چه تصویری برای ایران سالمند آینده بسازیم؟

تدبیر24»"افزایش موج زنان سالمند تنها" موضوعی است که وزیر رفاه مدتی پیش آن را اعلام کرده است. علاوه بر آن رکوردزنی ایران تا سال ۲۰۲۵ از نظر آمار جمعیت سالمند نیز هشداری است که از طرف وزارت بهداشت اعلام شده است. با توجه به این آمارهابه نظر می‌رسد زمانی برای ابراز نگرانی باقی نمانده و ایران تا سه دهه دیگر نیازهای جدیدی خواهد داشت؛ مسکن، اشتغال، بیمه و فضاهای شهری برای سالمندان. مدیرگروه سلامت اجتماعی وزارت بهداشت می‌گوید که این آمار و ارقام باید زمینه‌ساز سیاستگزاری‌های جدید برای آینده سالمندان ایران باشد.

دکتر سهیلا امیدنیا در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به افزایش آمار سالمندان ایران در سه دهه آینده، اظهار می‌کند: آخرین سرشماری کشوری نشان می‌دهد ۱۰ درصد از جمعیت فعلی کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰ تقریبا ۳۰ درصد از جمعیت کشور سالمند خواهد بود؛ یعنی از هر سه نفر، یک نفر. با توجه به این موضوع باید برنامه‌های خود را طوری تنظیم کنیم که نیازهای اولیه سالمندان را برآورده کند. همچنین با محافظت از آنها  از ایجاد زمینه برای مشکلاتی مانند فقر سالمندی، خشونت و سوء استفاده از سالمندان جلوگیری کنیم.

وی ادامه می‌دهد: ما باید سالمند را به عنوان سرمایه نگاه کنیم، نه بار اجتماعی. در این صورت آنها نه تنها غیرمفید نخواهند بود، بلکه می‌توانند به برنامه ریزی‌های اجتماعی نیز کمک کنند.   یکی از موضوعاتی که باید در بحث سلامت اجتماعی سالمندان به آنها توجه کرد، بهینه‌سازی محیط‌های شهری برای این گروه از افرادجامعه است؛ در حال حاضرفضاهایی مانند ساختمان‌ها و محیط‌های درون شهری برای زندگی سالمندان و معلولان مناسب نیست. راه پله‌ها، آسانسورها و خیابان‌های شلوغ تردد آنها را سخت می‌کند.

مدیرگروه سلامت اجتماعی دفترسلامت اجتماعی وزارت بهداشت یکی دیگر از محورهای موثر در سلامت اجتماعی سالمندان را حمل و نقل مناسب برای آنها می‌داند و می‌گوید: در طراحی‌های شهری لازم است که دسترسی آسان به وسایل حمل و نقل برای سالمندان و هزینه ارزان رفت و آمد آنها مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که معمولا سالمندان درآمدهای پایین‌تری نسبت به سایر گروه‌های جامعه دارند. همچنین در اتوبوس‌ها و متروها فضایی اختصاصی برای سالمندان و معلولان در نظر گرفته شود.

امیدنیا با تاکید بر اینکه در راستای تحقق جامعه‌ای پویا باید به اصول شهرهای دوستدار سالمند توجه کرد، بیان می‌کند:  باید بپذیریم که تعداد زیادی از سالمندان به تسهیلاتی برای تامین مسکن مناسب و ارزان نیاز دارند؛ بنابراین باید مسکن‌هایی متناسب با نیاز آنها و وضعیت جسمی و مشکلات‌شان توسط دولت‌ها ساخته شود.

وی همچنین اضافه می‌کند: در کشورهای پیشرفته سال‌هاست که به موضوع مشارکت اجتماعی سالمندان توجه می‌کنند؛ به همین دلیل سالمندان بازنشسته در موسسات مختلف خدمات شهری و ... به صورت داوطلبانه فعالیت می‌کنند. علاوه بر این یک جامعه سالم باید به موضوع اشتغال و بیمه‌های اجتماعی سالمندان توجه داشته باشد. راه‌اندازی مشاغل خانگی و صنایع دستی که نیاز به فعالیت‌های زیادی ندارند و همچنین بازاریابی برای ارایه این محصولات می‌تواند در کاهش فقر سالمندی موثر باشد.

مدیرگروه سلامت اجتماعی دفتر سلامت روان وزارت بهداشت یکی دیگر از محورهای سلامت اجتماعی سالمندان را توجه به نیاز آنها به احترام و توجه معرفی می‌کند و می‌گوید: این نیاز سالمندان ما در شرایط فعلی ممکن است به بهترین وجه تامین نشود؛ چرا که معمولا بعد از بزرگ شدن فرزندان و رفتن آنها از خانه، سالمندان تنها می‌مانند و به دلایل مختلف ارتباطات‌شان با اطرافیان کم می‌شود که می‌تواند زمینه‌ساز احساس بی‌توجهی، عدم ارزش و در نتیجه ابتلا به افسردگی و بیماری‌های مختلف شود؛ به همین دلیل باید فرصت‌های اجتماعی و برنامه‌هایی برای اتصال آنها به جامعه فراهم شود.  

امیدنیا در ادامه، با بیان اینکه نقایص ارتباطی مانند اختلال شنوایی، بینایی و مشکلات حرکتی زمینه ارتباط سالمندان با جامعه را کاهش می‌دهد، تصریح می‌کند: کاهش ارتباط زمینه ساز مشکلات دیگری برای این گروه از جامعه می‌شود. با توجه به این موضوع آشنا کردن آنها با وسایل ارتباطی مدرن مانند اینترنت و همچنین آموزش‌های از راه دور  یکی از اقداماتی است که از امروز باید برای آن برنامه‌ریزی کرد.

به گفته مدیرگروه سلامت اجتماعی دفتر سلامت روان وزارت بهداشت، دسترسی به خدمات سلامت در جامعه یکی دیگر از محورهای سلامت اجتماعی سالمندان است. طرح تحول نظام سلامت  در قالب مراکز جامع سلامت در حال حاضر خدمات در دسترس را به عموم مردم ارائه می‌دهد، اما این خدمات در آینده‌ای نزدیک باید متناسب با نیازهای گروه‌های سنی مختلف از جمله سالمندان باشد. برای مثال این خدمات باید قابلیت ارتقا به برنامه‌های ویزیت در منزل و مراقبت پس از ترخیص را داشته باشند. آموزش‌های گروهی و برنامه‌های اجتماع محور  برای سالمندان  و مراقبین آنها به ارتقای ارتباط موثر سالمندان با یکدیگر و کاهش احساس تنهایی آنها کمک می‌کند.