ما و آرزوهای کودکانی که دیگر وقتی ندارند

تدبیر24:   سادات حسینی خواه - همین چند وقت پیش بود که «علی دایی» اسطوره فوتبال ایران تصمیم گرفت مانند ابرقهرمان ها بر سر بالین یک کودک بیمار مبتلا به «ای.بی» -نوعی بیماری ژنتیکی پوستی با تاول و زخم های دردناک-حاضر شود و آرزوی او را که دیدن این فوتبالیست بود ، برآورده کند و در اقدام دیگری پلیس، آرزوی کودک 12ساله اهوازی مبتلا به «نوروبلاسم» (نوعی سرطان همراه تومور بدخیم) را برآورده کرد و این کودک با پوشیدن لباس ماموران نیروی انتظامی ودرجه های افسری ، خود را بین مامورانی دید که مقابلش احترام نظامی گذاشتند، به افتخارش ایستادند و آخر سر هم او را در بازداشت چند فرد مظنون همراهی کردند.

اما سئوال اینجاست که این دست اقدامات که از سوی آمریکایی ها ابداع شد تا به کودکان بستری در بیمارستان ها امید ببخشد تا چه حد روی بیماران به ویژه برای کودکان –به آن علت که معمولا آرزوهای دست یافتنی تری نسبت به بزرگسالان دارند- می تواند تاثیرگذار باشد.

شاید بتوان برای انجام این اقدامات از واژه «آرزو درمانی» استفاده کرد به آن معنا که با برآوردن یک آرزو در جهت القای آرامش، تسریع روند بهبودی بیماری، کاهش افسردگی و اضطراب ، بهبود عملکرد ذهنی و ایجاد سلامتی بیمار تلاش کرد و اتفاقا متخصصانی هستند که معتقدند انجام چنین اقداماتی برای غافلگیر و خوشحال کردن کودکان بیمار به شدت به بهبود روحیه آنان و در نتیجه بهتر شدن بیماری کمک می کند.

زندگی کردن با یک بیماری مزمن یا ناعلاج منجر به خالی شدن منابع عاطفی و بروز حس ناامیدی در فرد بیمار می شود و این مساله در کنار درد و رنج بیماری موجب فشار مضاعف بر فرد بیمار و نیز خانواده او در مبارزه روزانه با بیماری خواهد شد.

اینجاست که به حقیقت پیوستن رویاها و برآوردن برخی از آرزوها ، تغییراتی در این زندگی خاکستری ایجاد خواهد کرد.

البته رویاها و آرزوهای هر فردی با دیگری متفاوت است و یکی ممکن است آرزویش رفتن به سفر باشد، دیگری خریدن یک دوچرخه یا تلویزیون بزرگ و دیگری نیز دیدن یک بازیگر داخلی یا خارجی یا بازی کردن در یک تیم مطرح فوتبال و حتی برخی کودکان نیز آرزوی دیدن شخصیت های کارتونی مورد علاقه خود را از نزدیک دارند.

در حال حاضر در بسیاری از کشورهای خارجی ، کمپین هایی راه اندازی شده که کودکان دارای بیماری مزمن، ناعلاج و ناتوان را به یکی از آرزوهای خود می رسانند و شاید اکنون زمان آن رسیده که در ایران هم چنین کمپین هایی به طور منسجم راه اندازی شوند و با کمک خیران و مردم ، آرزوهای دست یافتنی بیماران ناعلاج را برآورده کنند.

البته گاهی نیز کودک آرزوی خود را بر زبان نمی راند بلکه این پدر و مادر، دوستان، کادر درمانی یا دیگر اقشار مردم هستند که می خواهند یک موقعیت امیدبخش، شادی آفرین و هیجان آور برای کودک ایجاد کنند که شاید در این زمینه نیز بتوان واژه «امید درمانی» به کار برد، بطورمثال اخیرا دو فرد شیشه پاک کن –افرادی که به تمیزکردن شیشه پنجره های آپارتمان ها اقدام می کنند- در انگلیس با پوشیدن لباس شخصیت سینمایی «مرد عنکبوتی» وارد پنجره اتاق یک کودک بیمار شده و او را شگفت زده ، هیجان زده و خوشحال کردند.

**خوب شدن دو کودک مبتلا به سرطان در تهران با تحقق رویاهایشان 

معاون مرکز تحقیقات نقص ایمنی به عنوان یک پزشک شاغل در مرکز طبی کودکان که تجربه برآوردن آرزوی کودکان در جهان ورزش و نیز دعوت افراد صاحب نام بر بالین کودکان بیمار را دارد در این زمینه می گوید: برآوردن خواسته های کودکان بیمار و فراهم کردن شادی و نشاط آنان در سلامت جسمی و روحی آنان تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم دارد.

دکتر نیما رضایی در گفت و گو با خبرنگار سلامت ایرنا می افزاید: بطورمثال کادر درمانی مرکز طبی کودکان ، دو دوره مسابقات جام جهانی کوچک را با دعوت از ورزشکاران صاحب نام در این زمینه با کودکان برگزار کرد؛ طی دو سال برگزاری این مسابقات ، دو کودک مبتلا به سرطان که تحت شیمی درمانی بودند، خوب شدند.

وی خاطرنشان می کند: آرزوی یکی از کودکان بیمار ، دیدن یک فوتبالیست معروف بود و اگرچه بعد از تحقق این آرزویش ، درمان نشد اما خوشحالی زائدالوصف او خاطرات خوشی را برایش رقم زد و کیفیت زندگی او به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت.

این متخصص ایمونولوژی پزشکی می گوید: به ویژه سالروز مراسم تولد کودکان بیمار ، فرصت مناسبی است که آرزوی آنان در خصوص دیدار با افراد صاحب نام برآورده شود.

به گفته وی، کودکانی که آرزوها و خواسته هایشان برآورده یا اینکه زمینه امید و شادی آنان محقق می شود، داروهای خود را بهتر مصرف می کنند.

رضایی ادامه می دهد: بطورمثال ، مادر یکی از کودکان بیمار در دادن دارو به کودک خود با مشکلات زیادی روبرو بود اما هنگام برپایی مسابقات جام جهانی کوچک برای کودکان بیمار ، این کودک با خوشحالی و داوطلبانه داروهای خود را مصرف می کرد.

**تاثیر آرزودرمانی در روحیه و خلق و خوی بیماران

معاون دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز درباره ایجاد زمینه های شور و اشتیاق و غافلگیری برای کودکان بیمار و برآوردن آرزوهای آنان می گوید: انسان ها در هر شرایطی که به آرزوی خود برسند، احساس بهتری پیدا می کنند و این مساله موجب ایجاد هیجان یا خلق مثبت در بیمار داشته و در فرآیند سلامتی تاثیرگذار است.

دکتر مهرداد کاظم زاده عطوفی در گفت و گو با خبرنگار سلامت ایرنا می افزاید: تحقق خواسته ها و برآوردن آرزوها به ویژه روی بیماران کمتر از 10 سال تاثیرگذار است چرا که این سن ، سنین رویاهای فانتزی و خیال پردازی های دست یافتنی به شمار می رود و فرد هرچه بزرگ تر می شود، رویاهای او دور از ذهن تر هستند.

**آرزودرمانی ، سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند

معاون دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران خاطرنشان می کند: اگر زمینه برای تحقق خواسته های کودکان بیمار فراهم شود ، سیستم ایمنی بدن آنها تقویت شده و در فرآیندهای درمانی تاثیرگذار است.

کاظم زاده عطوفی می افزاید: با این وجود هنوز کار مطالعاتی در زمینه تاثیر اقداماتی در جهت برآوردن آرزوهای کودکان و غافلگیرکردن آنها در بهبود بیماری، در ایران و حتی جهان انجام نشده است اما تئوری های روانشناسی بیانگر آن است که انجام این اقدامات تاثیرگذار هستند.

وی ادامه می دهد: انجام اینگونه اقدامات هم تاثیرات کوتاه مدت و هم تاثیرات طولانی مدت در روند درمانی دارند؛ بطورمثال بیماری که پایش شکسته با هیجان ناشی از برآوردن آرزویش ، خونرسانی عضلات پاهایش بهتر شده و می تواند کمی راه برود و در درازمدت در فرآیند بیماری او موثر خواهد بود.

**لزوم هدایت امید و هیجان برانگیخته شده در بیماران در مسیر درمان

معاون دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران می گوید: باید از هیجان مثبت به وجود آمده ناشی از تحقق آرزوها در بیماران، استفاده کرد؛ بیماران مزمن به خاطر درگیری با درد و رنج و مشکلات گوناگون دچار خستگی و ناامیدی می شوند بنابراین اگر اطرافیان بیمار از هیجانات مثبت به وجود آمده در بیمار ، استفاده صحیحی کنند، حال بیمار زودتر بهتر می شود.

کاظم زاده عطوفی می افزاید: بطورمثال هنگام دیدار بیمار با افراد صاحب نام ، کادر درمانی و خانواده بیمار باید از این شرایط ، حداکثر بهره را در جهت انجام اقدامات درمانی ببرند.

وی پیشنهاد می دهد که متخصصان سلامت روان، برنامه ای را برای اینگونه اقدامات طراحی کنند تا آمدن افراد صاحب نام نزد بیماران، تاثیرات ماندگارتری داشته باشد.

**کمپین آرزوها و تقسیم بندی رویاهای کودکان بیمار

راه اندازی انجمن یا کمپین هایی و جلب مشارکت خیران برای آرزوها و رویاهای کودکان بیمار مزمن و ناتوان می تواند موج جدیدی باشد که ضمن شادساختن کودکان و خانواده های آنان ، فرآیند درمان بیماری را نیز تسهیل کند.

برای این کار لازم است که در ابتدا مولفه های لازم در تحقق آرزوی کودکان شناسایی شود.

برخی افراد رویاها، خواست ها و آرزوهای کودکان را به پنج گروه تقسیم بندی می کنند که اولین گروه آنها آرزوی دیدن بازیگران مشهور است.

بسیاری از کودکان می خواهند شخصیت های تلویزیونی مورد علاقه خود مانند عموپورنگ یا حتی کلاه قرمزی را از نزدیک ببینند.

گروه دوم رویاهای فانتزی هستند ؛ بسیاری از کودکان دوست دارند در جایگاه مشاغلی باشند که خاص بزرگسالان است ؛ مانند همان کودک بیمار اهوازی که دوست داشت پلیس شود ، کودکان بسیاری نیز دوست دارند یک مامور آتش نشان یا حتی وزیر یا یک شاهزاده و شاهدخت شوند.

گروه سوم نیز آرزوهای خریدنی هستند بطورمثال کودکی دوست دارد یک حیوان خانگی داشته باشد یا کودک دیگری در آرزوی یک تبلت یا کامپیوتر است.

گروه چهارم نیز آرزوهای مربوط به جهان ورزش هستند؛ دختربچه ها و پسربچه های زیادی به ستاره های جهان ورزش علاقمند هستند و می خواهند از نزدیک تیم ورزشی مورد علاقه خود را تشویق کنند یا قهرمان ورزشی محبوب خود را از نزدیک ببینند.

گروه پنجم نیز آرزوهای مربوط به سفر هستند ، برخی کودکان دوست دارند به یک پارک خاص بروند یا حتی برخی کودکان دوست دارند به یک کشور یا جزیره خارجی سفر کنند.

برآورده شدن این آرزوها بستگی به شرایط مالی خانواده ها، وضعیت جسمی کودک و نظر پزشک معالج دارد و البته بهتر است که کمپین های خاصی برای انجام این اقدامات در کشور تشکیل شود.

البته نباید فراموش کرد که برآوردن خواست ها و آرزوهای کودکان و فراهم کردن محیط های شاد و غافلگیر کننده به تنهایی کاربردی ندارد و باید همراه درمان ها و حمایت های روانشناختی دیگر به کار برده شود.