سناریوی نخ نمای ایجاد شکاف طبقاتی، آفت زا و غیر قابل ترمیم

تدبیر24»بهره برداری سیاسی از مسایل اجتماعی برای کسب رای بیشتر، امری مرسوم میان نامزدهای انتخاباتی است و تا زمانی مقبول واقع می شود که ضربه ای به نظام سیاسی جامعه وارد نکند. اما تقسیم بندی جامعه به اقلیت بالا و اکثریت پایین در نظام جمهوری اسلامی که در میان شعارهای یکی از نامزدها برجسته شد، نه تنها با استقبال روبه رو نشد بلکه از سوی کارشناسان اقتصادی و اجتماعی مورد انتقاد شدید قرار گرفت تا آن جا که نسبت به تبعات این شعار، هشدار دادند.
در همین راستا، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا در گفت و گو با «سیدجواد میری» عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و «حسین حجت پناه» جامعه شناس، به کند و کاو پیامدهای اجتماعی این تقسیم بندی پرداخت.
به باورکارشناسان، ساختار اجتماعی کشور، در یک دهه گذشته دچار آسیب شده و فاصله طبقاتی افزایش پیدا کرده است. اما تقسیم‌بندی جامعه به دو قسمت 96درصدی و 4درصدی که با هدف جلب توجه اقشار متوسط و ضعیف ادعاشده است، در کوتاه مدت، بی اعتمادی نسبت به نظام جمهوری که با شعار رفع فقر بر مسند قدرت نشست، ایجاد خواهد کرد و در بلند مدت، شکاف عمیقی در جامعه می آورد که دامان کارآفرینان و دلسوزان به نظام را می گیرد.

**سم پاشی با تقسیم بندی جامعه به اقلیت بالا و اکثریت پایین
تقسیم بندی جامعه به فقیر و غنی، اگر چه یک شعار تبلیغاتی به شمار می رود اما خواسته یا ناخواسته مردم را رو در روی هم قرار داده و فضای جامعه را برای واکنش هایی مهیا می کند که تبعات آن فراتر از شعارهای انتخاباتی خواهد بود.
حسین حجت پناه در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، با اشاره به آفت زا بودن دستمایه قرار دادن قشربندی اجتماعی برای کسب رای، اظهار داشت: متاسفانه در جامعه ایران به دلیل تغییرات اجتماعی، این اختلاف طبقاتی روندی افزایشی به خود گرفته است که آفت زا است اما مطرح کردن این اختلاف به عنوان ابزاری سیاسی برای کسب آرا،آفت بزرگی است که موضوع را از مسیر اصلی آن منحرف می کند.
به بیان وی، تقسیم بندی افراد جامعه به دو گروه 96 درصدی و 4 درصدی، نگرش های متنوع و متعدد زیر مجموعه های این دو گروه را دربرنمی گیرد در نتیجه نمی تواند حلّال مشکلات باشد. همچنین این تقسیم بندی ها تنها بر مبنای اقتصادی مطرح می شود در حالی که اگر توسعه انسانی به معنای پرورش استعدادها است باید علاوه بر همه جانبه نگری، بسترهای لازم برای بروز و شکوفایی استعدادهای تمامی افراد جامعه فراهم شود. بنابراین، نباید با تکیه بر بحث اقتصادو معیشت، از دیگر ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه غافل ماند و با در نظر گرفتن تمامی این موارد، می توان به تصمیم گیری درست رسید.
این جامعه شناس، با انتقاد از شعارزدگی برخی نامزدها افزود: این نوع نگاه به شکاف طبقانی بر اساس تحقیقات تجربی و علمی نیست بلکه صرفا بر مبنای شعارزدگی است. در حالی که زمانی می توان نسبت به این قضایا طرح مناسبی ارایه داد که کار علمی انجام شود.
حجت پناه در پاسخ به این پرسش که آیا این تقسیم بندی اعتماد عمومی افراد جامعه نسبت به همنوعان را دستخوش تغییر نمی کند؟ گفت: نگاه پوپولیستی مطرح شده در این شعار بر همگان واضح و روشن است و این شعار به تنهایی بی اعتمادی اجتماعی را افزایش نمی دهد چرا که کنشگران اجتماعی از واقعیت ها آگاه هستند. اما طرح این شعار به این شکل نامناسب، فضایی علیه افراد کارآفرین و دلسوز ایجاد می کند و باعث می شود که در مصادیق دچار اشتباه شویم. در واقع این تقسیم بندی به سمت افراد دلسوز و خلاق که می خواهند کاری انجام دهند، شیفت کند؛ ضمن این که در جامعه ای که گسست طبقاتی وجود دارد، کارآفرینی به معنای بهبود فضای کسب و کار دیده نمی شود.
وی، بی اعتمادی نسبت به مدیریت کشور، سرخوردگی، انزواطلبی و رکود را از آثار بلند مدت این تقسیم بندی عنوان کرد و افزود: این تقسیم بندی ها، شعارها و وعده های نجومی که در این برهه از انتخابات داده می شود، زمانی که جامه عمل نپوشد، بی اعتمادی، سرخوردگی و رکود و افسردگی و در پاره ای موارد هم عصیان و شورش به همراه خواهد داشت. چرا که هم اهداف و هم وسایل رسیدن به هدف از مردم گرفته می شود و ایجاد این شرایط بسیار خطرناک خواهد بود. بنابراین می توان گفت ارایه وعده ها، نیاز به تخصص گرایی، برنامه ریزی و سیاستگذاری های مناسب دارد نه این که یک شبه و صرفا برای کسب رای مطرح شوند.

**گسترش بی اعتمادی به نظام، تبعات قشربندی تبلیغاتی
سیدجواد میری هم در گفت و گو با ایرنا، ضمن اشاره به تقلید نامناسب نامزد ریاست جمهوری در تقسیم بندی جامعه به 4 درصد و 96 درصد از دیگر کشورها گفت: این نامزد مورد نظر، ضمن مطرح کردن این تقسیم بندی نامناسب، حرکت انتحاری بزرگی انجام داد که نه تنها خود بلکه کلیت نظام را زیر سوال برد. چرا که یکی از اهداف بزرگ نظام جمهوری اسلامی، هدایت جامعه به سمت جامعه ای بی طبقه و همراه با عدل، عدالت و انصاف است و با این تقسیم بندی، ذهنیتی مبنی بر عدم تغییر ساختار طبقات اجتماعی پس از 4 دهه به وجود می آورد.
وی افزود: این واقعیت که شکاف طبقاتی در دوران هشت ساله دولت پیشین، به شدت افزایش یافت و بنیه ملی ایران در سطح جهانی بسیار ضعیف شد، بر همگان روشن است. زمانی که واحد پولی کشور، به یکباره با کاهش ارزش 4 برابری مواجه شد یا ایران هراسی به اوج خود رسید. اما برای رای آوردن، باید استراتژی هایی به کار برد که فضای امنیت اجتماعی کشور را بر هم نزند.
به بیان میری، در نظامی که جامعه تضعیف شود، خطرات پوپولیستی، فاشیستی و از هم پاشیدگی بسیار شدیدتر خواهد بود. اما در دوران دولت یازدهم ما متوجه این امر شدیم که نگاه کارشناسی چقدر می تواند هم در داخل و هم در خارج موثر واقع شود، در نتیجه خطرات از هم پاشیدگی از بین رفت. بهترین نیروهای کارشناسی نظام جمهوری اسلامی، در دولت یازدهم شکل گرفت و اگر بنا بر ادعای منتقدان دولت، که معتقدند این نگاه کارشناسی نتوانست ایران را در سطح بین المللی ارتقا دهد، با اطمینان می توان گفت که از دل نگاه سایر نامزدها هیچ چیزی بیرون نخواهد آمد.
عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پایان این گفت و گو، بهره برداری انتخاباتی به وسیله تحریک احساسات مردمی را پیامد کوتاه مدت این شعار عوام فریبانه عنوان کرد و تاکید کرد: احساس نفرت طبقاتی و نوعی حس انتقام گیری، پیامد بلند مدت این شعار است که اگر نهادینه شود، انسجام اجتماعی را به خطر می اندازد و پیام خوشایندی برای ادامه نظام نیست.