دستاوردهای سفری دوهفته‌ای

تدبیر24»با این وجود، اهمیت نشست مجمع عمومی سازمان ملل تنها به دلیل سخنرانی‌های اصلی در صحن این مجمع نیست و می‌توان گفت نشست‌ها و دیدارهای حاشیه‌ای مقامات کشورها با یکدیگر نیز به دلیل فرصت‌های متنوعی که برای کشورها ایجاد می‌کند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این راستا، در شرایطی که رئیس جمهور کشورمان ناچار شد برای شرکت در مراسم هفته دفاع مقدس، پس از سخنرانی خود بلافاصله نیویورک را به مقصد تهران ترک کند، وزیر امور خارجه کشورمان در آن عرصه دیپلماسی باقی ماند و کوشید از نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای ارتقای روابط ایران با دیگر کشورها و گفت‌وگو درباره مشکلات و بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به خصوص برجام استفاده کند. محمدجواد ظریف در مدت اقامت در نیویورک بیش از 77 برنامه داشت که 27مورد دیدار با همتایان، 12 مورد ملاقات با شخصیت‌های بین‌المللی، 4 مورد مشارکت در نشست‌های بین‌المللی، 10نشست با اندیشکده‌های آمریکایی، 8 جلسه با اصحاب رسانه و مصاحبه‌ها و 16 مورد همراهی با رئیس جمهوری در دیدارها و برنامه‌ها را شامل می‌شد. برگزاری چنین نشست‌ها و دیدارهایی از زوایای مختلف دارای اهمیت است. در درجه نخست به نظر می‌رسد در شرایطی که سفر به کشورهای مختلف و رایزنی و تبادل نظر با آنها مستلزم صرف هزینه و وقت بسیار زیاد از سوی دستگاه دیپلماسی کشور است، تنظیم دیدارهای فشرده در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل که تنها مستلزم عوض کردن اتاق یا طبقه در ساختمان سازمان ملل بود، بهره‌برداری دیپلماتیک از امکانات و فرصت‌های این سازمان بدون صرف هزینه و وقت گزاف است. نکته دوم تکمیل و هم‌پوشانی مواضع رئیس جمهور توسط وزیر امور خارجه کشورمان بود که در روشنگری نسبت به سیاست خارجی و دیپلماسی فعال و صلح‌طلب جمهوری اسلامی ایران به جامعه جهانی نقش بسزایی داشت. در حالی که روحانی در سخنرانی‌اش در سازمان ملل از صلح دوستی ایرانیان و تمایل آنها برای ارتباط با دیگر کشورها بر مبنای فرهنگ و تمدن غنی ایرانی سخن گفت و بر پایبندی کشورمان به برجام و همه توافقات بین‌المللی تأکید کرد، وزیر امور خارجه نیز در تک تک نشست‌ها و مصاحبه‌های خود ریز جزئیات مواضع و رویکرد صلح‌طلب ایران را تشریح کرد و نقشی اساسی در تصویرسازی جدید از ایران در عرصه جهانی داشت. ظریف در مدت دو هفته حضور خود در نیویورک، نتیجه سال‌ها فعالیت‌های ایران‌هراسانه آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی همسایگان عرب را نقش بر آب کرد؛ او تقریبا در تک تک نشست‌ها و مصاحبه‌هایش با رسانه‌های پر مخاطب آمریکایی، اعلام کرد که ایران هیچ گاه برنامه ای برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای نداشته و ندارد و حتی در صورت خروج آمریکا از برجام نیز با وجود در نظر گرفتن تدابیر ویژه، هرگز به سمت بمب اتمی نخواهد رفت. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان پس از سال ها، بار دیگر صدای مظلومیت ملت ایران که در مدت هشت سال جنگ تحمیلی، قربانی تسلیحات شیمیایی صدام شده بودند را به گوش همه مردم جهان رساند و بی‌اعتنایی جامعه جهانی و سازمان ملل به چنین فجایعی را به عنوان دلیلی منطقی برای حرکت ایران به سمت بومی‌سازی توان دفاعی و موشکی خود بیان کرد. دفاعیاتی که مجریان با تجربه و کاربلدی همچون فرید زکریا را به سکوت و حتی تأیید گفته‌های ظریف واداشت و خبرنگاران بین‌المللی را به همراهی با وی در محکومیت ترامپ و مواضعش علیه ایران ترغیب کرد. اما دستاورد مهم دیگر این سفر، گرفتن تأیید رسمی از مقامات مختلف جهانی برای اهمیت برجام و لزوم حفظ و پایبندی به آن بود. رئیس جمهور کشورمان و پس از او وزیر امور خارجه نه فقط به طور مرتب به پرسش‌های خبرنگاران پیرامون برجام پاسخ می‌دادند بلکه خود نیز در همه دیدارهایشان از مقامات کشورها می‌خواستند که نظرشان را به طور قاطع و صریح در مورد برجام اعلام کنند. تأییدیه‌هایی که فراوانی و تکرار آنها از سوی مقامات مختلف اروپایی و آسیایی حال وجاهتی جهانی به توافق هسته ای ایران داده و مسلما نقض برجام و خروج آمریکا از آن را برای مقامات این کشور بسیار پرهزینه می‌کند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد دو هفته سفر کادر دیپلماتیک کشورمان به نیویورک حاوی دستاوردهای فراوانی برای جمهوری اسلامی ایران بوده و در آگاهسازی افکار عمومی جهان نسبت به مواضع ایران، تشریح رویکردهای فرهنگی کشورمان و نیز تثبیت و تأیید برجام در عرصه بین‌المللی نقش بسزایی داشته است.

محمدمهدی مظاهری، استاد دانشگاه