مصدق خودباوری را به ایرانیان آموخت

تدبیر24»پس از این اقدام مردم به این درک رسیدند که می‌توانند با اتفاق و اتحاد جلوی شاه مستبدی همچون ناصرالدین‌شاه بایستند و روحانیت هم که بعد از وقایع جنگ‌های بین ایران و روسیه به حاشیه رانده شده بود متوجه شد که می‌تواند تاثیرگذار باشد. دومین واقعه انقلاب مشروطه بود. به‌رغم اینکه امکانات امروزی در آن زمان نبود و تنها تلگراف وجود داشت و از سوی دیگر سطح سواد مردم به شدت پائین بود با این حال انقلاب مشروطه توانست به نوعی ملت‌سازی کند و باعث اتفاق و اتحاد مردم شده و شاه مستبد را مجبور به پذیرش قانون مشروطه کند و به او بفهماند که همه در برابر قانون یکسان ‌هستند. سومین رویدادی که باعث اتحاد و یکپارچگی ملت شد ملی شدن صنعت نفت است. مقارن پایان جنگ جهانی اول، قاجاریه سقوط می‌کند و رضاشاه به سلطنت می‌رسد و بعد از جنگ جهانی دوم هم رضاشاه سقوط کرده و انتقال سلطنت در درون خانواده پهلوی از او به پسرش محمدرضا می‌رسد. در آن دوران نیز مهم‌ترین درآمد کشور و مهم‌ترین نهاد کارگری آن زمان شرکت نفت بود که در اختیار انگلستان قرار داشت. قرارداد دارسی و قرارداد الحاقی 1913 هر دو عنان اختیار نفت ایران را در دست انگلستان گذاشته بود. آنچه که در ملی شدن صنعت نفت از اهمیت زیادی برخوردار است این نیست که ما دست بیگانگان را از ثروت ملی خود کوتاه کردیم بلکه مهم این است که ما توانستیم باورمندی ایرانیان مبنی بر اینکه می‌توانند صنعت بزرگی همچون صنعت نفت را اداره کنند، دست یابیم و خودمان این صنعت مدرن را اداره کنیم و از عصر سنتی وارد عصر صنعتی شویم. درست است که ما توانستیم به همت دکترمحمد مصدق و یاران وطن‌پرستش صنعت نفت ایران را از چنگال غول انگلیس بیرون‌ آوریم اما آنچه که اهمیتی غیرقابل انکار دارد، رسیدن به خودباوری ملی بوده است. جمال عبدالناصر وقتی کانال سوئز را ملی‌ کرد گفت من احساس می‌کردم پنجه در پنجه با شیر انگلستان هستم ولی وقتی با او درگیر شدم متوجه شدم که این شیر قبل از من توسط مصدق بدون یال و کوپال شده و دیگر عظمتی ندارد. مصدق بسیار بزرگ‌تر از آن است که نامش را روی یک خیابان حاشیه‌ای شهر به طول یک کیلومتر بگذارند. شاید نیاز به یاد‌آوری باشد که روزی طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه به نام مصدق بود. البته این مهم نیست که چه خیابانی و با چه طولی به نام چه کسی باشد؛ ارزشمند این است که مصدق در تابلوی یک خیابان نقش نمی‌بندد بلکه بر دل‌های مردمی که به کشورشان عشق می‌ورزند نقش بسته است. مصدق سرآغازی است بر خودباوری ایرانیان. او جایگاه ایران را در دادگاه لاهه و شورای امنیت بالا برد و نشان داد که یک ایرانی این توانایی را دارد تا از مراجع بین‌المللی و نهادهای بین‌المللی حق‌ستانی ‌کند. مصدق به ما هویت ملی بخشید و به ما آموخت که می‌شود با انگستان و قدرت‌های بزرگ مقابله کرد و پیروز شد. نه تنها او دارای جایگاه رفیعی برای ما بلکه برای همه ملت‌هایی آزاده‌ای است که به تبعیت از او با استعمار انگلیس مقابله و مبارزه کردند.

نعمت احمدی، استاد دانشگاه