سی ویژگی انسان مدنی

تدبیر24: نکات مورد توجه دکتر سریع القلم، ‌گاه به کلیتی از یک رفتار مدنی اشاره دارد و در برخی نکات هم وارد جزئیات رفتار یک شهروند مدنی از دیدگاه او می‌شود؛ ویژگی‌هایی که شاید برای برخی معیار و محک مناسبی برای رفتار مدنی یک شهروند در جامعه نباشد و عده‌ای هم این ویژگی‌ها را به عنوان حداقلی برای یک رفتار مدنی تلقی کنند. «تابناک» آمادگی دارد که تحلیل‌ها و دیدگاه های منتقد یا مخالف این یادداشت را نیز در همین ستون منتشر کند.
 
دکتر سریع القلم سی ویژگی یک انسان مدنی را به شرح زیر برشمرده است:
 
یک شهروند مدنی کسی است که؛
 
۱ ـ به شهروندان عادی بیشتر احترام بگذارد تا کسانی که پست و مقام دارند؛  
 
۲ ـ بتواند سی صفحه در مورد خود، روحیات و افکار خود بدون حتی یک جمله تکراری بنویسد؛  
 
۳ ـ برای خود به وسعت جهان، احترام قائل باشد؛  
 
۴ ـ در روز حداقل پانزده دقیقه برای شناخت خود وقت بگذارد؛  
 
۵ ـ از کسی سؤال خصوصی نپرسد؛  
 
۶ ـ برای هر سؤالی، چندین پاسخ متفاوت قائل باشد؛  
 
۷ ـ اختلاف خود با دیگران را با گفت‌و‌گو حل کند؛  
 
۸ ـ مبنای قضاوت در مورد انسان‌ها: ۹۵ درصد باطن و عمل آن‌ها، ۵ درصد.، ظاهرشان؛  
 
۹ ـ انتظارات خود را از دیگران به حداقل برساند. با توانایی‌های خود زندگی کند؛  
 
۱۰ ـ راستگویی و درستکاری را نه صرفاً یک فضیلت فردی بلکه استوانه آفرینش بداند؛  
 
۱۱ ـ برای کل جامعه و آینده آن تلاش کند و نه صرفا در گروه و اطرافیان خود؛  
 
۱۲ ـ در روز پانزده دقیقه با گُل و گیاه وقت بگذراند و رنگ‌ها را تقدیر کند تا بلکه قدری از قدرت، سیاست، پول و خودنمایی فاصله گیرد؛  
 
۱۳ ـ در صف خود‌پرداز بانک، یک متر از کسی که مشغول کار بانکی است فاصله بگیرد؛  
 
۱۴ ـ با عذرخواهی، فضای تنش‌ها را تخفیف دهد؛  
 
۱۵ ـ از نیاز به نمایش، عبور کرده باشد؛  
 
۱۶ ـ اگر می‌خواهد ثروتمند شود، نهاد‌های دولتی و حکومتی را ترک کند؛  
 
۱۷ ـ بر کسانی که با او تفاوت فکری و سلیقه‌ای دارند، القاب نگذارد؛  
 
۱۸ ـ در زندگی اجتماعی و سیاسی: ۹۵ درصد فکر و مطالعه و استدلال، ۵ درصد حس، شایعات و فضا‌ها؛  
 
۱۹ ـ تا بتواند در رانندگی بوق نزند؛  
 
۲۰ ـ به گونه‌ای رفتار کند که صاحبان قدرت سراغ او بیایند و نه بالعکس؛  
 
۲۱ ـ بخش مهمی از زندگی خود را برای به جای گذاشتن میراثی ارزشمند برای جامعه، طراحی کند؛  
 
۲۲ ـ هنگام به کار انداختن برف‌پاک‌کن‌ها برای شستشوی شیشه‌ها، اتوموبیل‌های اطراف را کثیف نکند؛  
 
۲۳ ـ برای هر انسانی، مستقل از اینکه چه فکری دارد و به کدام گروه تعلق دارد، ارزش انسانی قائل باشد؛  
 
۲۴ ـ از دوستی‌ها و به خصوص حلقه اول دوستان خود، مانند گُل مراقبت کند؛  
 
۲۵ ـ حداقل در دو کار گروهی به طور دائمی، برای فرو نشاندن منیت‌های خود، مشارکت کند؛  
 
۲۶ ـ اعتبار فکری افراد را در متون قابل اتکایی که تولید کرده‌اند، بداند؛  
 
۲۷ ـ وارد شبکه ذهنی منتقدین خود شود تا جهان آن‌ها را بهتر درک کند؛  
 
۲۸ ـ در رفتار اجتماعی و اخلاق فردی، قابل پیش‌بینی باشد؛  
 
۲۹ ـ به هیچ فرد، گروه و ملتی دشنام ندهد. با مخالفین خود، حقوقی رفتار کند؛  
 
۳۰ ـ و شأن و منزلت خود را به مراتب بالا‌تر از کسانی بداند که پست و مقام و منصب دارند.
 
* استاد دانشگاه شهید بهشتی