پیام سفرماکرون به ایران

تدبیر24»از آن زمان تا پهلوی دوم روابط فرهنگی گسترده‌ای بین دو کشور برقرار بود و در دوران اقامت امام در نوفل لوشاتو و پرواز تاریخی، با خطوط ایرفرانس چهره بسیار مطلوبی از فرانسه در ایران به نمایش گذاشته شد. هرچند در دوران جنگ تحمیلی روابط دو کشور خیلی مثبت و سازنده نبود و در مذاکرات هسته‌ای هم طرف فرانسوی به‌دلیل برخی ملاحظات امنیتی، سختگیری‌هایی از خود نشان داد، اما بعد از آن و با شروع اجرای توافق، رویکرد مثبت تاریخی بازگشت. در سالیان دور، نسل اول تا سوم روشنفکران ایران به فرانسه سفر کردند و طبقه الیت و نخبه ایران تحت تاثیر فرهنگ، ادب و زبان فرانسه بودند. دانشگاه و مدارس ما، قانون اساسی مشروطه و پس از مشروطه، نظام قضائی (چه جزایی و چه مدنی) و بسیاری از قاعده‌بندی‌ها در کشور ما تحت تاثیر الگوی فرانسوی پدید آمد. فرانسوی‌ها یکی از طرف‌های بهره‌بردار در شرایط پس از برجام در ایران هستند و در کنار کشورهای انگلستان، آلمان و ایتالیا پازل اساسی و نهایی ایران را در تعمیق روابط با اتحادیه اروپا شکل می‌دهند. پس از توافق هسته‌ای ایران بر اساس تصمیمی راهبردی تصمیم گرفت در شرایط فعلی با آمریکایی‌ها کار نکند که بخشی از عصبانیت ترامپ هم به همین ماجرا باز می‌گردد و شاید نیاز بود در این زمینه با تدبیر بیشتری کار کنیم. چه ترامپ این مواضع را اتخاذ می‌کرد و چه نمی‌کرد، ما جز بخش‌های محدودی از انرژی، خیلی امکان و شرایط کار اقتصادی قدرتمند با آمریکا را نداشتیم. تمرکز اصلی دولت ایران بر گسترش مناسبات میان ایران و اتحادیه اروپا بود و فرانسه نیز پیشگام این کشورها در ایجاد ارتباطات بود. سفر آقای ماکرون می تواند در حوزه خودرو، انرژی، ساخت مسکن، محیط زیست و تغییرات اقلیمی و ... افق‌های جدیدی باز کند. به‌طور مثال با همکاری روسیه و آذربایجان خط راه آهن ایران از آستارا به باکو متصل خواهد شد که ما را در معرض ارتباطی بسیار کلیدی قرار خواهد داد و شرق و غرب جهان به هم وصل خواهد شد. در این راستا فرانسه می‌تواند از مزیت وجود 400‌میلیون نفر جمعیت مستقر در کشورهای CIS و 80‌میلیون جمعیت بالنده و جوان در ایران برای انجام پروژه‌های مشترک و انتقال دانش فنی بهره ببرد. این الگوی همکاری همچنین می تواند برای مناسبات با ایتالیا، انگلستان و آلمان هم مورد توجه قرار گیرد. هرچند در عرصه بین‌المللی نمی‌توان به‌صورت قاطع در رابطه با وفای به عهد طرف‌ها اظهار نظر کرد اما مقامات ایرانی با کسب تجربه از موارد قبلی می‌توانند این بار پای خود را در جای محکم‌تری بگذارند. همچنین از آنجا که بی‌ثباتی در خاورمیانه مستقیما بر امنیت و ثبات منطقه تاثیر می‌گذارد فرانسوی‌ها به همراهی کشور استراتژیک و قدرتمند ایران نیاز دارند. در سال های اخیر اقدامات تروریستی داعش در خاک فرانسه این کشور را به خط مقدم برخورد با تروریسم تبدیل کرد و از طرفی مهاجرت در نتیجه ادامه بی‌ثباتی در خاور میانه هم منافع بلندمدت اروپا را تهدید می‌کند. اگر قرار است فرانسوی‌ها در برابر بی‌ثباتی امنیتی و مهاجرت بی‌رویه بایستند، نیازمند همکاری دیپلماتیک با ایران برای حل و فصل مشکلات این منطقه هستند. سفر آقای ماکرون پیامی از نارضایتی آشکار نسبت به نحوه رفتار دولت جدید آمریکا، به خصوص آقای ترامپ با پدیده‌های مختلف بین‌المللی است. اتحادیه اروپا در حوزه‌های مختلف از جمله مسائل موشکی، حقوق بشر و ادعای حمایت از تروریسم در طی سال‌ها با ایران مذاکره کرده و آنها بهتر می دانند که اگر مناسبات سیاسی معمولی که منجر به برجام شد را به هم بزنند، نگرانی از رشد رادیکالیسم در ایران می‌تواند یک تهدید جدی برای آنها محسوب شود. سفر آقای ماکرون ضمن محکوم کردن رویکرد غیرمنطقی و غیرمسئولانه آقای ترامپ، پیام روشنی به نیروهای میانه‌رو و خردورز در ایران است تا از بازگشت به جامعه بین‌الملل پشیمان نشوند تا نیروها رادیکال در طرفین ایران و آمریکا نتوانند از این شرایط استفاده کنند. بی‌دلیل نیست که آقای ماکرون در این سن توانسته پله‌های ترقی را در سیاست فرانسه طی کند. اگر 10 سال پیش در سپهر سیاسی فرانسه نام آقای ماکرون را جست‌وجو می‌کردیم هیچ‌اثری از وی نبود اما اکنون وی قدرتمندترین فرد در این کشور است. سفر آقای ماکرون فشارهای سیاسی و تبلیغاتی ترامپ علیه ایران را به شدت کاهش خواهد داد و الگویی مناسب به جامعه جهانی جهت ترجیح گفت‌وگو برای حلاجی اختلافات به جای لجن پراکنی، یاوه‌گویی و پرخاشگری از سوی شخصیت های بی‌اعتبار و دروغگویی مانند دونالد ترامپ خواهد داد.

فیاض زاهد، تحلیلگر مسائل بین‌الملل