فضای دانشگاه در دوره احمدی نژاد بسته بود

تدبیر24: همواره یکی از مشکلات جنبش های دانشجویی برخورد متفاوت دولت ها با این جنبش ها محسوب می شود و با روی کار امدن هر دولت این فضا بنا به درخواست مسئولین تغییر می کند چرا که قانونی در این خصوص وجود ندارد که حدود فعالیت های دانشجویی و جریانات مدنی را روشن کند به همین دلیل در طول سالیان اخیر شاهد تلاطم های بسیار در عرصه جنبش های دانشجویی و فعالیت های آنان بوده ایم که برای حل این معضل نیازمند قانونی جامع هستیم.

حشمت الله فلاحت پیشه استاد دانشگاه و نماینده پیشین مجلس در این خصوص به روز نو می گوید: هنوز تعریف قانونی خاصی برای جریانات مدنی در کشور وجود ندارد و این موضوع بخشی در قالب قانون و بخشی در قالب خود نگهداری جریانات مدنی باید دیده شود. در حال حاضر تداوم در رفتارهای جامعه مدنی وجود ندارد و حتی در دستگاه های دولتی و گروههای سیاسی هم این تداوم شکل نگرفته و زمانی این تداوم شکل می گیرد که حدود این فعالیت ها در قالب قانون مشخص شود.
در زیر مشروح گفت و گوی حشمت الله فلاحت پیشه با پایگاه خبری روز نو را می خوانید:

آقای دکتر به نظر شما ریشه جنبش های دانشجویی در کشورمان را کجا می توان یافت؟

ریشه جنبش های دانشجویی در ایران به خود دانشگاه ها بر می گردد چرا که دانشگاه جایی است که در آن هم علم آموزی ، هم فضای روشنفکری و روشن گری و هم نشاط و شور جوانی وجود دارد و این سه عامل شرایطی را فراهم می کند که دانشجویان در جنبش های دانشجویی صاحب نقش باشند.
یکسری عوامل محیطی هم بر آن تاثیر می گذارد مانند شرایط خاصی که در ایران شکل می گیرد به عنوان مثال در زمان هایی که مقاطع خاص سیاسی است مانند انتخابات و مواردی از این نوع که دانشجویان بر حسب شرایط خاص جنبش های خودشان را شکل می دهند.

چه اقداماتی باید انجام گیرد تا عوامل محیطی نتواند بر استقلال جنبش های دانشجویی تاثیر بگذارد و استقلال این جنبش حفظ شود؟

حفظ استقلال جنبش های دانشجویی در درجه اول بستگی به خود دانشجویان دارد یعنی زمانیکه عنوان کردم یکی از خود جوش ترین تشکل ها و جنبش ها ؛ جنبش های دانشجویی است به همان میزان هم دانشجویان نقش اصلی را در حفظ استقلال جریانات دانشجویی دارند. به عنوان نمونه در شرایط خاصی که جنبش های دانشجویی شکل می گیرند مانند مقاطع انتخابات این دانشجویان هستند که با رفتارهای سیاسی که دارند می توانند استقلال خودشان را حفظ کنند.
عامل دیگر هم به محیط بر می گردد که نباید در فضای سیاسی به گونه ای عمل شود که نگاه ابزاری به جریانات دانشجویی صورت گیرد و کاهش نوع نگاه و تعدیل نگاه به دانشجویان به همان میزان کمک می کند که این جنبش ها مستقل بمانند.

بعضا شاهد وابستگی برخی دانشجویان به جریانات سیاسی هستیم به نظر شما این امر آسیبی برای این جنبش ها محسوب نمی شود؟

زمانی این موضوع عنوان آسیب به خود می گیرد که جامعه مدنی استقلال لازم را از دولت نداشته باشد . جنبش دانشجویی مربوط به جریان مدنی است یعنی در جایی که افراد دارای اساسنامه های سیاسی باشند اما این موارد در خدمت تقویت جامعه مدنی شکل می گیرد نه در خدمت تقویت دولت و یا بخشی از دولت.
همانطور که ما از حزب مستقل ، رسانه مستقل و جریان روشنفکری گروه های مستقل یاد می کنیم که این ها در جامعه مدنی فعالیت دارند؛ به همان میزان هم جنبش دانشجویی در جامعه مدنی نقش دارد. اگر این جنبش ها در حوزه مدنی فعالیت کنند و کمک کنند به پیشبرد فضای مدنی مانند بحث آزادی بیان در رابطه با طرح مسایل ، مشکلات و انتقاد سازنده و حتی کمک مختارانه به سیاست های کلی دولت آسیبی برای این جنبش ها محسوب نمی شود.

سو استفاده سیاسی یکی از آسیب هایی می باشد که ممکن است متوجه جنبش های دانشجویی شود ، چرا برخی اوقات شاهد هستیم که این اتفاق می افتد؟

اگر جنبش های دانشجویی دچار سو استفاده سیاسی شوند به این دلیل است که این جنبش ها در برخی از مقاطع بنیان شان، شکل گیری شان، روندشان و اهداف شان ، سیاسی است و متاثر از رفتارهای سیاسی و حزبی است یعنی به عنوان نمونه وقتی برخی از گروه ها و احزاب سیاسی فعالیت سیاسی می کنند بخشی از آتشکده خودشان و سیاهی لشگر خودشان را دانشجویان قرار می دهند.
در چنین شرایطی به هر حال جنبش های دانشجویی در خدمت بسیج سیاسی یک جریان خاص قرار گرفته و مورد سو استفاده قرار می گیرند. من معتقدم که بیشترین کمک در این رابطه ایجاد تدوام در رفتارهای دانشجویی است یعنی رفتارهای دانشجویی و جنبش های دانشجویی باید تداوم داشته باشند و در مقاطع خاص شکل نگیرند و بعد خاموش شوند.در دل این تداوم حتی می توانند حمایت از جریان سیاسی خاصی نهفته باشد و آن را دنبال کند اما افراد مورد سو استفاده مقطعی و زمانی قرار نگیرند.

به نظر شما به طور کلی چقدر جنبش های دانشجویی بر جریانات سیاسی و اجتماعی کشور تاثیر گذار هستند؟

به نظر می رسد جنبش های دانشجویی در ایران مشخصا در زمان انتخابات بخصوص انتخاباتی که بیشتر جنبه ملی دارد مانند ریاست جمهوری به شدت فعال می شوند و فعالیتشان اثر جدی در حوزه نتیجه انتخابات دارد اما در فضای بعد از آن متاسفانه نوعی خاموشی در جنبش های دانشجویی شکل می گیرد و این سیاست مدارها هستند که بخشی از جامعه مدنی را به خودشان اختصاص می دهند.

با توجه به شرایط کنونی کشور چه آسیب هایی متوجه جنبش های دانشجویی است؟

مهمترین آسیب برای جنبش های دانشجویی را مانند بسیاری از جریانات دیگر جامعه مدنی مشخص نبودن حدود میزان قدرت و فعالیت و بویژه میزان استقلال جامعه مدنی می دانم. جنبش های دانشجویی هم در همین زمینه دچار مشکلاتی هستند هنوز جامعه مدنی به خوبی شکل نگرفته است و همانطور که احزاب حدود قدرت و استقلالشان مشخص نیست در مورد جنبش های دانشجویی هم این موضوع وجود دارد و لذا می بینیم که جریانات دانشجویی متاثر از فضای سیاسی بیرونی هستند.

باتوجه به روی کار آمدن دولت جدید فضا را برای فعالیت تشکل های دانشجویی چگونه می بینید؟

معتقدم که با روی کار آمدن دولت جدید یک مقدار فضای رفتارها و جنبش های دانشجویی بازتر شده است ولی در عین حال این فضا به شدت از افراط و تفریط 16 سال گذشته دور است و این موضوع مثبت به حساب می آید. یعنی در شرایطی که جنبش های دانشجویی به فعالیت های افراطی گذشته و یا تفریطی بعد از آن گرایش کمتری دارند بهترین شرایط شکل گرفته برای اینکه زیر ساختهای جنبش های دانشجویی شکل بگیرد. زیر ساختهایی که در قالب آن جنبش ها بتوانند به صورت مقطعی ، مداوم و مستقل کار کنند.

چرایی تنگ شدن فضای فعالیت بر دانشجویان در برخی مواقع را چه می دانید؟

اینکه می گوییم برخی مواقع نشان دهنده این است که عملا ما یک تداوم در رفتارهای جامعه مدنی نداریم و حتی در دستگاه های دولتی و گروههای سیاسی هم این تداوم شکل نگرفته و زمانی این تداوم شکل می گیرد که حدود این فعالیت در قالب قانون مشخص شود.
به عنوان مثال در زمان دولت آقای خاتمی فضا به شدت باز می شود و در زمان آقای احمدی نژاد فضا بسته می شود و در زمان آقای روحانی یک مقدار فضا باز می شود و علت آن این است که هنوز تعریف قانونی خاصی برای جریانات مدنی در کشور وجود ندارد و این موضوع بخشی در قالب قانون و بخشی در قالب خودنگهداری جریانات مدنی باید دیده شود.

جنبش های دانشجویی برای فعالیت بیشتر در جامعه به چه بسترهایی نیاز دارند و تاکنون چه اقداماتی انجام شده است؟

کرسی های آزاد اندیشی بسیار کار مناسبی است که در دانشگاهها شکل گرفته است به شرطی که دانشجویان از این موضوع استقبال کنند و کرسی های آزاد اندیشی به یک فضا توام با مناظره میان اساتید دانشگاه و دانشجویان تبدیل شود ضمن اینکه تعدادی از سیاستمداران در زمانهای خاص به این کرسی ها دعوت شوند. بنابراین بهترین اقدام در شرایط کنونی کرسی های آزاد اندیشی است که هم مهمل قانونی دارد و هم فضای شکل گیری آن هم مورد پذیرش مسئولان کشور است.

منبع : روز نو

آرش صالحی