ترامپ و سرنوشت برجام

تدبیر24»علاوه بر این شورای امنیت سازمان ملل نیز توافق هسته‌ای 5+۱ با ایران را تایید کرده است. بنابراین مساله برجام با مسائل مورد ادعای رئیس‌جمهور آمریکا متفاوت است. از سویی چون سیاست آمریکا پس از روی کارآمدن دونالد ترامپ نسبت به دوره اوباما تغییر کرده است به همین دلیل واشنگتن تلاش می‌کند که همه مشکلات و مسائل را با ایران به صورت یکجا مورد مذاکره یا حل و فصل قرار دهد. علاوه بر این، به‌رغم اینکه اعتراضات اخیر در ایران ربطی به برجام ندارد اما آمریکا قصد دارد که مساله حقوق بشر را وارد مذاکرات کنند و به نحوی اعتراضات را به مساله برجام ربط دهد. در حالی که اعتراضات در هر کشوری امر داخلی‌‌ همان کشور است و ربطی به کشورهای دیگر ندارد با این همه ترامپ درصد است از این امر برای پیشبرد هدف خود در برجام استفاده کند به همین دلیل دولت باید به گونه‌ای رفتار کند که این مسائل مورد سوءاستفاده آمریکا و طرف‌های خارجی دیگر واقع نشود. از سویی همان‌طور که دونالد ترامپ ماه‌های اخیر پایبندی ایران به توافق را مورد تایید قرار نداد به طور قطع این‌بار نیز پایبندی ایران به برجام را مورد تایید قرار نخواهد داد. از این رو به نظر می‌رسد که کاخ سفید، سنا و کنگره به دنبال یک طرح جایگزین در برجام باشند. زیرا مخالفان برجام در آمریکا به ویژه دولت ترامپ و کنگره مدعی هستند که نواقصی در توافق وجود دارد و به همین دلیل درصددند تا مذاکرات جدیدی با ایران شروع کنند. بخشی از ادعاهای آمریکا مربوط به مسائل داخلی توافق مانند نوع نظارت‌ها و زمانبندی برجام «دوره هشت ساله و دوره دو ساله توافق هسته‌ای» می‌شود. آمریکا درصدد است که حتی پس از ده سال دوره توافق هسته‌ای بازهم نظارت بر عملکرد هسته‌ای ایران ادامه داشته باشد و یا حتی افزایش یابد. بخشی دیگر از مساله مورد ادعای آمریکا به روح برجام مربوط می‌شود. با توجه به اینکه هدف از توافق هسته‌ای این بود که توافق به صلح و امنیت جهانی کمک کند. در واقع یکی از نتایج برجام تقویت صلح و ثبات امنیت منطقه‌ای بود اما آمریکا مدعی است که حضور ایران در منطقه و برنامه موشکی برخلاف روح برجام است. همچنین رویکرد ایران علیه رژیم صهیونیستی مساله دیگری است که مورد انتقاد آمریکاست. بنابراین اگرچه ممکن است بخشی از ادعاهای آمریکا مورد حمایت برخی از اعضای برجام مانند فرانسه، انگلیس و حتی آلمان قرار بگیرد اما به‌طور کل اتحادیه اروپا همواره مخالف برخی از ادعاهای آمریکا بوده است و به‌هیچ روی نمی‌خواهد که آسیبی به ساختار و چارچوب برجام وارد شود. زیرا در غیر این‌صورت ممکن است به طور کل ساختار برجام از هم فرو بپاشد. بنابراین فضای موجود بسیار پیچیده است اما در این میان روشن است که آمریکا ضمن حفظ برجام به دنبال افزودن موارد جدیدی در توافق است که این شدنی نیست. اگرچه موارد جدید آمریکا مشخص نیست اما به طور قطع از دو امر زمان و گسترش نظارت‌ها بر ایران دور نخواهد بود. لذا ایران هم طرح‌های خود را برای هر اقدام احتمالی دارد اما به نظر می‌‌رسد بیش هر چیز ترامپ در تله برجام گرفتار شده است.

قاسم محبعلی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل