از گذشته تاکنون، میان دو کشور همسایه، یعنی ایران و عربستان، مشکلات کوچک و بزرگی وجود داشته است. اخیرا نیز ایران و عربستان در موقعیت قطع روابط دیپلماتیک قرار گرفته‌اند، طوری‌که شرایط عادی بین این دو کشور همسایه وجود ندارد.
تدبیر24» عربستان حدود50 کشور عربی و غیرعربی را به ریاض دعوت می‌کند و با آمریکا طرح مشترک نظامی تحت عنوان ناتوی عربی امضا کرده و از طرف دیگر، این کشور به دلایلی با یکی از متحدان خود در خلیج‌فارس در آستانه رویارویی قرار می‌گیرد. رقابت بین ایران وعربستان به مساله ویژه‌ای تبدیل شده است، طوری‌که به‌سختی می‌توان از راه‌حلی برای حل‌وفصل مشکلات بین دو طرف سخن گفت. روش درست در برخود با عربستان استفاده از شیوه‌های مختلف است. به نظر می‌رسد برخوردهای چندوجهی که در دستور کار ایران برای مقابل با عربستان قرار دارد، می‌تواند در مقابل اقدامات عربستان موثر باشد. سیاست برخورد از جنبه‌های مختلف با یک کشور توسط کشورهای دارای سبک در معادلات جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ایران، در مقابل عربستان بسیاری موضع سرسخت و کوبنده دارند و برخی هم از موضع مذاکره و راه‌حل دیپلماتیک در مقابل عربستان سخن می‌گویند. نویسنده نیز موضع دوم را در مقابل عربستان کارآمد می‌داند. امروز کسی با یک حاکمیت منطقی در عربستان روبه‌رو نیست. هیات حاکمه فعلی عربستان ماجراجویانه وارد تنش با ایران می‌شوند و به نظر می‌رسد در برخورد با ایران بدون محاسبه سیاسی سعی در تخاصم کور و تبعیض‌آمیز دارند. در چنین شرایطی بسیار سخت می‌توان یک دیپلماسی ثابت و پایدار در مقابل عربستان تنظیم کرد، اما باید امیدوار بود، زیرا شرایط در عربستان ثابت نخواهد ماند و دیر یا زود تغییراتی در عربستان حاصل خواهد شد، طوری‌که این کشور در آینده شنوای سخنان دیپلماتیک باشد. به همین علت ایران نباید خط ارتباط دیپلماتیک خود با عربستان را تعطیل کند. نمونه این مورد موضوع حج است که سازمان حج و زیارت در این مورد به مذاکره با عربستان پرداخت و مذاکرات خوبی صورت گرفت و با سعودی‌‌ها در این مساله توافق شد. این مورد نشان می‌دهد در بسیاری از موارد مذاکره کارساز است. البته در برخی مواقع، باید جواب سخنان قلدرمنشانه را با قدرت و اقتدار داد که این برخورد لازم در سخنان رهبران ایران در قبال عربستان وجود دارد. به هیچ‌وجه نباید نسبت به تهدیدات عربستان نگرانی از خود نشان دهیم. هر نوع تخاصم تازه در منطقه به ضرر دنیای اسلام بوده و منافع تمامی کشورهای جهان را به خطر می‌اندازد. این نگرانی بین‌المللی کاملا وجود دارد، اما ایران هیچ‌گاه در مقابل تهدیدات عربستان جا نزده است. باید تهدیدات عربستان را محکم و قاطع پاسخ داد. همچین در مواجهه با رفتارهای تروریستی اخیر در ایران، اگر نگوییم عربستان به طور مشخص تیم تروریستی برای ایجاد عملیات در ایران تربیت کرده، اما براساس تایید وزیر محترم اطلاعات دست حمایت آنها علیه ایران آشکار است. در چنین مواردی، لازم نیست کشورهای قدرتمند منطقه‌ای وارد شده و تیم تروریستی تربیت کنند، بلکه راه باز کردن برای تروریست‌ها در منطقه همان اثر تربیتی را دارد. در گذشته، دولت ترکیه مدت زیادی سعی کرد از ابزاری مانند داعش و مخالفان علیه دولت اسد استفاده کند، نه اینکه ترکیه مستقیما داعش را علیه سوریه تجهیز کرده باشد، بلکه ترکیه در مقابل بسیاری از اتفاقات موضعگیری مثبت نکرد و تعداد زیادی از تروریست‌های جهان که قصد ورد به سوریه را داشتند، به‌راحتی از مرزهای ترکیه عبور کرده و وارد سوریه شدند. عربستان هم در سیاست‌های رسمی خود مخالفت با داعش را تبلیغ می‌کند، اما زمانی که عملیات تروریستی رو به سوی ایران باشد، آنگاه عربستان از آن چشمپوشی می‌کند و این سلاح بدی است و باید به لحاظ دیپلماتیک در این زمینه عربستان را محکوم کرد. اگر دخالت عربستان در عملیات تروریستی در ایران محرز است باید با اسناد و مدارک محکم از عربستان شکایت کرد. در هر صورت مجموعه اقدامات صورت‌گرفته در جهت ایجاد روابط دیپلماتیک و اظهارات اعتدالی از سوی ایران مطلوب است، طوری‌که هم‌اکنون شاهد شکاف بین قطر و عربستان هستیم. ایجاد این شکاف اتفاق هشداردهنده‌ای است و نشان می‌دهد بر مبنای به آتش کشیدن منطقه نمی‌توان اتحادی در خاورمیانه و منطقه خلیج‌فارس ایجاد کرد. اقدامات تبلیغاتی و دیپلماتیک مسئولان کشور در برابر عربستان اقداماتی مطلوب است. بین ایران و عربستان منافع مشترک بسیاری وجود دارد و در صورت همکاری این دو کشور همکاری ایران و عربستان برای کشورهای منطقه مفید خواهد بود. هیات‌حاکمه فعلی عربستان در مرحله گذار قرار دارد. عربستان در آینده با این هیات حاکمه اداره نخواهد شد. نباید اقدامی در منطقه صورت بگیرد که به ضرر مفاهمه نهایی در منطقه باشد. ایران نمی‌خواهد در سیاست داخلی عربستان تاثیر بگذارد و عربستان هم هیچ‌گونه قدرت تاثیرگذاری در ایران ندارد. مهمترین مساله بین ایران و عربستان منافع مشترک در مساله نفت و امنیت منطقه است. ایران باید به شکلی سیاست خود را تنظیم کند که حفظ اقتدارش در نهایت به سوی صلح، دوستی و امنیت پایدار در منطقه حرکت کند. این امر دست‌یافتنی است و به نظر می‌رسد گام‌های مهمی از سوی دستگاه دپلماسی ایران در این مورد برداشته شده و اکنون عربستان است که برای ایجاد صلح و ثبات در منطقه باید به سمت ایجاد مودت و دوستی با ایران براساس منافع مشترک اقدام کند. صلح پایدار در منطقه در گرو تخاصم نیست، بلکه ایجاد این صلح در نگاه مشترک به منافع مشترک کشورهای منطقه به‌خصوص ایران و عربستان به هم، نهفته است.
احمد شیرزاد؛ فعال سیاسی اصلاح‌طلب
ارسال به دوستان 
نسخه چاپی 
