الزامات گفت‌وگوهای ملی

تدبیر24»اخیرا معاون اول رئیس‌جمهور راه حل مقابله با سخنان رئیس‌جمهور آمریکا را وحدت، انسجام و راه اندازی گفت‌وگوهای ملی دانسته که در این راستا باید گفت، فارغ از مسائل بین‌المللی ده‌ها مساله داخلی وجود دارد که جنبه ملی دارد که اگر در مورد آنها گفت‌وگوی ملی صورت نگیرد و تصویر روشنی در مورد خود مساله ایجاد نشود به راهبردهای حل آن نخواهیم رسید. البته گفت‌وگوی ملی پیش نیازهایی را لازم دارد که با تحقق این پیش شرط‌ها گفت‌وگو صورت می‌پذیرد. نخست اینکه بپذیریم هیچ جناح و گروهی در ایران قادر نیست که مسائل و مشکلات جامعه را یکسویه حل کند، بنابراین در عین حالی که جریان اصلاح‌طلب به عنوان جریانی راهگشا برای جامعه مطرح است و مبانی نظری این جریان می‌تواند برای برون رفت از بسیاری از مشکلات جامعه مؤثر باشد، اما هیچ جریانی نمی‌تواند ادعا کند که به لحاظ شناخت قدرت‌ها، ضعف‌ها، تهدید‌ها و فرصت‌ها درک صحیحی از مسائل کشور دارد. بنابراین درک خود این نکته که بدون توجه به یک عزم ملی در نخبگان سیاسی، دانشگاهی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی امکان ندارد که به دریافتی صحیح از شرایط کنونی برسیم که در شرایط کنونی کشور با چه مسائل و اولویت‌هایی در عرصه داخلی و خارجی روبه‌روست مساله قابل توجهی است. لازمه این امر درک این مفاهیم است که از خودشیفتگی‌های گروهی و حزبی خارج شویم و بپذیریم که همه حقیقت در اختیار یک جناح، صنف یا نهاد نیست. از این رو باید پذیرفت که در این عرصه از اندیشه، راهبرد و فهم دیگران استفاده کرد. در این راستا گفت‌و‌گوی ملی از بسیاری از مسائل کشور برای جامعه ضروری‌تر است که البته پیش نیازهایی دارد. نخست اینکه بپذیریم مسائل جامعه به حدی پیچیده و مهم است که بدون اتکا به خرد جمعی نمی‌توانیم دریافت صحیحی از حقایق و واقعیت‌های جامعه داشته باشیم. نکته دیگر از پیش شرط‌های گفت‌وگوی ملی صبوری و تحمل است. بدین گونه که در این نوع مباحث چون فضای گفت‌وگو جدی می‌شود طبیعی است که یک جناح آن مساله را در تعارض با منافع خود ببیند، در حالی که وقتی وارد گفت‌و‌گو می‌شویم و گفت‌وگو کننده‌ها بدون محافظه‌کاری خاص با صداقت، صراحت و شفافیت از خود صبوری و مدارا نشان دهند. اگر روال بدین گونه پیش نرود یا در ابتدای گفت‌وگو‌ها دو طرف یکدیگر را متهم کرده و انگ و برچسب به یکدیگر بزنند گفت‌و‌گو‌های واقعی شکل نمی‌گیرد. یکی دیگر از این پیش شرط‌ها پرهیز از پیشداوری است. خیلی از زمان‌ها وقتی از گفت‌و‌گوسخن می‌گوییم مراد از آن گفت‌و‌شنود است، یعنی یک طرف بگوید و طرف مقابل بشنود در حالی که در گفت‌و‌گو قضیه متعامل است به نحوی هر دو طرف باید در گفت‌وگو گوینده، شنونده‌ و در عین حال درک کننده سخنان یکدیگر باشند. از سوی دیگر گفت‌و‌گو باید از جاهایی آغاز گردد که اشتراکات بیشتری وجود دارد، چون گاهی گفت‌و‌گو از جایی شروع می‌شود که اختلاف نظر جدی وجود دارد. از این رو مسائلی مثل اشتغال، توجه به شکل‌گیری احزاب، لزوم اعتماد سازی ملی و... می‌تواند مباحثی برای آغاز گفت‌و‌گوهای ملی به‌شمار آید.

غلامرضا ظریفیان، فعال سیاسی اصلاح‌طلب