غیر از اینکه نشست سه جانبه ایران و روسیه و آذربایجان بیش از این هم سابقه داشته آنچه بیش از همه اهمیت دارد، سه کشور دنبال بازارهای بیشتری از تجارت و بازرگانی می‌گردند.
تدبیر24»هر سه کشور وضعیت اقتصادی چندان مناسبی ندارند و روسیه تحت تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکاست بنابراین هر روز به دنبال بازارهای جدیدتری است که بتواند بسته شدن بازارهای اروپا و آمریکا را به نحوی جبران کند. ما هم همین مشکل را با امکانات محدودتری داریم. آذربایجان در حال رشد و توسعه است و همیشه به دنبال بازارهای جدید است. از آنجا که ملاقات‌ها تاکنون دوجانبه برگزار شده یعنی آقای ولادیمیر پوتین با آقای حسن روحانی و آقای الهام علی‌اف با آقای روحانی ملاقات کرده‌اند، می‌توان این‌طور تحلیل کرد که ما با روسیه مذاکرات دیگری داریم که به آذربایجان خیلی ارتباط پیدا نمی‌کند. در ارتباط با آذربایجان مساله نفت و مسائل مرزی و همچنین بحث استفاده از رژیم حقوقی دریای خزر مطرح است که مذاکرات سه‌جانبه سران سه کشور می‌تواند در راستای تحرک بخشی بیشتر به حل رژیم حقوقی دریای خزر که بیش از دو دهه به سرانجام نرسیده مورد نظر قرار بگیرد. حدودا 750 کیلومتر مرز مشترک با آذربایجان و همین‌طور تعداد زیادی شیعه که در این کشور زندگی می‌کنند، موضوع بحث‌های مشترکی میان ایران و این کشور خواهد بود. اما در مورد ایران و روسیه بحث خیلی وسیع‌تر است و ارتباط ما با آقای پوتین بیشتر بر سر مساله سوریه است. مساله دیگری که گرفتار آن هستیم و روس‌ها را سپر بلا قرار داده‌ایم به موضع‌گیری اخیر آمریکا برمی‌گردد که حفظ برجام را به چند شرط منوط کرده است؛ نخست اینکه آزمایش‌های موشکی متوقف شود، سپاه پاسداران از کمک‌رسانی و همکاری با گروه‌های تروریستی خودداری کند و مساله امنیت منطقه و دخالت ایران در منطقه مورد بررسی قرار بگیرد. درواقع تحریم‌های کاستا شامل همه این موارد می‌شود. تحریم‌هایی که البته اسم سپاه در آن نیامده و از واژه دشمنان آمریکا استفاده شده است. تصور می‌کنم بیشتر راجع به این موضوعات با روسیه مذاکره خواهیم داشت و از آنجا که مشترکا در مساله سوریه دخالت داریم به‌اضافه اینکه در منطقه عراق هم حضور داریم و تا حدودی روابط استراتژیک ما با روسیه پررنگ‌تر است، قطعا مهمترین مساله‌ای که می‌تواند مطرح شود در ارتباط با کارکرد موشک‌هایمان و عملیات سپاه و حزب‌ا... است. از آنجا که با روسیه مشکل خاصی نداریم این ملاقات بیشتر بر سر این است که روسیه بتواند در شورای امنیت از ما حمایت کند، چون اگر در آینده نزدیک رئیس جمهور فرانسه به ایران سفر کند احتمالا خواسته آنها هم همین خواهد بود. در شورای امنیت بعد از روسیه کشور فرانسه است که به ما نزدیک‌تر است و سرمایه‌گذاری‌های خوبی هم کرده‌اند. از طرفی با توجه به‌اینکه روابط نزدیک‌تری با روسیه داریم احتمالا اتحادیه اروپا از آقای پوتین خواسته که در این‌باره پادرمیانی کند تا ایران تغییرات مثبتی در سیاست‌های منطقه‌ای خود دهد. اکنون مساله موشک‌ها حساس است که واکنش آمریکا را در پی اشاره فرمانده سپاه مبنی بر تولید موشک‌هایی با برد دو هزار کیلومتر متر برانگیخت. وقتی صحبت از منطقه می‌کنیم این ایران و روسیه هستند که در آن نقش دارند. روس‌ها اگر بتوانند به منافعشان در سوریه برسند مشکل دیگری ندارند. اما مشکل ما بر سر حفظ بشار اسد است و در این‌باره اصرار داریم تا ارتباطمان با حزب‌ا... قطع نشود که برایمان خیلی زیان‌آور خواهد بود. درحالی که روس‌ها به ماندن بشار اسد فکر نمی‌کنند و بیشتر به منافعشان می‌اندیشند. روسیه، سوریه را در برابر آمریکایی‌ها گروگان گرفته تا آمریکایی‌ها تحریم‌های اعمال شده خود علیه روسیه را بردارند و روس‌ها منطقه را ترک کنند. هرچند قبل از سفر پوتین، سخنگوی کاخ کرملین اعلام کرد که دیگر ماموریتمان در سوریه به پایان رسیده و ارتش ملی سوریه می‌تواند مختصر پاکسازی‌های باقیمانده را انجام دهد ولی این به معنای خروج روسیه از سوریه نیست. روسیه حتی یک پایگاه زمینی در سوریه ایجاد کرده و احتمالا ما هم به دنبال ایجاد یک پایگاه زمینی در سوریه هستیم و این موضوع باعث ایجاد حساسیت شده است. تحریکات اسرائیل و عربستان سعودی روی این موضوع اثرگذار بوده که ما را متهم به کشیدن راه‌آهنی از ادامه کرمانشاه به خانقین و عربستان و سوریه می‌کنند، درحالی که هنوز خیلی مشخص و معین نیست ولی اتهاماتش وجود دارد. بنابراین اختلاف ما با آقای پوتین بیشتر بر سر حفظ و نگهداری بشار اسد است. قرار است در دور آینده نشست آستانه پیش‌نویس قانون اساسی سوریه مطرح شود و براساس این قانون اساسی احتمالا انتخابات در سال آینده برگزار شود و طبیعتا اگر تحت نظر سازمان ملل باشد، شاید رای بشار اسد برخلاف انتظار باشد.
علی بیگدلی،استاد دانشگاه
ارسال به دوستان 
نسخه چاپی 
