دغدغه‌های زنانه مردان بیشتر از زنان بهارستان است

  تدبیر24:ساره کیانی - گاه مسئولان با به کار بردن واژه‌های دوپهلو به ویژه در مورد زنان، سعی در عدم وضوح و شفافیت آن دارند؛ زمانی‌که واژه‌ای شفاف نباشد، هر کسی برداشت شخصی خود را از آن خواهد داشت و فراخور مسئولیتش در زمینه آن تصمیم‌گیری خواهد کرد .در کشور ما بحث در مورد هرآنچه به زنان و حوزه آن‌ها مربوط می‌شود، از داغ‌ترین، حساس‌ترین و با خط و مرزترین بحث‌ها بوده و هست؛ به نظر می‌رسد شرایط جامعه به نحوی پیش رفته است که در هر زمان و مکانی هر چیزی که راجع به زنان مطرح می‌شود، می‌تواند جرقه‌ای باشد که واکنش‌هایی را( و بعضا تند و تیز) به دنبال داشته باشد؛ این‌بار این اتفاق در مجلس شورای اسلامی رخ می‌دهد؛ بحث بر سر یک واژه است؛ «عدالت جنسیتی».سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس در خصوص استفاده معاونت زنان ریاست جمهوری از عبارت دوپهلوی «عدالت جنسیتی» در لایحه برنامه ششم توسعه کشور آمده بود، گفته بود «مستنداتی وجود داشت که این عبارت ازسوی چهره های فمنیستی استفاده می‌شده لذا کمیسیون اصراف داشت بدون این‌که تضییعی در حقوق زنان صورت گیرد، «تناسب جنسیتی» جایگزین آن شود.» احد آزادیخواه این بحث را در گفت‌وگو با خانه ملت، مطرح کرده است. فعالان حقوق زنان به حضور برخی نمایندگان زن مجلس در این کمیسیون اشاره کرده‌ و این رخداد را شوک و توهین بزرگی به حوزه زنان کشور محسوب کرده‌اند. خانم‌ها طیبه سیاوشی شاه‌عنایتی، سیده‌فاطمه ذوالقدر و پروانه سلحشوری عضو این کمیسیون هستند.به نظر می‌رسد این واژه باید به لحاظ مفهومی باز شود؛ آیا این تناسب یعنی هر کسی به تناسب جنسیتش وظیفه و کار خود را انجام دهد؟ آیا تناسب یعنی زن در خانه باشد و مرد بیرون خانه کار کند؟ اما برداشت فعالان حقوق زن از به گارگیری واژه تناسب برای زنان این است که جامعه به این نیاز دارد که به تناسب، زنان در جایگاه‌های مختلف، حضور فعال داشته باشند؛ همان‌طور که امام خمینی(ره) تعریف کرده که زنان باید مقدرات اساسی مملکت دخالت کنند؛ بنابراین این تناسب ایجاد می‌شود که زنان در همه عرصه‌ها حضور فعل داشته باشند. اما اگر خود را از دایره واژگان رها کنیم؛ تا چه حد می‌توانیم به عملیاتی‌شدن برنامه‌هایی که در مورد زنان مطرح‌ می‌شود، 

امیدوار باشیم؟

همدلی- گروه اجتماعی: یکی از تفاوت های انتخابات مجلس نهم و دهم در شعارهای انتخاباتی نمایندگان بود و شاید همین تفاوت‌ها باعث شد تا زنان خود به عرصه آمده و رکورد حضور زنان در تاریخ مجالس ایران را بشکنند اما چند ماهی از شروع مجلس نگذشته است که امیدها نسبت یه زنان مجلس رو به خاموشی می‌رود.

اگرچه در زمان انتخابات هم به دلیل ترس از برچسب‌های سیاسی کم تر دیده می‌شد تا نمایندگان نسبت به مسائل زنان اظهار نظر کنند اما وقتی حرفی از جامعه زنان زده ‌شده نگاه آنان همواره بر عدالت، توسعه و ارتقاء سطح زندگی زنان بوده است؛ «تلاش در راستای تسهیل حضور و مشارکت هرچه بیشتر زنان در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مدنی با نظارت بر حسن اجرای قوانین فعلی و وضع قوانین جدید» یکی از شعارهای اصلی زنان مخصوصا زنان اصلاح طلب بود.

این روزها اتفاقی دیگر در بهارستان باعث شده است تا جامعه زنان متعجب شود؛ دولت یازدهم در این سه سال تلاش کرد تا سیاستی که ٢٠ سال مغفول مانده بود در دستور کارش قرار گیرد و با اعلام شهیندخت مولاوردی «عدالت جنسیتی » با اتکاء بر شایسته‌سالاری به عنوان گفتمان دولت برای حل مسائل حوزه زنان مطرح شد. اما جالب این بود که منتقدان همیشگی بدون مطالعه نسبت به پیشینه مفهومی چنین رویکردی با شالوده‌سازی‌های سیاسی سعی در به حاشیه راندن عدالت جنسیتی دارند ، ولی دولت با قراردادن آن در برنامه ششم عزم جدی خود برای توجه به حقوق زنان را بیان کرد. عدم تشخیص تفاوت معنایی میان «جنس» و «جنسیت» موجب خلط مفاهیمی می‌شود که می‌توانست با کمک به مفهوم‌سازی برای عدالت جنسیتی ما را پرچم‌دار و الگوی کشورهای اسلامی قرار دهد، ولی متاسفانه همواره با عدم توجه به این تفاوت معنایی با مشکلات مفهومی رو به رو شده‌ایم و بسیاری با تداخل واژه «عدالت» با «برابری» به نگران کردن سیاست‌گذاران برای برنامه‌ریزی با این رویکرد پرداخته‌اند و با تکرار واژه «فمنیسم» بعضا صورت‌مسله پاک شده است و به جای اندیشیدن به راهبردهایی برای شاخص‌سازی متناسب با قوانین کشوری و شرعی به فرافکنی پرداخته شده است. اما اینک موضوع عدالت جنسیتی به عنوان بخشی از برنامه ششم توسعه در مجلس دهم محل بحث قرار دارد. شهیندخت مولاوردی معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور به کمیسیون فرهنگی می‌رود و در دفاع از چنین رویکردی صحبت می‌کند و از سویی فراکسیون زنان مجلس نیز در پاسخ به انتظارات جامعه زنان به دنبال حفظ محور عدالت جنسیتی در برنامه توسعه‌ای کشور هستند تا اتفاقی که از سوی مجلس هفتم برای برنامه توسعه چهارم مبنی بر حذف عدالت جنسیتی از ان برنامه افتاد تکرار نشود ، هر چند که استدلال‌های مخالفان ظاهرا موافق بیشتری دارد و اعلام می‌شود که واژه تناسب جنسیتی جایگزین عدالت جنسیتی شود! واژه‌ای مبهم که پروانه سلحشوری به نقد آن می‌پردازد. به دنبال آن طیبه سیاوشی در گفت و گویی اعلام می کند که پیشنهاد زنان عضو کمیسیون فرهنگی مجلس مبنی بر حذف هر دو واژه تناسب جنسیتی و عدالت جنسیتی از ماده ۳۱ لایحه برنامه ششم توسعه است . البته این اخبار درحالی منتشر شد که سخنگوی هیات رئیسه مجلس در گفت و گویی تصریح کرد که امروز در کمیسیون فرهنگی نسبت به موضوع عدالت جنسیتی در برنامه ششم تصمیم گیری می‌شود و به گفته او، هفته گذشته صرفا دیدگاه‌های موافق و مخالف مطرح شده است. به هر حال در کنار تلاش‌های زنان حاضر در کمیسیون فرهنگی همچنان بحث‌ها در این‌باره ادامه دارد. پروانه سلحشوری رئیس فراکسیون زنان نیز تاکید کرده بود که تلاش‌ها برای ارتقاء جایگاه زنان هست و با حضور چهار نماینده زن در کمیسیون فرهنگی به نظر می‌رسد که باید نسبت به تصویب رویکرد عدالت جنسیتی در برنامه ششم امیدوار بود. اما این روزها دیگر زنان مجلس در این باره موضعی نداشته‌اند و در همین راستا پروانه مافی در گفت و گویی به انتقاد از حذف عدالت جنسیتی پرداخته بود . همچنین گفته می شود که مافی اعلام کرده که با حضور در جلسه کمیسیون فرهنگی و در راستای پاسخ به انتظارات جامعه زنان و پیشبرد رویکرد شایسته سالاری به دفاع از تصویب آن می پردازد. این در حالی است که دیگر زنان مجلس هنوز موضع خاصی نسبت به این موضوع نداشته اند. اما در این بین گویا نمایندگان مرد مجلس نگاهی عادلانه ‌تر به موضوع زنان و تحقق عدالت جنسیتی داشته اند. 

مهدی شیخ: تناسب جنسیتی اقدام درستی نیست

حجت‌الاسلام مهدی شیخ عضو کمیسیون فرهنگی مجلس دهم گفت: همیشه مجالس قبلی و فعلی به دنبال عدالت بودند حتی از حد عدالت فراتر رفتند؛ عدالت در خصوص عدالت جنسیتی که مطرح می‌شود به این معناست که مثلا خانم‌ها و آقایان از شرایط برابر برخوردار باشند، اما ‌می‌بینیم که دولت‌ها و مجالس پا را فراتر از عدالت جنسیتی گذاشتند و به سمت این حرکت کردند که یک فضای مناسبی جهت جبران این ‌افتادگی بگذارند. لذا سعی کردند ‌یارانه‌هایی اختصاص دهند که این عقب افتادگی تاریخی بین حقوق زنان و مردان برطرف شود.

او به لزوم ایفای نقش انجمن‌های بانوان تاکید و اظهار کرد: انجمن‌های بانوان باید تلاش کنند که اگر جاهایی موارد نقضی وجود دارد روی آن موارد نقض کار مطالعاتی کرده و آن‌ها را بیان کنند. از سوی دیگر برخی افراد باید دیدگاه‌های خود را تغییر دهند، تغییر دیدگاه آدم‌ها بسیار زمان بر است و یک بحث فرهنگی است. حتی خود خانم‌ها هم باید دیدگاه‌هایشان را تغییر دهند؛ در خیلی از موارد خانوم ها هنوز به خود‌باوری نرسیدند؛ در حال حاضر در تخصصی‌ترین مساله درمانی شان در مسائل زنان و زایمان به مرد مراجعه می‌کنند و فکر می‌کنند با مراجعه به پزشک مرد، درمان‌شان بهتر انجام می‌شود در حالی که زن از جنس خودشان هست و بیماری‌هایشان را بهتر درک می‌کند و چه بسا بسیار بهتر عمل می‌کند بنابراین یک کار فرهنگی بزرگ و زمان بر می‌خواهد و لازم است انجمن‌ها، گروه‌ها و تشکل های بانوان باید پیشگام در این مساله باشند.او فضای کشور در مورد حقوق زنان را فضایی مثبت ارزیابی کرد و گفت: در کمیسیون مطرح کردم که قوانین موجود، کف خواسته‌های زنان ماست و ما اکنون باید قوانینی یارانه‌ای بگذاریم و فرصت‌های بیشتری به خانم‌ها بدهیم تا عقب ماندگی‌هایی که در تاریخ اتفاق افتاده، جبران شود.شیخ در مورد حذف واژه «عدالت جنسیتی» از ماده 31 لایحه برنامه ششم توسعه و جایگزینی «تناسب جنسیتی» گفت: تناسب جنسیتی اقدام درستی نیست، عدالت جنسیتی واژه بهتری است؛ در جلسات صحبت کردیم و نظرات بر این بود که این واژه در برنامه بماند. 

وکیلی: عدالت جنسیتی شاخه‌ای از عدالت اجتماعی است

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی هم به تبیین مفهوم عدالت جنسیتی و تفاوت میان دو واژه جنس و جنسیت پرداخت و گفت: جنسیت با جنس متفاوت است، عده ای بر این باور هستند که عدالت جنسیتی یعنی عدالت جنس؛ در صورتی که این دو موضوع کاملا متفاوت از یکدیگر است.محمدعلی وکیلی افزود: عدالت جنسیتی شاخه‌ای از عدالت اجتماعی است و اگر اشکالی در عدالت جنسیتی است به طور قطع اشکال اصلی از عدالت اجتماعی است.او اظهار کرد: عدالت جنستی مفهوم کیفی است که قابل انطباق بر مفاهیم انسانی است، در حالی که تناسب جنسیتی واژه کمی است که امکان جامعیت لازم را برای مفاهیم انسانی ندارد.وکیلی تصریح کرد: عدالت جنسیتی جامع‌ترین، رساترین و پرمفهوم ترین عدالت در جامعه است که با فمینیست بودن، تشابه جنسیتی و تساوی جنسیتی متمایز است که همین امر سبب تمایز عدالت جنسیتی شده است.نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی با اشاره به این‌که برخی افراد مفهوم عدالت جنسیتی را به طور کامل درک نکرده اند و به آن به عنوان یک جنس نگاه می کنند، گفت: اعتراض عده ای

از افراد مبنی بر جلوگیری از این کار قابل هضم و مفهوم نیست.

او افزود: باید افراد و نمایندگان مردم به عدالت جنسیتی همانند عدالت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و .... نگاه کنند و بدین طریق عدالت جنسیتی نیز در منظومه فرهنگی ایران جای خود را پیدا کرده و به یک گفتمان صریح تبدیل شود.

محمد علی وکیلی در پایان خاطرنشان کرد: برخی اخبار درخصوص تصویب جایگزینی واژه تناسب جنسیتی به جای عدالت جنسیتی در ماده 31 لایحه برنامه ششم توسعه در این کمیسیون فاقد وجاهت است و در حال حاضر جمع بندی نهایی در این زمینه صورت نگرفته است.