لغو قرارداد تقسیم ایران از سوی لنین

مقامات مفلوک و ناآگاه دولت وقت تهران غفلت کردند که بخواهند اکنون که نظام تزاری روسیه از میان رفته، قراردادهای گلستان و ترکمنچای که با میانجیگری انگلستان تنظیم شده بود، لغو و مناطق متصرفه به وطن بازگردانده شوند. تردید نبود دولت انقلاب روسیه که در آن زمان در مناطق شمال ارس با دشواری‌های متعدد رو به رو بود این خواست را می‌پذیرفت.

در پی اعلامیه لنین، تروتسکی به عنوان کمیسر نیروهای مسلح روسیه اعلام داشت که به واحدهای نظامی روسیه که بر طبق عهدنامه انگلستان و روسیه مبنی بر تقسیم ایران در این کشور مستقر شده‌اند، دستور خروج فوری از ایران را داده است.

سران انقلاب روسیه سپس برای جلب اعتماد ایرانیان به حرف‌های خود «براوین» دیپلمات روسیه را به تهران فرستادند تا افکار عمومی ایران را حضورا از ماوقع آگاه سازد و به عنوان نماینده سیاسی روسیه در ایران بماند.

۲۰ روز پس از صدور اعلامیه لنین نیروهای روسیه به فرماندهی ژنرال باراتف ایران را ترک گفتند. در همان روز که آخرین واحد روس از ایران خارج می‌شد، نیروهای انگلیسی چند شهر را در کرمانشاه تصرف کردند که دولت وقت ایران بالاخره به خود جرات داد و در بهمن همین سال از دولت انگلستان خواست که با توجه به لغو عهدنامه دوجانبه ۱۹۰۷ از سوی لنین که با کنار رفتن یک طرف قضیه، از صورت عهدنامه خارج شده است لندن هم لغو آن را اعلام دارد و نیروهای انگلیسی را از قلمرو ایران بیرون برد، واحد نظامی«اس پی آر» را که افراد آن ایرانی ولی مزدبگیر انگلستان و زیر نظر افسران انگلیسی هستند منحل کند. به علاوه با شرکت نمایندگان ایران در مذاکرات صلح ورسای مخالفت نکند و بپذیرد که از کالای انگلیسی وارده به ایران عوارض گمرکی گرفته شود و دخالت خود را در امور گمرکی ایران تعدیل کند و درآمد گمرکات را پس از برداشت اقساط طلب خود به ایران مسترد دارد. بدبختی بزرگی است که یک دولت باستانی بر گمرکات خود هم حق دخالت نداشته باشد.

دولت انگلستان درست یک سال بعد (آذر ماه ۱۲۹۷) وعده تحویل نیروی نظامی دست ساخت خود - « اس پی آر» را به ایران و لغو قرار داد ۱۹۰۷ را داد که بعدا معلوم شد که این را هم به خاطر قرارداد در دست تهیه سال ۱۹۱۹ معروف به قرار داد وثوق الدوله انجام داده بود تا بدون رقیب همه ایران را تحت‌الحمایه و تحت سرپرستی خود قرار دهد که چون مجلس قرارداد تازه را رد کرد و مردم با پیدایش روشنفکران مستقل متوجه نیرنگ‌ها و نیز رشوه‌گیری وثوق‌الدوله برای امضای قرارداد شدند، از طریق دیگر وارد عمل شد و آن، راه‌اندازی کودتای ۱۲۹۹ هجری خورشیدی (فوریه۱۹۲۱میلادی) بود.