سنجش شایستگی‌های فرهنگیان

تدبیر24»این یادداشت بدین شرح است:

سنجش شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس تمام ماجرا نیست!

اگر شایستگی را مجموعه‌ای از ارزش‌ها، نگرش‌ها، ویژگی‌های زیربنایی و مهارت‌هایی بدانیم که منجر به عملکرد مؤثر و بهتر فرد و ارائه نتایج موفقیت‌آمیز فعالیت‌های وی می‌شود و او را قادر به فعالیت‌های اثربخش، موفقیت‌آمیز می‌کند، بیش از هر زمانی به اهمیت توجه به این موضوع پی خواهیم برد.

حال اگر مطابق اسناد فرادستی، مدیر مدرسه را فرد دارای صلاحیّتی بدانیم که در یک فرآیند نظام‌مند و قانونی پس از احراز صلاحیّت به عنوان راهبر تربیتی و آموزشی مدرسه منصوب می‌شود تا مسئولیت تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت رسمی را بر عهده بگیرد؛ باز بیشتر از گذشته ضرورت دقت در انتخاب مدیران برای تصدی امور و سپردن نقش و وظیفه راهبری احساس خواهد شد.

این بدان معنا نیست که تا کنون مدیران مدارس ما فاقد صلاحیت‌های لازم برای مدیریت مدارس بودند، بلکه نشان از اهمیت موضوع و ضرورت توجه به این رکن مهم نظام تعلیم و تربیت دارد.

حال اگر از این منظر به نقش و جایگاه مدرسه در نظام تعلیم و تربیت نظاره کنیم، بیشتر و بهتر به حساسیت موضوع، پی خواهیم برد.
مدرسه سازمانی است آموزشی و تربیتی که بر اساس مأموریت معین و اهداف مشخص، با ارائه برنامه‌های آموزشی و تربیتی در سطوح مختلف، در پی ایجاد فرصت‌های مهم برای دانش آموزان است تا شایستگی‌های لازم برای درک و بهبود موقعیت خود و دیگران را کسب کنند. از این روی باید مدرسه را کانون عمل و جلوه عینی نظام تعلیم و تربیت دانست و تا این کانون به سطح قابل‌قبولی از کیفیت دست پیدا نکند، انتظار برای تحول در سایر بخش‌ها، محکوم به شکست خواهد شد.

بنابراین، استراتژی‌های سازمانی و ضرورت توجه به موضوع شایسته سالاری و شایسته گزینی در پست‌های مدیریتی در آموزش و پرورش ایجاب می‌کند که سکاندار مدرسه، به عنوان مهم‌ترین رکن آموزش و پرورش که مسؤولیّت تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت رسمی بر عهده او نهاده شده است، از میان افرادی انتخاب شود که شایستگی‌های حرفه‌ای لازم  برای صیانت از اهداف متعالی این نهاد را در خود داشته باشد؛ که اگر به این مهم عنایت کافی نشود، نظام تعلیم و تربیت از مسیر اصلی خود خارج خواهد شد.

استقرار نظام سنجش شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس یکی از مهم ترین و مؤثرترین گام‌های تحول در آموزش و پرورش است که می‌تواند به آنچه اشاره شد عینیت ببخشده و قطار تحول را در مسیر ریل‌گذاری شده به حرکت درآورد. این برنامه، از جمله برنامه‌هایی است که با اجرا و استقرار صحیح و تحقق اهداف تعیین شده خواهد توانست، موتور محرکه دستگاه عظیم تعلیم و تربیت را به حرکت درآورده و آن را از سکون بلند مدت خود، برهاند.

بی‌گمان، توجه به شایستگی‌ها و توسعه حرفه‌ای مدیران مدارس چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم بر نحوه نگرش و عملکرد سایر منابع انسانی مدرسه اثر گذاشته و موجب خواهد شد تا نیروهای مورد نیاز مدارس، بر اساس شایستگی، کارآمدی و اثربخشی انتخاب شوند و به همین ترتیب، معلمان شایسته، با انگیزه و مسؤولیت پذیرتری متولی تربیت نسلی شایسته و کارآمد در همه شئون زندگی، برای جامعه‌ای در تراز جمهوری اسلامی ایران خواهند شد.

اما این پایان ماجرا نیست و بدیهی است تا زمانی که برنامه‌های توسعه محور در پی دریافت نیمرخ شایستگی مدیران، تدوین نشده باشد و مشوق‌های مادی و معنوی در مسیر ارتقای شغلی مدیران، برای بهره‌مندی از نتایج گواهینامه‌های شایستگی مدیران مدارس، در فرآیند اجرای طرح، در دستور کار مسئولان قرار نگیرد، بهسازی و شایسته سالاری در منابع انسانی محقق نخواهد شد.

از آنجایی که آموزش و بهسازی منابع انسانی در هر دستگاهی، بویژه در دستگاه عظیم نظام تعلیم و تربیت عمومی، نقش اصلی در جهت‌دهی فعالیت‌ها و اهداف آن دستگاه داشته و در ایجاد تعهد در دیگر اعضای آن دستگاه، آثار مثبت قابل توجهی برجای می‌گذارد، لذا انتظار می‌رود وزیر محترم آموزش و پرورش، قطعات تکمیلی پازل برنامه‌های تحولی و توسعه محور خود، نظیر:«پروژه انتخاب و انتصاب مدیران»؛ « برنامه نظام سنجش شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران مدارس» و « طرح نظام رتبه بندی منابع انسانی» را به درستی در کنار هم قرار داده و نیمرخ کاملی از آن را برای خانواده آموزش و پرورش به نمایش گذارد.