تجربه در سطوح بالا، جوانی در سطوح میانی

تدبیر24 »بحث سن مدیران و مسئولان نظام در سال 92 با نام مرحوم، آیت الله هاشمی رفسنجانی بسیار داغ شد و موضوع سن بالای چهره‌های مدیریتی کشور را نقل محافل سیاسی کرد.

به گزارش سحر- پایگاه اطلاع رسانی ستاد انتخاباتی دکتر حسن روحانی- در این ایام  بسیاری به این موضوع اندیشیدند که چرا در کشور مدیران جایگزین پرورش نمی یابند و چرا جوانگرایی ها جواب نداده است و چرا شعار جوانگرایی همیشه با یک برگشت به گذشته همراه می شود.

در ایام انتخابات قبلی، بحث دونده بودن رییس جمهور و جوانی او بالا گرفت و بار دیگر،همه براین موضوع تمرکز کردند که مدیران اجرایی باید درچه سنی باشند و فاکتور سن مهم تر است یا تجربه.

فاکتوری که دراین سالها با روی کار آمدن دولت نهم بسیار بر آن مانورشده بود و قرار بود که دولت محمود احمدی نژاد، جوانگرایی مدیریتی و چرخش نخبگان را اجرا کند.

محمود احمدی نژادی که  درایام به قدرت رسیدنش، منتقد نظام مدیریت اجرایی کشور بود، از حلقه بسته مدیریتی  کشور درسالهای پس از انقلاب شکایت داشت و قول اصلاح ان را داده بود؛چرا که می گفت«220 نفر بوده اند که پست های مدیریتی را دردست داشته و پست‌ها فقط بین آنها چرخیده وگردش نخبگان تازه نفس وجوان در ایام پس از انقلاب متوقف بوده است».

میانگین سن کابینه پس از جنگ؛41 سال 

در این حوزه ، بررسی سن وزرای شش کابینه پس از دفاع مقدس می‌تواند واقعیت‌هایی را نشان دهد .

درکابینه اول دولت هاشمی رفسنجانی میانگین سن وزیران دولت پنجم را  41سال نشان می دهد که به دلایل یاد شده ،جوانترین کابینه را شکل داد.

در کابینه اول هاشمی رفسنجانی سید محمد فاضل ( وزیر بهداشت ) با 50 سال و سید محمد غرضی (وزیر پست و تلگراف و تلفن) با 48 سال سن در زمان تصدی پست وزارت بیشترین سن را داشته اند و در این میان زنگنه ( وزیر نیرو)، کلانتری ( وزیر کشاورزی) فروزش (وزیر دفاع) و ترکان ( وزیر دفاع) با 38 سال سن جوانترین وزیران دولت پنجم محسوب می شدند.

اما در ادامه این روند میانگین سن وزیران دولت ششم به  44 سال افزایش یافت و با تکرار برخی چهره ها  عمر مدیریتی کابینه هم بالا رفت. در کابینه دوم دولت هاشمی مرندی ( وزیر بهداشت) با 54 سال مسن ترین و آخوندی ( وزیر مسکن) با 36 سال سن جایگاه جوانترین وزیر بودند .

کابینه اول اصلاحات؛45 سال

با روی کار آمدن سید محمد خاتمی هم میانگین سن وزیران دولت هفتم به  45 سال افزایش یافت و نمازی (وزیر اقتصاد) و کمال خرازی ( وزیر امورخارجه) با 53 سال سن پیرترین اعضای کابینه بودند . دولت دوم و آخرخاتمی هم  میانگین سن وزیران دولت هشتم را به  47 سال رساند. در این کابینه نیز خرازی با 57 سال سن رکورد بالاترین سن وزیران را به خود اختصاص داد و شریعتمداری که در آن زمان 41 سال سن داشت همچنان جوان‌ترین وزیر کابینه بود.

اغاز شعار چرخش نخبگان وجوانگرایی

در چنین ایامی، محمود احمدی نژاد ، رییس دولتی نام گرفت که با شعار کابینه 70 میلیونی قدرت اول اجرایی کشورشد. اومعتقد بود که باید به جوانان تازه نفس میدان داد و به کسانی که تجربه مدیریتی ندارند اما نیروهای شایسته ونخبه ای هستند فضای کارداد.

او که با طرح این ایده خوب به میدان آمده بود، درعمل چیزدیگری را نشان داد ویک فرصت سوزی تاریخی را درعرصه مدیریتی کشوربه ثبت رساند تا حضورمدیران جوان درعرصه مدیریتی ناموفق جلوه کند.

در دو دولت محمود احمدی نژاد، این ایده تا جایی پیش رفت که بهره گیری ازمدیران جوان اما بی تجربه، دلیلی شود برای کنار زدن این قشر ازمدیران.

رویکرد غیرهوشمندانه احمدی نژاد، درکنار زدن مدیران پر تجربه واستفاده بی قید وشرط مدیران جوان تر و هم‌دسته ای، درپست های مهم دولتی اگرچه در مقام سخن قابل توجه و قابل دفاع بود اما در مقام عمل باعث شد تا برخی مدیران جوان او به‌عملکرد آزمون وخطایی مبتلا شوند و در نهایت آنگونه عمل کنند که رویکرد استفاده از مدیران جوان و نخبه زیرسوال برود و تجربه ای تلخ برای کشورکسب شود.

مدعی جوانگرایی و کابینه پیرتر

او با شعارجوانگرایی و چرخش نخبگان به عرصه آمد اما به تدریج سن کابینه اش را در 8 سال بالا برد تا معلوم شود خود نیز اعتقاد لازم را درعمل نداشته است. با وجود شعارها، میانگین سن وزیران دولت نهم 49 سال  بود و وزیری هامانه ( وزیر نفت) در آستانه 60 سالگی پیرترین وزیر دولت نهم وکامران باقری لنکرانی ( وزیر بهداشت) با 40 سال سن جوان ترین وزیر کابینه بود. دراین دوره جوانگرایی با انتصاب هایی مثل انتصاب جوان ۲۶ ، ۲۷ ساله( بدون داشتن حتی یک روز سابقه اجرایی) به عنوان رئیس سازمان بهزیستی کشورو انتصاب جوانی حدود 30 سال بر  شرکت خودرو سازی سایپا به یکباره بار تجربه اجرایی را کاهش داد و مفهوم بدی از جوانگرایی ساخت و خسارتی بزرگ بر پیکره نظام مدیریتی وارد کرد.

در ادامه این روند با باور اشتباهات دولت و فراموشی شعارهای احمدی نژاد ، میانگین سن وزیران دولت دهم باز هم افزایش داشت و به  50 سال رسید.

محمود احمدی نژاد که در ابتدای تشکیل دولت نهم وعده کرده بود از نیروهای جوان استفاده خواهد کرد و کابینه ایی جوان تشکیل خواهد داد، در دولت دهم  مسن ترین وزیرش (حمید بهبهانی) 69 سال سن داشت.

میانگین سن وزیران دولت نهم در سال آخر دولت 52 سال بود و میانگین سن وزیران دولت دهم در سال آخر دولت هم به 55 سال رسید تا معلوم شود حقیقت با شعار فاصله داشت.

مدیران جوان و یک درس برای دولت یازدهم

تقابل بی محابا با  تجربه سالاری وملاک قرار دادن سن مدیران در این 8 سال باعث شد تا در دور تازه  کشور، دولت یازدهم، با توجه به شرایط کنونی کشور و مشکلات پیش روی ایران در بعد داخلی و خارجی ، به این سمت برود که استفاده از مدیران قدیمی وباسابقه مطلوبیت بیابد و جوانگرایی صرف، نوعی فرصت سوزی تلقی شود.

حضور مدیران باسابقه ، در شرایطی که تجربه ای تلخ از مدیریت دوران احمدی نژاد دیده شده بود، حالا یک فضیلت بود ولی در مقابل منتقدانی هم داشت که تا به امروز نقد کرده اند و دولت را خسته و پیر نامیده اند.

حال آنکه نمی گویند تجربه تلخ 8 ساله دولت نهم و دهم و تغییرات مکرر مدیران ارشد کشور و اشتباه هایی که به زیان اقتصاد ملی و جیب مردم تمام شد تا هم اکنون اثراتش باقی است.

پاسخ رییس جمهور به انتقادها

رییس جمهور روحانی هم در این حوزه با اعلام میانگین سنی دهه 50 سال وزرا در دفاع از این موضوع گفت که وزارتخانه ها و پست وزارت،جای آزمون و خطا نیست. او بارها اعلام کرد که به وزیران با تجربه اش تاکید داشته تا از مدیران جوان کنار خود استفاده کنند و به نوعی میانگین بدنه اجرایی کشور را با روشی دیگر پایین نگه دارند و چرخش نخبگان را اجرایی کنند.

در این خصوص ، حسن روحانی در دفاع از سن کابینه خود و وزرای انتخابی خود با اشاره به این نکته که «همه ما می دانیم که فرماندهان کهنه کار اتاق فرماندهی جنگ را اداره می کنند و افسران جوان میدان نبرد را » گفت: وزیران من فرماندهان کهنه کارند نه سربازان میدان.اما در عین حال هم مطرح کرد که به تمام وزیران خود توصیه کرده  که در رده های بعدی حتی الامکان از متخصصان جوان و بانوان استفاده کنند.

آنچه از سن وزرا گفته نشد

درباره سن وزرای کابینه یازدهم هم این روزها هم در انتخابات بحث هایی مطرح شده و گفته می شود کابینه حسن روحانی، کهن‌سال‌ترین کابینه تاریخ جمهوری اسلامی ایران است؛حال انکه گفته نمی شود در شرایط حساس کشور و مشکلات فراگیر اقتصادی و سیاسی کدام مدیران توانایی محک خوردن در آزمون های دشوار را دارند.

در شروع کار دولت یازدهم، کشور در وضعیت بحرانی اقتصادی و نوسان ارزی شدید بود و در ابعاد بین المللی هم با تحریم های شدید و سختی روبرو بود و باید در این حوزه کاری شایسته انجام می‌شد. کاری که نیازمند تجربه و حضور مدیرانی با تجربه بود و امروز نتایج ان دیده می شود.

اما در این وضعیت منتقدان سیاسی دولت، سعی بر حاشیه بردن مباحث دارند و اشاره به ناکامی های 8 سال گذشته در میان جوانگرایی هم طیفانشان ندارند و نمی گویند که در این 4 سال مدیران جوان در کنار مدیران میان سال تجربه آموزی کرده و در دوره بعدی مستعد پست های تازه خواهند بود.