7.1 ریشتر زلزله و حدود 300 کشته!

مکزیک پنج سال پس از زلزله فاجعه‌بار و ویرانگر 1985 که جان حدود 10 هزار نفر را گرفت، مجهز به یکی از موثرترین سیستم‌های هشدار دهنده زلزله شد.

زمین‌لرزه "مکزیکوسیتی" در تاریخ ۱۹ سپتامبر ۱۹۸۵ میلادی، برابر با ‎۲۸ شهریور ۱۳۶۴، ساعت ۱۳:۱۷:۴۷ به زمان "یو.تی. سی"( ساعت هماهنگ جهانی) در مکزیک و در منطقه "خالیسکو" مکزیکوسیتی رخ داد.

ژرفای این زلزله 20.2 کیلومتر بود و بزرگی آن Mw 8(ریشتر) اعلام شد.

زمین‌لرزه به وقت محلی در روز پنجشنبه، ساعت 7 صبح رخ داد. سازمان زمین‌شناسی آمریکا نیز مرکز این زمین‌لرزه را در مختصات 18.19 درجه شمالی، 102.533 درجه غربی و ژرفای آن را در 27 کیلومتری گزارش کرده است.

بزرگی برگزیده این سازمان از میان بزرگی‌های محاسبه‌شده مختلف 8 در مقیاس"Mw"(ریشتر) بوده و از دید اثر، در میان چهار دسته‌بندی «نامحسوس»، «محسوس»، «زیان‌آور» یا «با تلفات»، زلزله را «با تلفات» اعلام کرد.

در این زلزله 412 ساختمان بعلاوه ۶۰ درصد ساختمان‌ها در "Ciudad Guzman" خراب شد. رانش زمین در این زلزله بوجود آمد و سونامی نیز در آن گزارش شد.

شمار کشتگان این زلزله وحشتناک و حدود 9500 نفر بود. تعداد زخمیان نیز 30 هزار نفر برآورده شده و بی‌خانمان شدگان نیز 100 هزار نفر اعلام شدند.

پنج سال پس از زلزله ویرانگر 1985 که جان حدود 10 هزار نفر را گرفت، مکزیک مجهز به یکی از موثرترین سیستم‌های هشدار دهنده زلزله موسوم به "SASMEX" شد. SASMEX مخفف عبارت انگلیسی Seismic Alert System of Mexico به معنی "سیستم هشدار لرزه ای مکزیک" است.

سیستم هشدار لرزه‌ای مکزیک شامل بیش از 8200 سنسور لرزه‌ای است که در فعال‌ترین منطقه از نظر زلزله واقع شده که بین "خالیسکو"، "میچوآکان"، "گوئررو"، "اوآکساکا" و "مکزیکوسیتی" قرار دارد.

در یک بخش اساسی از سیستم، سنسورها اولین لرزش زمین را تشخیص می‌دهند و "SASMEX" شدت زمین لرزه را محاسبه می‌کند. اگر میزان برآورد لرزه در مقیاس ریشتر بیشتر از 5.5 باشد، اطلاعیه‌های هشدار بلافاصله به مقامات دولتی و محلی و کانون‌های مراقبت‌های اورژانس در تمام مناطق مستعد خطر ارسال می‌شود.

هشدارهای انبوه از طریق آژیرها، رادیوهای AM و FM و تلویزیون پخش می‌شوند، به همین دلیل جامعه و اقشار در معرض خطر برای آماده‌سازی و نجات جان خود فرصت دارند.

این سیستم بسیار کارآمد است و در حال حاضر به نجات جان بسیاری کمک کرده است.

"لوئیس فیلیپو پوئنته"، رئیس سازمان حفاظت شهری مکزیک در این زمینه می‌گوید: در ماه آوریل 2014، زلزله ای با شدت 7.2 ریشتر در ساحل غربی مکزیک نزدیک به "آکاپولکو" رخ داد. هشدار در کمتر از 10 ثانیه به هفت شهر اصلی مکزیک که در معرض خطر قرار داشتند ارسال شد و پس از وقوع زلزله، هیچ گونه تلفاتی گزارش نشد.

مکزیک همیشه در معرض زلزله است؛ زیرا این کشور در امتداد "حلقه آتش" قرار دارد؛ منطقه‌ای که در امتداد حوضه اقیانوس آرام قرار دارد و تقریبا 90 درصد زمین لرزه‌های دنیا را به خود می‌بیند.

"حلقه آتش" منطقه‌ای است که در آن شمار زیادی از زمین‌لرزه‌ها و فوران‌های آتشفشانی در حوضه اقیانوس آرام رخ می‌دهد. این حلقه در یک نعل اسب 40 هزار کیلومتری (25 هزار مایلی) با مجموعه‌ای از دراز گودال‌ها، قوس آتشفشانی و حرکات پوسته‌ای همراه است. حلقه آتش دارای 452 آتشفشان و خانه بیش از 75 درصد از آتشفشان‌های فعال و نهفته در جهان است.

پایتخت مکزیک، مکزیکوسیتی به دلایل زمین شناسی و مخصوصا جمعیت حاشیه‌نشین زیادی که اطراف این شهر زندگی می‌کنند، حتی بیشتر در معرض خطر است.

این شهر در یک دره کوهستانی مرتفع واقع شده است، در حوضه آبگیری که روزی یک دریاچه بزرگ بود. این دره توسط آزتک‌ها به یک سیستم از جزایر مصنوعی و "تنوچتیتلان" (Tenochtitlán)؛ پایتخت باستانی تبدیل شده است.

"تنوچتیتلان" برگرفته از نام یکی از خدایان آزتک و شهری است که در سال 1325 میلادی (703 خورشیدی) بنا شده و در قرن 15 میلادی پایتخت امپراتوری مشیکا(آزتک) بود و نام مکزیکوسیتی در زمان آزتک‌ها به آن داده شد؛ پیش از اینکه اسپانیایی‌ها در سال 1521 میلادی این شهر را با شکست آزتک‌ها در دست خود بگیرند و ویران کنند. آزتک‌ها قومی از سرخ‌پوستان بومی قاره آمریکا (مکزیک) هستند.

شهر "تنوچتیتلان" در زمان ورود اسپانیایی‌ها یعنی در حدود سال 1500 میلادی 200 هزار نفر جمعیت داشت و بنابر این یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جهان بود.

امروزه دریاچه به طور کامل تخلیه شده و بسیاری از شهر، به ویژه قدیمی‌ترین محله مرکزی آن، بر پایه سست و ناپایداری قرار گرفته است که در معرض خطر زلزله قرار دارد.

به غیر از ارتقای سیستم هشدار اولیه، مکزیک همچنین به طور گسترده‌ای در تقویت و ساختن زیرساخت‌های اصلی خود، از لحاظ ضد زلزله بودن در مسیری صحیح سرمایه‌گذاری کرده است. اکثر ساختمان‌های حیاتی آن مانند بیمارستان‌ها در حال حاضر با قوانین اصلاح شده ساختمان سازی در سال 2004 در مکزیکوسیتی مطابقت دارند و باید با بتن و فولاد تقویت شوند تا توسط زمین‌لرزه فرو نریزند.

تعدادی از آسمان خراش‌ها در امتداد خیابان معروف "رفورما" در حال حاضر به خوبی مجهز به دامپر (حباب) لرزه‌ای شده‌اند. برج "Torre Mayor" دارای 98 حباب لرزه‌ای بزرگ است که به طور نظری قادر به هضم یک زلزله با شدت بالا خواهد بود. دیگر ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله مانند "Torre Latino America"، مرکز تجارت جهانی و برج "Pemex" همچنین می‌توانند در برابر زلزله‌هایی که از 8.0 ریشتر بالاتر است، مقاومت کنند.

"پوئنته" افزود: مکزیک سرمایه‌گذاری‌های بزرگی را برای تقویت زیرساخت‌های اصلی خود و ایجاد قوانین ساختمانی جدید برای حفاظت از مدارس، بیمارستان‌ها و خانه‌ها با استانداردهای ایمنی بالاتر انجام داده است، اما انطباق با استانداردهای ساختمانی توسط عموم مردم، مشکل است، چرا که ساخت و ساز غیر مهندسی در مکزیک هنوز رایج است و درصد زیادی از ساختمان‌ها بدون مجوز ساخت و ساز ساخته شده است و بدون مشارکت حرفه‌ای‌های معماری انجام می‌شود. تخمین زده می‌شود ساخت و ساز غیر مهندسی، 40 درصد از ساختمان‌های مکزیکوسیتی را شامل شده است.

دولت مکزیک نیز اقدامات زیادی را برای افزایش آمادگی انجام داده است. در حال حاضر شبیه سازی‌های زلزله‌ای به وسیله مرکز ملی پیشگیری (CENAPRED) انجام می‌شود و برنامه‌هایی را مانند "سیستم هشدار لرزه‌ای" و "مرکز ابزارهای لرزه‌ای و ثبت زلزله (CIRES)" ایجاد کرده است.

پلتفرم جهانی برای کاهش خطر فاجعه که در ماه مه 2017 در "کانکون" مکزیک برگزار شد، مسئله زیرساخت‌های انعطاف‌پذیر را در سرتاسر جهان به عنوان یک اقدام کلیدی برای دستیابی به چارچوب مورد انتظار در سند "سندای" برای کاهش ریسک فاجعه‌ای که توسط سازمان ملل در سال 2015 در ژاپن تصویب شده است، مورد توجه قرار می‌دهد.

سند "سندای" سال 2030 را به عنوان مهلت پایانی برای ایجاد شهرها و کشورهای با مقاومت بیشتر در برابر بلایای طبیعی تعیین کرده است.