حضور داشته باشند اما در بین این تعداد کمیسیون، کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اگر غلامرضا تاجگردون عضو هیات رئیسه مجلس نشود بدون قطع ریاست این کمیسیون را در اختیار خواهد داشت. علاوه بر تاجگردون، افرادی چون الیاس حضرتی و محمدرضا‌پورابراهیمی نیز می‌توانند ریاست را بر عهده گیرند. کاظم دلخوش و علی اصغر یوسف‌نژاد هم برای کرسی‌های هیات رئیسه کمیسیون اقتصادی نقشه‌هایی دارند که بستگی بسیاری به حمایت جریان لاریجانی و عارف از آن‌ها دارد. از سوی دیگر راه یافتن محمود بهمنی رئیس سابق بانک مرکزی جمهوری اسلامی، کرسی گرفتن دو نماینده سابق را در کمیسیون اقتصادی سخت می‌کند مگر اینکه نمایندگان عملکرد منفی بهمنی در بانک مرکزی را فراموش نکرده باشند و به او برای ریاست در این کمیسیون رای ندهند.

سرنوشت انرژی بهارستان

حسین امیری خامکانی با تجربه حضور در ادوار هشتم و نهم، مجدد وارد بهارستان شد. او در حوزه نفت و انرژی تخصص خاصی دارد بر همین اساس سخنگویی کمیسیون انرژی در مجلس نهم در اختیار او بود، اکنون که مسعود میرکاظمی و علی مروی به مجلس دهم راه نیافته اند، شانس خامکانی برای ریاست کمیسیون انرژی افزایش خواهد یافت.

عمران مجلس در دستان کیست؟

در کمیسیون عمران، مهرداد بائوچ لاهوتی با سابقه دو دوره نمایندگی این شانس را دارد که بعد از سخنگویی کمیسیون، نواب رئیس شود. در عوض عبدالکریم حسین‌زاده در شرایطی که وزن اصلاح‌طلبان در مجلس دهم سنگین‌تر شده است، می‌تواند سخنگویی کمیسیون عمران را از آن خود کند.

کمیسیون صنایع و گزینه برتر

گزینه برتر کمیسیون صنایع بهارستان، غلامرضا حیدری است. او سابقه 30ساله در زمینه‌های مربوط را دارد و در مجلس سوم رئیس کمیسیون نیرو، مخابرات و انرژی اتمی بود. بعد از دوران نمایندگی، پست مشاور وزیر نیرو را بر عهده داشت و پس از آن نیز، مدتی به عنوان رئیس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت هلدینگ ساتکاپ به فعالیت خود ادامه داد. همچنین در فعالیت‌های آموزشی و دانشگاهی نیز سابقه عضویت در هیات علمی دانشگاه صنعت آب و برق (شهید عباسپور) و ریاست دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شهید عباسپور را دارد.البته شاید سابقه کاری او به کمیسون انرژی مجلس نیز بازگردد، ولی حیدری را گزینه مناسب کمیسیون صنایع معرفی می‌کنند.

جایگاه‌هایی که زنانه است

حضور ۱۷ زن در مجلس دهم، این مجلس را برای همیشه در تاریخ ثبت خواهد کرد و چنین حضور و اقبال مردمی از زنان تحصیلکرده کشور برای عضویت در پارلمان تاثیر بسزایی در ترکیب کمیسیون‌ها خواهد داشت. نمایندگان زن به واسطه تحصیلات و سابقه اجرایی که دارند در کمیسیون امنیت، اقتصادی، اجتماعی، بهداشت و درمان، آموزش و تحقیقات و قضایی و حقوقی حضور پر رنگی خواهند داشت. اما در این بین تشکیل فراکسیون زنان در مجلس اهمیت بیشتری دارد و باتوجه به سابقه علمی و عملی، سهیلا جلودارزاده ریاست آن را بر عهده می‌گیرد. پروانه مافی و طیبه سیاوشی از جمله نمایندگانی خواهند بود که در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی عضو می‌شوند و این احتمال وجود دارد که بیشترین کرسی‌های دو کمیسیون اجتماعی و آموزش در اختیار بانوان مجلس دهم قرار گیرد.

البته باید تاکید کرد که در تعیین عضویت کمیسیون‌ها علاوه بر تحصیلات و سابقه عملی، نگاه سیاسی و حمایت جریان‌های موجود در مجلس از افراد تاثیر بسیاری دارد. این پیش‌بینی‌ها تنها بر اساس بررسی تحصیلات برخی از نمایندگان سر‌شناس بود و این احتمال وجود دارد که افراد نا‌شناس در بازی سیاسی بتوانند کرسی‌هایی از قوه مقننه را در اختیار بگیرند.