خطری که با سقوط هواپیما نمایان شد

تدبیر24»جواد دلیری ـ عضو شورای سردبیری روزنامه «همشهری» ـ با اشاره به حادثه سقوط هواپیمای تهران ـ یاسوج در کوه‌های دنا و با بیان اینکه «به نظر می‌رسد فضای خبری و تحلیلی کشور از دست تلویزیون و رسانه‌های رسمی و مطبوعات تا حدود زیادی بیرون است»، خاطرنشان کرد: این موضوع یک خطر است و نباید از آن بی‌تفاوت گذشت؛ در ماجرای اخیر سقوط دلخراش هواپیمای مسافربری، این مساله به خوبی نمایان و روشن است. انواع و اقسام اخبار فیک، نادرست، ناقص و حتی تحریف‌شده از لحظه‌های نخست وقوع حادثه در فضای مجازی و حتی سایت‌ها و پایگاه‌های خبری منتشر شد.

او ادامه داد: در گذشته وقتی در یک حادثه یا مساله‌ای یک شایعه رخ می‌داد، به صورت شفاهی و دهان به دهان و به قول معرف یک کلاغ چهل کلاغ می‌شد؛ اما امروز ابتدا یک شایعه بروز می‌کند و بعد براساس آن داستان‌ها و گزارش‌های فیک و نادرست در ده‌ها پیام‌رسان و شبکه و سایت و ... منتشر می‌شود که این مساله به اعتماد عمومی لطمه‌های بسیار زیادی می‌زند.

این فعال رسانه‌ای با اشاره به عملکرد منابع خبری و مسؤولان در مواقع بحرانی، اظهار کرد: آنچه که معمولا در مواقع وقوع بحران در ایران اتفاق می‌افتد، عدم اطلاع‌رسانی سریع و به موقع از سوی مسؤولان مرتبط با موضوع و سازمان درگیر در حادثه و بحران است. در حالی که در عصر حاضر که به عصر اطلاعات و شبکه‌های مجازی مشهور شده، امکان محدود کردن اطلاعات و یا جلوگیری از انتشار خبر عملا وجود ندارد. عدم اطلاع‌رسانی دقیق و صحیح از سوی منابع رسمی، در واقع فضای رسانه‌ای را در اختیار شبکه‌ای غیررسمی بدون نظارت و بعضا فاقد شناسنامه و همچنین رسانه‌های خارجی قرار می‌دهد و از سوی دیگر به دلیل دسترسی اکثر شهروندان به شبکه‌های مجازی و رسانه‌های جدید و تعاملی، بازار شایعه و دروغ نیز ممکن است گسترش یابد.

دلیری با بیان اینکه «اطلاعات متعدد و بعضا متناقض باعث ایجاد اغتشاش خبری می‌شود»، ادامه داد: این موضوع امکان ارائه تصویر روشن و شفافی از موضوع و حادثه را نمی‌دهد. به عنوان مثال در حادثه اخیر اخبار فیک و نادرست منجر به این شد که حس همبستگی اجتماعی و احساس همدردی نسبت به یک حادثه ملی کمرنگ شد و بیش از آنکه مردم همراه و همدل با خانواده‌های جانباختگان باشند بیشتر سرگرم اخبار سرگرم‌کننده تلگرام شدند.

سردبیر سابق روزنامه «اعتماد» با بیان اینکه «سندروم تلگرام یک بیماری مهلک است»، گفت: که همه باید دست به دست هم دهند تا جامعه و مردم را از خطر بی‌اعتمادی به رسانه‌های رسمی نجات دهند و در کنار آن رسانه‌های رسمی و نوشتاری نیز باید بازسازی عمیق و ساختاری در خود داشته باشند تا بیشتر از این به جایگاه خود لطمه نزنند.

او همچنین درباره برخورد اساسی برخی از رسانه‌ها با حوادثی همانند «ریزش ساختمان پلاسکو» و «سقوط هواپیمای تهران ـ یاسوج»، خاطرنشان کرد: برخورد احساسی رسانه‌ها با این موضوع و حادثه، در گام اول طبیعی است. چون به نظرم در پوشش این اخبار بالاخره با جان آدم‌ها سروکار داریم و حادثه‌ای رخ داده که عده‌ای از هموطنان جان خود را از دست داده‌اند. اما حداقل ما در «همشهری» تلاش کردیم هر دو بعد قضیه را دنبال کنیم تا علاوه با انعکاس درد و رنج و غم خانواده قربانیان به دیگر ابعاد حادثه از جمله علل حادثه و نیز روند کشف لاشه هواپیما، نوع خدمت‌رسانی و امداد و نیز مطالب و بسته‌های تحلیلی همچون وضعیت ناوگان هواپیمایی، وضعیت ساخت و نگهداری و امنیت نوع  هواپیماهایی که در این حادثه آسیب دید و ... بپردازیم.