دختران بازمانده از تحصیل

تدبیر24: فاطمه طاهری- زنگ خطر آسیب های اجتماعی مدت هاست که در کشور ما به صدا درآمده، پدیده ای که برخی از کارشناسان آن را حاصل سیاست های غلط اقتصادی و اجتماعی دولت قبل می دانند و معتقدند در دوران هشت ساله دولت رشد آسیب های اجتماعی شتاب بیشتری به خود گرفت، اما هرچه هست امروز توجه به آسیب های اجتماعی از جدی ترین اولویت های دولت است و مسئولان به دنبال راهکارهایی برای کاهش آن هستند.

به گزارش خبرنگار شفقنا، در ایران متأسفانه نام آسیب های اجتماعی بیش از مردان با نام زنان گره خورده، باید توجه داشت که خانواده و آگاهی خانواده نقش زیادی در پیشگیری از انواع آسیب ها دارد. امری که متأسفانه در مناطق محروم و کم تر برخوردار کشور به شکلی عریان تر خود را نشان می دهد و گاه ممکن است به علت ناآگاهی یا برخی باورهای غلط خانواده ها خود موجب سقوط فرزندانشان به دره آسیب های اجتماعی شوند.

همین موضوع موجب شده تا معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری توجه به آسیب های اجتماعی را در قالب برنامه ها و راهکارهای مختلفی به پیش ببرد و حل این معضل به یکی از اصلی ترین دغدغه های آن بدل شود. در کنار این موضوع توجه به بهداشت روان و بدن دختران هم در دستور کار این معاونت قرار گرفت و به مرحله اجرا رسید.

آموزش مهارت های اجتماعی و بهداشتی به 75 هزار دانش آموز

معاونت زنان در یکی از نخستین اقدامات خود برای حل مشکل آسیب های اجتماعی در سال 92، تفاهمنامه ای با وزارت آموزش و پرورش امضا کرد که بر اساس آن این وزارتخانه متعهد شد، برای 7 هزار و 370 نفراز دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه پایه دوم و والدین آنها کلاس های تقویت شیوه مهارتی و ارتباطی برگزار کند. در کنار این موضوع البته، سه هزار نفر از کادر آموزشی هم آموزش دیدند.

۴ هزار دختر بازمانده از تحصیل به چرخه آموزش بازگشتند

همچنین یک‌ سال بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در تفاهم‌نامه‌ای با وزارت آموزش و پرورش طرحی پیشنهاد داد که آموزش ابتدایی برای دختران بازمانده از تحصیل در مناطق محروم اجباری و اجرایی شود؛ طرحی که امروز با گذشت سه‌ سال از آن توانسته حدود ۴ هزار دختر بازمانده از تحصیل را باسواد کند.

شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور در یک نشست خبری در شهریور سال ۱۳۹۳ وضعیت دختران بازمانده از تحصیل در مناطق محروم را نگران‌کننده خواند و از عدالت جنسیتی در آموزش خبر داد و گفت: محروم شدن دختران از تحصیل مساله جدیدی نیست اما آنچه که امروز روشن شده نگرش سنتی و فقر خانوادگی و فرهنگی در مناطق محروم است که دخترانمان را بیشتر از پسران از تحصیل باز می‌دارد.

مهناز احمدی، مشاور امور زنان در وزارت آموزش و پرورش که خود یکی از امضاء‌کنندگان این تفاهم‌نامه است، نیز در گفت‌و‌گو با شفقنا زندگی جزئیات اجرایی این طرح را اینگونه تشریح می‌کند: متاسفانه در برخی از مناطق کشور، به دلیل فقر و یا مسافت طولانی برای ادامه تحصیل به روستای دیگر یا به مدارس شبانه، دخترها بیشتر از پسرها مجبور به ترک تحصیل می‌شوند و در بسیاری از مواقع بی‌سواد می‌مانند.

به گفته وی نگرانی از شدت ‌یافتن آمار دختران بازمانده از تحصیل سبب تصویب طرح پوشش تحصیلی دختران در ۱۰ استان کشور شد: بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری در سال ۹۳ با هدف افزایش پوشش تحصیلی دختران بازمانده از تحصیل مناطق محروم با وزارت آموزش و پرورش به امضا رسانده حدود ۴۰۰۰ دانش‌آموز از دختران و زنان مناطق محروم تحت پوشش تحصیلی قرار گرفته‌اند که توانسته به طرح «توسعه عدالت آموزشی در آموزش و پرورش ابتدایی با استفاده از این بودجه و افزایش اعتبارات مصوب کمک کند.

موضوع اصلی در اجرای این طرح فرهنگ‌سازی برای ارائه اجازه به فرزندان دختر برای حضور در کلاس‌های درس است؛ کاری که اولین قدم اجرایی این طرح است. احمدی در این مورد می‌گوید: در ابتدا با کمک روحانیون و امام‌های جمعه این مناطق با خانواده‌های مناطق محروم نشست‌های هم‌اندیشی برگزار کردیم و آن‌ها را آگاه و راضی کردیم که هیچ کودکی نباید از تحصیل باز بماند.

مشاور زنان در وزارت آموزش و پرورش توضیح می‌دهد که بعد از این مرحله یکی از اصلی‌ترین دلایل اعتراض خانواده‌ها درآمد و هزینه زندگی آن‌ها بود که باید برای آن نیز بودجه در نظر گرفته می‌شد: براساس اعتبارات به این خانواده‌ها کمک‌ هزینه تحصیلی تعلق گرفت، چون بسیاری از آن‌ها به دختران به عنوان نیروی کار و درآمدزای خانواده نگاه می‌کنند و آن‌ها را به جای مدرسه به کار می‌فرستند.

بررسی‌های اولیه نشان داده که استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان ‌شمالی بیشترین دختران بازمانده از تحصیل را نسبت به استان‌های خراسان جنوبی، خوزستان، کرمان، لرستان، گلستان و مرکزی دارند، به همین دلیل در اجرای طرح در این استان‌ها اولویت به سه استان محروم‌تر داده شد.

در گزارش معاونت امور زنان و خانواده آمده است: «در سال تحصیلی ۹۳- ۹۴ در مجموع ۳۸۳۹ دانش‌آموز دختر بازمانده از تحصیل تحت پوشش معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری قرار گرفته و شاخص‌های دسترسی آن‌ها به مراکز و منابع مورد نیاز آموزشی افزایش چشمگیری یافته، همچنین با توجه به اینکه برخی از این دختران در موعد مقرر وارد مدارس نشده‌اند، نوعی خجالت و خودکم‌بینی در آنان ایجاد شده که در این خصوص نیز آموزش و پرورش موظف شده تا ضمن ارتقاء فرهنگ این دانش‌آموزان از طریق برگزاری دوره‌های مشاوره‌ای برای والدین دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل نیز اقدام به فرهنگ‌سازی کند.»

دخترانی بر حسب تقدیر در خانواده یا منطقه ای محروم زندگی می کنند و از تحصیل بازمانده اند، حضور آنها برای بسیاری از ما باور پذیر نیست اما وجود دارند، دخترانی که معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری با همکاری وزارت آموزش و پرورش طرح گسترده ای را برای حمایت از آنان به مرحله اجرا درآورده تا بر اساس آن امکان ادامه تحصیل و حضور فعال در جامعه را پیدا کنند.

عباس محمدی اصل در گفت و گو با خبرنگار شفقنا زندگی با تاکید بر توجه به مقوله آموزش های غیردرسی در زمینه های مهارت های ارتباطی و بهداشتی دانش آموزان، اظهار کرد: انعقاد تفاهم نامه ای که معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری در سال 93 با هدف افزايش پوشش تحصيلي دختران بازمانده از تحصيل مناطق محروم در 10 استان با آموزش و پرورش انجام داد، کار بسیار موثری است.

وی ادامه داد: اگر دستگاه های زیربط مانند وزارت بهداشت و اقتصاد کار خود را به درستی انجام دهند نیازی به این نیست که آموزش و پرورش با دستگاه دیگر تفاهم نامه ببندد. معاونت امور زنان از حوزه کار تخصصی خود وارد این موضوع می شود و وظایف جدید را متحمل خواهد شد.

این کارشناس آموزش عنوان کرد: دستگاه های اجرایی گویی وظایف خود را جابجا می کنند و دستگاه دیگر مکلف انجام آن می شود این موضوع بدآموزی برای دانش آموزان به طور غیر مستقیم دارد و در روند تحصیلی آن ها در سیستم آموزش و پرورش ضربه وارد می شود.

محمدی اصل بیان کرد: این موضوع روش کار هیئتی را در بین دانش آموزان جا می اندازد و وقتی بزرگ می شوند سختی کار را قبول نداشته و کارهای خود را به صورت هیئتی پیش می برند.

وی با اشاره به اینکه این تفاهم نامه مثبت است، افزود: استراتژی کلان این موضوع قابل تامل است و مدیریت جامعه نسبت به عوارض و عواقب اینگونه برخوردها در ذهن ماندگار می شود.

این جامعه شناس اضافه کرد: دانش آموزان وظیفه آموزش و پرورش را خیلی مهم می دانند لذا این تفاهم نامه ها می تواند در پیشبرد تربیت آن ها موثر باشد.

وی در پاسخ به این سوال که با پیگیری ها و تفاهم نامه های معاونت زنان ریاست جمهوری، آموزش و پرورش چه اقداماتی را در این زمینه دارد؟، تصریح کرد: جایگاه هماهنگی های فرابخشی در هیئت دولت و قوانینی است که در مجلس شورای اسلامی تصویب می شود.

محمدی اصل بیان کرد: باید در بین هماهنگی های فرابخشی این پیش بینی ها که آموزش و پرورش برای پیشبرد اهداف خود باید با دستگاه های دیگر همکاری کند، ذکر شود اگر قوانین ما هماهنگ باشد می توانیم این تفاهم نامه ها را اجرایی کنیم.

وی با ارائه راه حلی اظهار کرد: در اصول قانون گذاری مسایل آموزش و پرورش و تربیتی دیده می شود آموزش و پرورش باید با هماهنگی سایر دستگاه ها این گونه تفاهم نامه ها را اجرایی کند.

بدین ترتیب بر اساس تفاهم نامه ای که معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری در سال 93 با هدف افزايش پوشش تحصيلي دختران بازمانده از تحصيل مناطق محروم در 10 استان  بوشهر، خراسان شمالي، خراسان جنوبي، خوزستان، سيستان و بلوچستان، كرمان، لرستان، گلستان، مركزي و هرمزگان با وزارت آموزش و پرورش به امضا رسانده  در این سال 10 درصد از دختران بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی تحت پوشش قرار گرفته اند.

بر اساس این آمار در سال تحصیلی 93- 94 در مجموع 3839 دانش آموز دختر بازمانده از تحصيل تحت پوشش معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری قرار گرفته و شاخص هاي دسترسي آنان  به مراكز و منابع مورد نياز آموزشي افزایش چشمگیری یافته همچنین با توجه به اینکه برخی از این دختران در موعد مقرر وارد مدارس نشده اند،  نوعی خجالت و خود کم بینی در آنان ایجاد شده که در این خصوص نیز آموزش و پرورش موظف شده تا ضمن ارتقاء فرهنگ این دانش آموزان از طریق برگزاری دوره های مشاوره ای برای والدين دانش آموزان بازمانده از تحصيل نیز اقدام به فرهنگ سازی کند.

یکی از مهمترین و اساسی ترین حقوق هر انسان بالاخص در سنین متعارف ابتدایی (12-6 سال) حق تعلیم و تربیت و آموزش و یادگیری است، از آنجا که برخی از موانع فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی و … مانع از حصول این حق و وصول به یکی از اهداف مهم نظام مقدس تعلیم و تربیت است، در این راستا و در موضوع کودکان لازم التعلیم و بازمانده از تحصیل آسیب پذیری دختران به دلیل شرایط خاص حاکم بر جامعه شهری و روستایی استان بیش از پیش بوده و به عنوان یک مشکل جدی آموزشی و پرورشی که به علتهای مختلف قابل طرح و بحث است، لذا با بررسیهای بعمل آمده ، راهکارهایی بمنظور جذب کودکان در سن مدرسه در دوره ابتدایی ، بالاخص دانش آموزان دختر و به ویژه کودکانی که در حاشیه شهرها و نقاط محروم و روستایی قرار دارند بررسی شده است.

امید است با طرح موضوع در شورای برنامه ریزی و کارگروههای تخصصی جذب کودکان و افزایش پوشش تحصیلی دوره ابتدایی و عملیاتی و کاربردی کردن پیشنهادات و راهکارها با شرایط و مقتضیات فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی بالاخص بوم شناسی منطقه ای و جامعه شناسی روستایی و مشارکت جویی و مشارکت پذیری با نهادهای فرهنگی و آموزشی و افراد خیر اندیش در حوزه آموزش و پرورش ، متناسب ترین راهکارها را انتخاب کرده به گونه ای که هیچ کودک در سن مدرسه ابتدایی  بالاخص دختران  پایه ششم از تحصیل بازنمانند.