عدم تعلیق تحریم‌ها کاهش اعتبار آمریکا

تدبیر24» این مسیر طرح مساله، رجوع به هیأت حل اختلاف و نهایتا تصمیم در شورای امنیت است. در این راستا اگر آمریکا حاضر به طی کردن این مسیر نباشد بدین معنا است که آمریکا به برجام پایبند نیست وتعهدات خود را انجام نمی‌دهد و تکالیفی که برجام بر عهده آمریکا قرار داده را نقض کرده است. از سوی دیگر اگر آمریکا به هر دلیلی نخواست تعهدات برجام را اجرا کند و آن را نقض کرد با محدودیت بین‌المللی مواجه خواهد شد. هر دولتی زمانی که تعهدات خود را نقض کند باید در برابر نقض تعهدات خود پاسخگو باشد که این در قالب مسئولیت بین‌المللی تعریف می‌شود. از طرف دیگر اینکه ایران می‌تواند چه واکنشی در برابر آمریکا داشته باشد دقیقا در برجام پیش بینی نشده است. چون 6 کشور در یک طرف قرار دارند و ایران در طرف دیگر وقتی می‌گوییم که برجام نقض شده یعنی 5 کشور دیگر غیر از آمریکا نیز تعهداتشان نقض شود که در این صورت ایران می‌تواند به اقدام متقابل دست بزند که از این اقدام‌ها می‌تواند بازگشت به شرایط قبل از برجام باشد. یعنی تمام فعالیت‌ها و اقدامات محدود کننده‌ای که ایران در چارچوب برجام در اقدامات هسته‌ای خود پذیرفته باز می‌گردد البته ضمانت اجرایی موثری غیر از این موضوع در برجام برای ایران پیش‌بینی نشده است. باید توجه داشت هر کشوری که تعهد بین‌المللی خود را نقض کند اعتبار بین‌المللی‌اش برای تاثیر گذاری در مسائل بین‌المللی کاهش پیدا خواهد کرد. از این رو اگر آمریکا تعلیق تحریم‌های ایران را تمدید نکند، اعتبار بین‌المللی‌اش کاهش خواهد یافت که کشوری مثل آمریکا که همیشه علاقه دارد در مناسبات بین‌المللی خود نقش برتر و پرقدرتی را ایفا کند قطعا از این مساله متضرر خواهد شد، اما اینکه این ضرر چگونه در حوزه اقتصادی محاسبه می‌شود در این مقال نمی‌گنجد. از سوی دیگر مشکل اینجا است که اگر آمریکا از برجام خارج شود و تعهدات برعهده را که عمدتا در رفع تحریم‌های یکسویه علیه ایران به اجرا گذاشته شد معلق نکند و برخی دیگر را که باید لغو می‌کرد را لغو نکند، عملا موازنه اقتصاد قراردادی در برجام بهم می‌خورد. به عبارت دیگر ایران محدودیت‌هایی را پذیرا شده و در مقابل ما به ازا و معوق‌هایی مثل تعلیق و بعضا لغو تحریم‌های شورای امنیت، اتحادیه اروپا و آمریکا در خصوص فعالیت هسته‌ای را دریافت کرده است. در این راستا اگر آمریکا تعهدات خود را انجام ندهد به این می‌ماند که پولی در ازای خرید کالایی پرداخت شده باشد، اما بخشی از آن کالا به خریدار اختصاص داده نشود، اینگونه موازنه اقتصادی این داد و ستد بهم می‌خورد. بدین جهت ایران پس از محاسبه زیان اگر تشخیص داد که خروج از برجام به نفع کشور است می‌تواند به موازنه اقتصادی تعهدات، حقوق و تکالیف باز گردد و بنا به این که آمریکا به تعهدات خود پایبند نیست از اجرای تعهدات خود استنکاف ورزد، به شرایط پیشا برجام بازگشته و غنی سازی را از سر بگیرد. البته باید هزینه و فایده‌ای صورت گیرد تا مشخص شود این مساله در شرایط حاضر به نفع ایران خواهد بود یا خیر. البته ایران می‌تواند به دیوان بین‌المللی دادگستری نیز مراجعه و ادعای دریافت خسارت کند. از سوی دیگر آمریکا می‌تواند برجام را به قوت خود باقی نگه دارند، اما ادعا کند که چون ایران ذیل سرفصل‌های مختلف قرار دارد ایران را تحریم و برخی کشورهای اروپایی را نیز با خود همراه کند. از این رو ایران باید هوشمند باشد تا بهانه‌ای به دست آنها ندهد که شرکای اروپایی ایران دست دوستی به آمریکا بدهند.

یوسف مولایی؛ تحلیلگر حقوق بین‌الملل