قدم به قدم با روحانی؛ از شرق تا غرب

رییس‌جمهور روحانی مثل سال ۹۵ در سال ۹۶ هم بسیار پرمسافرت بود. او بیش از ۲۰ سفر داخلی و شش سفر خارجی را در این سال تجربه کرد. روسیه (دو بار)، قزاقستان، ایالات متحده آمریکا، ترکیه و هند مقصد سفرهای خارجی رییس‌جمهور بودند که در این سفرها تلاش شد روابط ایران با کشورهای مختلف جهان از شرق تا غرب بهتر از گذشته ادامه پیدا کند و مسیرهای جدیدی پیش روی فعالان ایرانی در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... گشوده شود.

روسیه؛ مقصد اول

رییس‌جمهور در اولین سفر خود در سال ۹۶ به روسیه رفت. روز دوشنبه هفتم فروردین ۹۶ رییس جمهوری اسلامی ایران به دعوت رسمی "ولادیمیر پوتین" رییس جمهوری فدراسیون روسیه و در راس یک هیات عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی، عازم مسکو شد. روحانی را در این سفر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، بیژن نامدارزنگنه وزیر نفت، محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت و معاونین وی در سازمان‌های انرژی اتمی، میراث فرهنگی و گردشگری و رییس کل بانک مرکزی همراهی کردند.

روحانی عصر دوشنبه در صدر یک هیات بلندپایه سیاسی و اقتصادی وارد مسکو شد و مراسم استقبال از وی در فرودگاه "وونکووا" مسکو با نواخته شدن سرود ملی دو کشور آغاز شد و پس از رژه گارد احترام از مقابل رییس‌جمهور، مقام‌های روسی حاضر در مراسم به روحانی معرفی شدند.

 رییس‌جمهور در این سفر دو روزه، مذاکرات مشترکی را با همتای روسی خود و مقامات بلندپایه این کشور با محوریت مهم‌ترین موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی داشت. ایران و روسیه در جریان این سفر و با هدف تعمیق بیش از پیش روابط، چندین سند همکاری در حوزه‌های مختلف از جمله حقوقی و قضایی، راه و شهرسازی، فناوری و ارتباطات، نیرو و انرژی، استاندارد و ورزش امضا کردند. همچنین با توجه به حضور همزمان نمایندگان بخش خصوصی ایران دراین سفر، بازرگانان و فعالان اقتصادی نیز جلسه مشترک و مذاکرات متعددی در حوزه‌های مختلف داشتند و موافقت‌نامه‌هایی هم برای همکاری بخش‌های خصوصی ایران و روسیه به امضاء رسید.

رییس‌جمهور در این سفر با "ولادیمیر پوتین" رییس‌جمهور روسیه و "دمیتری مدودف" نخست‌وزیر روسیه دیدار و درباره مهم‌ترین مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل نظر کرد. روحانی همچنین ضمن دریافت دکترای افتخاری دانشگاه دولتی مسکو (ام. گ. او)، در جمع اساتید و دانشجویان این دانشگاه سخنرانی کرد و دیدار و گفت‌وگویی هم با ایرانیان مقیم روسیه داشت. ضمن اینکه رییس‌جمهور در باغ "الکساندر" که در مجاورت میدان سرخ قرار دارد، با حضور در آرامگاه سرباز گمنام در مسکو، به قربانیان جنگ جهانی دوم ادای احترام کرد.

رییس‌جمهور روز سه‌شنبه هشتم فروردین به طور رسمی در کاخ "کرملین" مورد استقبال "ولادیمیر پوتین" رییس جمهوری فدراسیون روسیه قرار گرفت و مذاکرات روسای جمهور دو کشور بلافاصله پس از حضور روحانی در کاخ کرملین آغاز و پس از آن در حضور روحانی و پوتین، ۱۴ سند همکاری میان مقام‌های ارشد دو کشور در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، قضایی و حقوقی و علمی و فرهنگی امضاء شد.

موافقت‌نامه انتقال محکومین بین دولت جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، پروتکل اصلاح موافقت‌نامه معاضدت در پرونده‌های جزائی و مدنی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، موافقت‌نامه لغو روادید گروهی گردشگری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه، یادداشت تفاهم همکاری وزارت نیروی جمهوری اسلامی ایران و وزارت نیروی فدراسیون روسیه در زمینه تجارت برق، یادداشت تفاهم همکاری در زمینه تربیت بدنی و ورزش میان وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران و وزارت ورزش فدراسیون روسیه و یادداشت تفاهم در زمینه ساخت و ساز مسکن و خدمات عمومی بین وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و وزارت ساخت و ساز، مسکن و خدمات عمومی فدراسیون روسیه از جمله این اسناد همکاری بود.

از دیگر اسناد همکاری که میان دو کشور به امضاء رسید T می‌توان به یادداشت تفاهم بین مرکز ملی تایید صلاحیت جمهوری اسلامی ایران و سرویس فدرال تایید صلاحیت فدراسیون روسیه، یادداشت تفاهم همکاری در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران و وزارت مخابرات و رسانه‌های جمعی فدراسیون روسیه، یادداشت تفاهم همکاری‌های راهبردی بین راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و راه‌آهن روسیه، یادداشت تفاهم بین سازمان انرژی اتمی ایران و شرکت دولتی انرژی اتمی روسیه (روس اتم) در زمینه حمل و نقل مواد هسته‌ای، یادداشت تفاهم میان شرکت ملی نفت ایران و هلدینگ زمین‌شناسی روسیه (روس گیالوگیا)، یادداشت تفاهم همکاری بین اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران و بنیاد روس کانگرس، یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه در زمینه گاز و قرارداد پروژه برقی کردن خط ریلی گرمسار-اینچه‌برون و ارسال تجهیزات اشاره کرد.

در پایان این سفر جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه با انتشار بیانیه‌ای مشترک تاکید کردند که "در حوزه روابط دوجانبه و منطقه‌ای و بین‌المللی به توافقات گسترده‌ای دست یافته‌اند". روحانی و پوتین در این بیانیه مشترک بر تحقق کامل "نقشه راه اجرای پروژه‌های همکاری ایران و روسیه در زمینه تجاری و صنعتی برای سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ میلادی" تاکید کردند.

همچنین عصر سه‌شنبه به وقت محلی رییس‌جمهور روحانی در نشست مشترک خبری با رییس‌جمهور روسیه، ضمن تشکر از دعوت آقای پوتین و مهمان‌نوازی گرم دولت روسیه از هیات ایرانی، گفت: «در مذاکرات خصوصی و عمومی امروز روابط رو به رشد دو کشور را مورد بررسی قرار دادیم و توافقات جدیدی برای تحرک بیشتر در روابط اقتصادی حاصل شد.»

رییس جمهوری اسلامی ایران با اشاره به امضای اسناد جدید همکاری با روسیه در عرصه‌های انرژی، ساخت نیروگاه تولید برق و نیروگاه‌های جدید هسته‌ای، ترانزیت، گردشگری و همکاری‌های علمی، فناوری و فرهنگی اظهار کرد: «سطح روابط دو کشور از سطح روابط عادی به روابطی مبتنی بر پروژه‌های بزرگ و بلندمدت رسیده و برای تنظیم راهبرد بلندمدت روابط، تصمیمات دقیقی اتخاذ کرده‌ایم».

ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه هم در این کنفرانس خبری با اشاره به این‌که "دو کشور توانستند در سال ۲۰۱۶ با وجود بی‌ثباتی در بازارهای جهانی سطح مبادلات و تعاملات خود را افزایش دهند"، بیان کرد: «در ملاقاتی که با حضور مسئولان و نمایندگان مؤسسات اقتصادی انجام شد، توانستیم در خصوص افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و همچنین تبادل تکنولوژی‌های جدید تفاهم کنیم.»

حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران در پایان این سفر رسمی به فدراسیون روسیه، در نخستین ساعات بامداد چهارشنبه نهم فروردین به تهران بازگشت.

قزاقستان و دیدار با سران سازمان همکاری اسلامی

دومین سفر خارجی رییس‌جمهور روز شنبه ۱۸ شهریور به مقصد "آستانه" و به دعوت رسمی "نورسلطان نظربایف" رییس‌جمهور قزاقستان برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در حوزه علم و فناوری انجام شد. در مراسم بدرقه روحانی در فرودگاه مهرآباد، علی‌اکبر ولایتی مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین‌الملل، اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور و جمعی از وزیران حضور داشتند. رییس‌جمهور عصر شنبه به وقت محلی وارد "آستانه" پایتخت قزاقستان شد.

روحانی در این سفر دو روزه علاوه بر حضور و سخنرانی در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در حوزه علم و فناوری، ملاقات‌هایی با سران کشورهای اسلامی، از جمله "نورسلطان نظربایف" رییس‌جمهور قزاقستان، "رجب طیب اردوغان" رییس‌جمهور ترکیه، "نیکلاس مادورو" رییس‌جمهور ونزوئلا، "شوکت میرضیایف" رییس‌جمهور ازبکستان و "الهام علی‌اف" رییس‌جمهور آذربایجان داشت و ضمن بررسی روابط دوجانبه، درباره مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو کرد.

رییس‌جمهور روز یک‌شنبه ۱۹ شهریور و در جمع سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در آستانه پایتخت قزاقستان عنوان کرد: «ما برای صلح، همزیستی و همکاری هرچه بیشتر با شما دولت‌های دوست و برادر به این اجلاس آمده‌ایم.»

روحانی "سران کشورهای اسلامی را به گشودن عرصه‌هایی نو برای همکاری‌های علمی و فناورانه و نوسازی هرچه بیشتر این کشورها، به دور از تفرقه‌افکنی‌های دشمنان اسلام و قدرت‌های جنگ‌طلب،  فراخواند" و تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران برای همکاری همه‌جانبه در عرصه علم و فناوری و نوآوری با همه کشورها و ملّت‌های اسلامی آماده است.»

همچنین سران شرکت‌کننده در نشست علم و فناوری سازمان همکاری‌های اسلامی در نشستی فوق‌العاده "وضعیت مسلمانان آسیب‌دیده و آوارگان میانمار را بررسی" و در بیانیه‌ای "بر ضرورت پایان بخشیدن به خشونت‌ها،  سازماندهی جمعی و همکاری کشورهای اسلامی در ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه و همچنین رسیدگی به وضعیت آسیب‌دیدگان و آوارگان میانماری تاکید کردند".

بیانیه سران کشورهای اسلامی حاضر در اجلاس علم و فناوری سازمان همکاری‌های اسلامی، ضمن ابراز نگرانی شدید از جنایت و خشونت علیه مسلمانان منطقه "روهینگیا" در میانمار، خواستار توقف فوری حمله به مسلمانان در این منطقه شد.

رییس‌جمهور بعد از شرکت در این اجلاس، یک‌شنبه شب وارد تهران شد و در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور و علی‌اکبر ولایتی مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین‌الملل قرار گرفت.

اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در حوزه علم و فناوری روزهای شنبه و یکشنبه هجدهم و نوزدهم شهریور ماه ۱۳۹۶ به میزبانی قزاقستان در شهر آستانه برگزار شد. بررسی روابط نوظهور بین علم و تکنولوژی و جایگاه کشورهای اسلامی در این عرصه و همچنین جستجوی راهکارهای گسترده‌تر همکاری از محورهای اصلی این اجلاس بود. علاوه بر سران کشورهای اسلامی، شخصیت‌های علمی و فرهنگی و نیز روسای نهادهای بین‌المللی در این اجلاس شرکت داشتند و در پایان این نشست هم بیانیه مشترکی منتشر شد.

ملاقات با سران ۱۱ کشور در نیویورک

سومین سفر خارجی رییس‌جمهور مثل هر سال در اواخر شهریور به مقصد ایالات متحده آمریکا صورت گرفت. روحانی روز یک‌شنبه ۲۶ شهریور برای شرکت در هفتاد و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد با بدرقه رسمی اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور و علی‌اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل تهران را به مقصد "نیویورک" ترک کرد و عصر یک‌شنبه به وقت محلی، وارد نیویورک شد که در فرودگاه "جان اف کندی" مورد استقبال رییس دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل و جمعی از دیپلمات‌های این دفتر قرار گرفت.

رییس‌جمهور در بدو ورود به فرودگاه "جان‌ اف کندی" نیویورک در جمع خبرنگاران گفت: «هدف از این سفر، شرکت در اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل متحد و رساندن صدای ملت بزرگ ایران به گوش جهانیان و همچنین تشریح شرایط دشوار منطقه است.»

روحانی در نخستین روز سفر خود، دیداری صمیمی با ایرانیان مقیم آمریکا داشت و خطاب به آنان گفت: «برای ساختن ایران اسلامی به همه ایرانیان سراسر گیتی نیازمندیم و ایرانیان مقیم خارج، سفیران فرهنگی، علمی، اقتصادی و سیاسی ایران هستند.»

برنامه کاری و فشرده رییس‌جمهور از صبح دوشنبه با مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی "سی. ان. ان. " آغاز شد و با ملاقات با "اوو مورالس" رییس‌جمهور بولیوی، " آنتونیو گوترش" دبیر کل سازمان ملل متحد، "استفان لوون" نخست‌وزیر سوئد، "امانوئل مکرون" رییس‌جمهور فرانسه و "آلکساندر فان‌دربلن" رییس‌جمهور اتریش ادامه یافت. برنامه کاری پایان‌بخش دوشنبه، نشست روحانی با نخبگان سیاست خارجی آمریکا بود.

رییس‌جمهور صبح سه‌شنبه هم نشستی با مدیران رسانه‌های همگانی آمریکا داشت و پس از آن یک گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه تلویزیونی "ان. بی. سی. " آمریکا انجام داد و در ادامه  با "شینزو آبه" نخست‌وزیر ژاپن و "رومن رادف" رییس‌جمهور بلغارستان دیدار کرد و پس از آن در نشست گروه تماس سازمان همکاری اسلامی درباره میانمار شرکت کرد.

روحانی عصر سه‌شنبه هم پس از دیدار با "شاهد خاقان عباسی" نخست‌وزیر پاکستان، "ارنا سولبرگ" نخست‌وزیر نروژ و "چارلز میشل" نخست‌وزیر بلژیک، در یک نشست صمیمی با رهبران مسلمان آمریکا شرکت کرد که این نشست با اقامه نماز مغرب و عشاء و صرف شام پایان یافت.

همچنین رییس‌جمهور صبح چهارشنبه با "ترزا می" نخست‌وزیر انگلیس دیدار و گفت‌وگو کرد و پس از آن در جمع سران کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کرد.

روحانی در نطق خود در جمع سران کشورهای شرکت‌کننده در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با بیان این‌که "ایران اولین کشوری نخواهد بود که برجام را نقض می‌کند ولی در مواجهه با نقض آن، دست‌بسته نیست"، گفت: «اگر توافق برجام به دست نااهلان عرصه سیاست از بین برود، دنیا فرصت بزرگی را از دست می‌دهد.»

رییس‌جمهور "اعتدال را منش و روش ملت بزرگ ایران دانست" و با تاکید بر این‌که "دنیا و ایران مسیر صلح را برگزیده‌اند و برجام مسیر صلح است"، تصریح کرد: «دولت جدید آمریکا با پیمان‌شکنی و نقض تعهدات بین‌المللی، فقط اعتبار جهانی خود را می‌شکند.»

علاوه بر دیدار با دبیر کل سازمان ملل و رییس‌جمهور فرانسه شاید دیدار با "ترزا می" نخست‌وزیر انگلیس مهم‌ترین دیدار روحانی در این سفر بود.

روحانی روز چهارشنبه در دیدار  نخست‌وزیر انگلیس تاکید کرد: «برجام توافقی است که با تلاش‌های طولانی و سخت هفت کشور محقق شده است و همه این کشورها باید با عمل کامل به تعهداتشان، در حفظ آن بکوشند.»

رییس‌جمهور با بیان "اهمیت حمایت انگلستان از برجام"، تصریح کرد: «همه باید برای پایداری برجام و منافع همه طرفین از آن تلاش کنیم چرا که اکنون نگاه جهان این است که آیا دیپلماسی و توافق برای حل مشکلات می‌تواند موفق باشد یانه؟»

رییس‌جمهور در این دیدار "با استقبال از حمایت قاطع اتحادیه اروپا و لندن از برجام"، خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران آماده است روابط خود را با انگلستان در همه عرصه‌ها توسعه و تعمیق بخشد.»

نخست‌وزیر انگلستان هم در این دیدار "با حمایت قاطع از برجام"، تصریح کرد: «من صراحتا در سازمان ملل گفتم که برجام توافق بسیار مهمی است و ما مصمم به ادامه آن هستیم و باید اطمینان پیدا کنیم اقداماتی برای تهدید آن انجام نگیرد و ترتیبات پیش‌بینی‌شده در برجام به طور کامل ادامه یابد.»

"ترزا می" همچنین "خواهان عمل همه طرف‌ها از جمله آمریکا به تعهداتشان در قبال برجام شد".

تمام دیدارهای دوجانبه رییس‌جمهور در نیویورک به استثنای دیدار با نخست‌وزیر انگلیس که در مقر سازمان ملل متحد انجام گرفت، در هتل محل اقامت تیم ایرانی برگزار شد.

روحانی روز چهارشنبه در پایان سفر  چهار روزه خود به نیویورک در نشستی خبری با رسانه‌های بین‌المللی گفت: «ملت ایران در یک انتخابات بسیار پرشور و رقابتی در ایران در انتخابات ریاست‌جمهوری راه جدید چهار ساله خودشان را انتخاب کردند و در این راه، خواهان روابط گسترده با جهان، توسعه و پیشرفت در داخل کشور و ثبات، امنیت و آرامش در کل منطقه هستند.»

رییس‌جمهور همچنین بیان کرد: «ملت ایران خواهان روابط گسترده با جهان، ثبات و امنیت در منطقه و توسعه و پیشرفت در داخل کشور هستند و به خوبی می‌دانیم که توسعه ایران بدون ثبات و آرامش در منطقه امکان‌پذیر نیست و لذا همه تلاش خود را برای کمک به کشورهای منطقه و مبارزه با تروریسم به کار گرفته‌ایم.»

پس از این کنفرانس مطبوعاتی، رییس‌جمهور و هیات همراه بلافاصله عازم فرودگاه "جان اف کندی" نیویورک شدند و با یک پرواز تقریبا ۱۴ ساعته به تهران بازگشتند. روحانی در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور و علی‌اکبر ولایتی مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین‌الملل قرار گرفت.

رییس‌جمهور پس از بازگشت به تهران در گفت‌وگویی کوتاه با خبرنگاران، "هفتاد و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد را متفاوت از اجلاس‌های سال‌های گذشته این مجمع دانست" و یادآور شد: «در نشست امسال مجمع عمومی سازمان ملل، از میان بیش از ۱۹۰ کشور شرکت کننده، فقط دو نفر بودند که سخنانشان نقطه مقابل بقیه اعضاء بود.»

تعیین تکلیف سوریه در سوچی

چهارمین سفر خارجی رییس‌جمهور در سال ۹۶ باز هم پرواز به سمت روسیه بود و این بار به مقصد "سوچی". روحانی صبح چهارشنبه اول آذر به منظور شرکت در نشست سه‌جانبه سران کشورهای ایران، روسیه و ترکیه، با بدرقه رسمی اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور، علی‌اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل و جمعی از وزراء و معاونان رییس‌جمهور، عازم شهر "سوچی" در روسیه شد.

محمود واعظی رییس دفتر رییس‌جمهور، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رییس‌جمهور، حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی و حمید ابوطالبی مشاور سیاسی رییس‌جمهور، روحانی را در این سفر همراهی کردند.

روحانی در فرودگاه مهراباد و پیش از ترک تهران، "آینده سوریه را نه در دست قدرت‌های خارجی بلکه در اختیار مردم سوریه دانست" و با بیان این‌که "جمهوری اسلامی ایران بر خلاف آمریکا و صهیونیست‌ها به دنبال تشنج در منطقه نیست"، تصریح کرد: «پایه‌های تروریسم در عراق و سوریه فرو ریخته است و مبارزه تهران با گروه‌های تروریستی در منطقه تا ریشه‌کنی آن‌ها ادامه می‌یابد.»

رییس جمهوری اسلامی ایران روز چهارشنبه به منظور شرکت در نشست سه‌جانبه سران کشورهای ایران، روسیه و ترکیه، وارد شهر "سوچی" روسیه شد و در فرودگاه بین‌المللی این شهر، از سوی مقامات ارشد محلی در سوچی و سفیر ایران در روسیه مورد استقبال قرار گرفت.

روحانی عصر چهارشنبه در اجلاس سران ایران، روسیه و ترکیه گفت: «راهبرد ایران در منطقه پیرامونی‌اش بر اساس همکاری نه رقابت، هماهنگی نه تقابل، همراهی با اراده ملت‌ها نه پیروی از دولت‌های بیگانه و صلح‌طلبی نه جنگ‌افروزی، بنا نهاده شده است.»

رییس‌جمهور "پیروزی بر گروه‌های تروریستی در سوریه و عراق  را آغاز مبارزه و تلاشی بزرگ برای ریشه‌کنی اشکال تبعیض، فقر و خشونت در سراسر منطقه دانست" و تاکید کرد: «این مبارزه گسترده‌تر  تنها با مساعی دولت‌ها و ملت‌های مسئولیت‌پذیر به فرجام خواهد رسید.»

در این نشست، روسای جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه در بیانیه‌ای مشترک، "با تایید مجدد حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی سوریه"، توافق کردند که "تا شکست نهایی گروه‌های تروریستی به همکاری با یکدیگر ادامه دهند". این بیانیه مشترک که عصر چهارشنبه اول آذر ۹۶ و در پایان اجلاس سوچی، در پایتخت‌های سه کشور منتشر شد، به امضای حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان رسید.

رییس‌جمهور همچنین شامگاه چهارشنبه در نشست خبری روسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه که پس از اجلاس سوچی انجام شد، "با تشکر از ابتکار رییس‌جمهور روسیه برای برگزاری این اجلاس در راستای برقراری صلح و ثبات در سوریه و ایجاد شرایط امن در این کشور برای بازگشت آوارگان"، گفت: «اهمیت برگزاری این اجلاس این است که در زمانی برگزار می‌شود که همکاری‌های سه کشور به جهانیان نشان داده که می‌تواند موجب کاهش تنش‌ها شود.»

روحانی در ادامه اظهار کرد: «این اجلاس در زمانی برگزار می‌شود که پایگاه‌های اصلی داعش در سوریه و عراق از بین رفته و موفقیت بزرگی علیه تروریسم در منطقه به دست آمده است و این بر اهمیت این نشست می‌افزاید.»

رییس‌جمهور با تأکید بر این‌که "همکاری ایران، روسیه و ترکیه در راستای صلح و ثبات منطقه ادامه خواهد داشت"، تاکید کرد: «ما همه را به تلاش برای ایجاد صلح و ثبات پایدار در منطقه دعوت می‌کنیم و این را در راستای بازگشت آوارگان به سوریه و بازسازی این کشور می‌دانیم».

ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه هم در این نشست خبری "با تشکر از روسای جمهور ایران و ترکیه برای حضور در این نشست"، یادآور شد: «امروز مذاکرات سازنده و بسیار خوبی میان سران سه کشور انجام شد و ابعاد اصلی حل و فصل سیاسی بحران سوریه مورد بررسی قرار گرفت. روسای جمهور سه کشور بر برقراری صلح و ثبات پایدار، وحدت و تمامیت ارضی در سوریه تأکید داشته و همکاری‌های خود را تا پایان دادن کامل به تروریسم در منطقه ادامه خواهند داد.»

همچنین رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه در این نشست خبری با اشاره به این‌که "در دیدار با روسای جمهور ایران و روسیه بر توسعه همکاری‌ها و روابط تأکید کردیم"، خاطرنشان کرد: «در اجلاس امروز، موضوعات مختلف مورد بررسی قرار گرفت و گام‌هایی که باید برای برقراری صلح پایدار در سوریه برداشته شود، بررسی شد. در این اجلاس درباره آغاز به کار روند سیاسی آزاد و عادلانه توسط مردم و برقراری کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه به توافق رسیدیم. باید در راستای تسهیل در روند حل سیاسی بحران‌های منطقه‌ای تلاش کنیم.»

رییس‌جمهور روحانی چهارشنبه شب و پس از شرکت در نشست سه‌جانبه سران جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و ترکیه، سوچی را به مقصد نهران ترک کرد و بامداد پنج‌شنبه دوم آذر به ایران بازگشت. شرکت در نشست سه‌جانبه سران جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و ترکیه با هدف بررسی روند و نتایج مذاکرات "آستانه" و آغاز فرآیندهای سیاسی داخلی در سوریه و دیدارهای دوجانبه با "ولادیمیر پوتین" رییس‌جمهور روسیه و "رجب طیب اردوغان" رییس‌جمهور ترکیه از مهم‌ترین برنامه‌های روحانی در این سفر بود. رییس‌جمهور در این سفر علاوه بر شرکت و سخنرانی در نشست سه‌جانبه و کنفرانس خبری روسای جمهور سه کشور، دیدارهای جداگانه‌ای هم با "ولادیمیر پوتین" و "رجب طیب اردوغان" روسای جمهور روسیه و ترکیه داشت.

یک روز فوق‌العاده در استانبول

پنجمین سفر رییس‌جمهور عصر سه‌شنبه ۲۱ آذر به مقصد "استانبول" ترکیه صورت گرفت. روحانی برای شرکت و سخنرانی در اجلاس فوق‌العاده سران و مسئولان ارشد ۵۷ کشور عضو سازمان همکاری اسلامی درباره قدس و پس از به رسمیت شناخته شدن "بیت‌المقدس" توسط "دونالد ترامپ" به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، عازم ترکیه شد.

روحانی پیش از ترک تهران و در فرودگاه مهرآباد در جمع خبرنگاران، "تصمیم ترامپ برای انتقال سفارت آمریکا به قدس شریف را گستاخانه، نادرست و غیرقانونی دانست" و با تاکید بر این‌که "قدس پایتخت دولت فلسطین خواهد بود"، اظهار کرد: «راهی جز وحدت نیست و باید یک‌صدا تصمیم ترامپ را محکوم کنیم.»

رییس‌جمهور روز چهارشنبه و در سخنرانی خود در اجلاس فوق‌العاده سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در استانبول، گفت: «جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد با تک تک کشورهای اسلامی برای دفاع از قدس بدون هیچ‌گونه ملاحظه و پیش‌شرطی همکاری کند.»

روحانی "همه کشورهای اسلامی را به وحدت و اتحاد فراخواند و با پیشنهاد هفت اقدام ضروری برای مقابله با تصمیم ناصحیح و غیرقانونی رییس‌جمهور آمریکا برای انتقال سفارت این کشور به شهر قدس شریف"، تصریح کرد: «آمریکا تنها در پی منافع حداکثری صهیونیست‌ها است واحترامی برای خواسته‌های مشروع فلسطینیان قائل نیست.»

رییس‌جمهور چهارشنبه شب در حاشیه این نشست با "رجب طیب اردوغان" رییس‌جمهور ترکیه دیدار و گفت‌وگو کرد و "آمادگی تهران را برای توسعه همکاری‌های اقتصادی با آنکارا  مورد تاکید قرار داد".

روحانی شامگاه چهارشنبه و پس از شرکت در اجلاس فوق‌العاده سران و مسئولان ارشد ۵۷ کشور عضو سازمان همکاری اسلامی، استانبول را به مقصد تهران ترک کرد. سران کشورهای اسلامی در این اجلاس فوق‌العاده، موضوع تصمیم غیرقانونی، تحریک‌آمیز و بسیار خطرناک آمریکا در ارتباط با قدس شریف را مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند و روحانی هم در این نشست مواضع جمهوری اسلامی ایران را در ارتباط با این موضوع تشریح و تبیین کرد.

مسافر هند

آخرین سفر خارجی رییس‌جمهور در سال ۹۶ به دعوت رسمی "نارندرا مودی" نخست‌وزیر جمهوری هندوستان، صبح پنج‌شنبه ۲۶ بهمن با بدرقه رسمی اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور و علی‌اکبر ولایتی مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم انقلاب اسلامی، صورت گرفت.

روحانی در این سفر سه‌روزه که برای تحکیم روابط دو جانبه و در پاسخ به سفر سال گذشته نخست‌وزیر هندوستان به تهران انجام شد، از "حیدرآباد" و "دهلی‌نو" دیدار کرد.

رییس‌جمهور پنج‌شنبه شب وارد "حیدرآباد" مرکز ایالت "تلنگانا" هند شد. گروهی از دوست‌داران جمهوری اسلامی ایران با حضور در فرودگاه حیدرآباد از رییس‌جمهور استقبال کردند. این گروه با در دست داشتن پرچم‌های سه رنگ جمهوری اسلامی ایران، شعار می‌دادند، "روحانی خوش آمدی" و "صل علی محمد یاور رهبر آمد". رییس‌جمهور کشورمان هم با تکان دادن دست به ابراز احساسات جمعیت حاضر پاسخ داد و از حضور و استقبال گرم و صمیمی آنان تشکر کرد.

دیدار با علمای مسلمان حیدرآباد و جنوب هندوستان، بازدید از مراکز فرهنگی و مذهبی و همچنین دیدار با ایرانیان و دانشجویان مقیم هندوستان، از مهم‌ترین برنامه‌های رییس‌جمهور در حیدرآباد بود.

روحانی روز جمعه از آثار تاریخی "قطب شاهیان" در "حیدرآباد" بازدید و پس از آن در نماز جمعه این شهر شرکت کرد. رییس‌جمهور در جمع نمازگزاران "مکه مسجد" حیدرآباد تاکید کرد: «اگر مسلمانان با هم متحد بودند، رییس‌جمهور آمریکا جرأت نمی‌کرد که بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت رژیم غاصب صهیونیستی اعلام کند و اگر با هم متحد بودیم رژیم غاصب صهیونیستی جرات نمی‌کرد که به حقوق ملت فلسطین تجاوز کند.»

رییس‌جمهور پس از بازدید از شهر "حیدرآباد"، صبح شنبه به وقت محلی وارد "دهلی‌نو" پایتخت هندوستان شد. روحانی در بدو ورود به "دهلی‌نو" با حضور در بنای یادمان "مهاتما گاندی" با نثار تاج گل به پدر استقلال و رهبر فقید سیاسی و معنوی هندوستان ادای احترام و دفتر یادبود یادمان گاندی را امضاء کرد.

مراسم استقبال رسمی از روحانی توسط رییس‌جمهور و نخست‌وزیر هندوستان صبح شنبه در "دهلی‌نو" در کاخ ریاست جمهوری هندوستان برگزار شد. در این مراسم پس از نواخته شدن سرود ملی ایران و هندوستان، روسای جمهور دو کشور از یگان تشریفات سان دیدند. در جریان این مراسم به افتخار حضور رییس‌ جمهوری اسلامی ایران و هیات همراه، ۲۱ گلوله توپ شلیک شد و روسای جمهوری ایران و هندوستان، هیات‌های عالی‌رتبه مقامات همراه را به یکدیگر معرفی کردند.

پس از آن، مذاکرات رسمی و ملاقات رییس‌جمهور و نخست‌وزیر هند و هیات‌های عالی‌رتبه دو کشور  در کاخ حیدرآباد نخست وزیر این کشور برگزار و اسناد و تفاهم‌نامه‌های متعدد همکاری در حضور مقامات ارشد ایران و هندوستان مبادله شد. جمهوری اسلامی ایران و هندوستان برای تعمیق سطح مناسبات مشترک، ۱۵ سند و تفاهم‌نامه همکاری امضاء کردند. این اسناد و یادداشت تفاهم همکاری در حضور حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران و " نارندرا دامورداس مودی" نخست‌وزیر هندوستان از سوی مقامات عالی‌رتبه دو کشور به امضاء رسید.

موافقت‌نامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، یادداشت تفاهم لغو روادید سیاسی، یادداشت تفاهم چارچوب همکاری‌ها در زمینه کشاورزی، یادداشت تفاهم همکاری در حوزه آنتی‌دامپینگ، یادداشت تفاهم مدیریت موقت فاز اول بندر چابهار، یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت پست جمهوری اسلامی ایران و اداره پست هند، یادداشت تفاهم همکاری بین معاونت امور زنان ریاست جمهوری ایران و وزارت امور زنان هند، موافقت‌نامه استرداد مجرمین (امور کنسولی)، موافقت‌نامه معاضدت قضایی در امور مدنی و تجاری، یادداشت تفاهم همکاری‌های بهداشت، درمان و دارو بین وزارتین بهداشت دو کشور، یادداشت تفاهم همکاری در حوزه طب سنتی بین وزارت بهداشت ایران و وزارت طب سنتی هند (آیوش) موافقت‌نامه‌هایی بودند که بین ایران و هند به امضاء رسیدند.

همچنین یادداشت تفاهم صدور روادید الکترونیک، یادداشت تفاهم همکاری اتاق بازرگانی ایران با اتاق بازرگانی فیکی (ficci)، یادداشت تفاهم همکاری اتاق بازرگانی ایران با اتاق بازرگانی آسوچم (asshocham)، یادداشت تفاهم اتاق بازرگانی ایران با اتاق بازرگانی پی. اچ. دی. چمبر (phd. chamber) از جمله اسناد امضاءشده بین طرفین بود.

در حاشیه این مراسم از تمبر مشترک جمهوری اسلامی ایران و هند رونمایی شد و نخست‌وزیر هند نسخه خطی ترجمه فارسی کتاب "مهابهارات" را به رییس‌جمهور هدیه کرد و روحانی هم متقابلا مجموعه کامل و انیمیشنی از کلیله و دمنه به زبان انگلیسی را به "مودی" هدیه داد.

روحانی همچنین در مراسم تبادل اسناد همکاری بین ایران و هندوستان، اظهار کرد: «سفر نخست‌وزیر هند در سال ۲۰۱۶ به تهران گام بسیار مهمی برای توسعه روابط دو جانبه و سه جانبه تهران-دهلی‌نو بود و بعد از این سفر حرکت و شتاب مضاعفی در روابط دو کشور آغاز گردید که امروز شاهد ثمرات آن هستیم.»

رییس‌جمهور در این سفر با "نارندرا دامورداس مودی" نخست‌وزیر، "رام نات کوویند" رییس‌جمهور، "سوشما سواراج" وزیر خارجه و "ونکایا نایدو" معاون رییس‌جمهور و رییس مجلس سنای هندوستان دیدار و گفت‌وگو کرد.

رییس جمهوری اسلامی ایران و نخست‌وزیر هندوستان، در دیدار دوجانبه خود، اراده مشترک دو کشور برای تحکیم و گسترش هر چه بیشتر روابط تهران و دهلی‌نو را مورد تأکید قرار داده و استفاده از تمامی ظرفیت‌های همکاری را به نفع دو ملت و ملت‌های منطقه دانستند.

روحانی همچنین در این سفر در جمع محققان و اندیشمندان موسسه "او. آر. اف. " هندوستان و گروهی از جامعه پارسیان (زرتشتیان هندوستان) حاضر شد و برایشان سخنرانی کرد.

در پایان این سفر، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری هندوستان در بیانیه‌ای مشترک تاکید کردند که "تعاملات سطح عالی موجود را از طریق تبادل دیدارهای دوجانبه و گسترده در تمامی سطوح، متنوع و گسترش دهند". متن این بیانیه مشترک مطبوعاتی که با عنوان "پیش بسوی سعادتمندی از طریق ارتباطات بیشتر"، در پایان سفر رسمی رییس جمهوری اسلامی ایران به هندوستان هم‌زمان در پایتخت‌های دو کشور منتشر شد.

این سفر فشرده در دو بخش فرهنگی و سیاسی انجام شد. رییس‌جمهور در مرحله اول سفر خود وارد شهر "حیدرآباد" شد و ضمن بازدید از آثار تاریخی و فرهنگی ایرانیان در هند، در جمع ایرانیان مقیم و در اجتماع نمازگزاران جمعه حیدرآباد درباره ضرورت تقویت مناسبات فرهنگی دو ملت ایران و هند سخن گفت. روحانی در جریان مرحله دوم این سفر با حضور در "دهلی‌نو" پایتخت هندوستان ضمن دیدار و مذاکره با رییس‌جمهور و نخست‌وزیر هندوستان در خصوص راه‌های تحکیم روابط و شرکت در مراسم تبادل اسناد همکاری بین دو کشور، با جمعی از نخبگان و فرهیختگان هند دیدار و گفت‌وگو کرد.

در این سفر همچنین تجار و بازرگانان بخش خصوصی ایران و هندوستان نشست مشترکی را برای بررسی ظرفیت‌ها و فرصت‌های همکاری و توسعه روابط تجاری برگزار کردند.

روحانی پس از این سفر فشرده سه روزه، شامگاه شنبه دهلی‌نو را به مقصد تهران ترک کرد و صبح یک‌شنبه ۲۹ بهمن به تهران بازگشت.

علاوه بر این شش سفر خارجی، رییس‌جمهور روحانی در طول سال ۹۶ در سفرهای استانی خود به شهرهای مختلف استان‌های خراسان جنوبی، کردستان، گیلان، سمنان، مازندران، بوشهر، آذربایجان‌شرقی، فارس، قزوین، هرمزگان، یزد، گلستان، زنجان، اردبیل، آذربایجان‌غربی، همدان، خراسان‌شمالی، خراسان‌رضوی، قم، کرمانشاه، سیستان‌وبلوچستان و کرمان هم سفر و اقدامات عمرانی در این‌استان‌ها را پیگیری و برخی پروژه‌ها را افتتاح کرد.

سال ۹۶ با توجه به این‌که انتخابات ریاست‌جمهوری دوازهم هم در اواخر اردیبهشت برگزار شد سال پرسفری برای رییس‌جمهور به حساب می‌آمد. سالی که روحانی علاوه بر دیدار مستقیم با مردم ایران، در سفرهای خارجی خود هم دیدارهای مهمی با سران کشورهای جهان داشت. تلاش کرد برای حفظ برجام و بهره‌گیری از دستاوردهای آن رایزنی‌های گسترده‌ای را انجام دهد. این اتفاق جای امیدواری دارد که روند این سفرها با توجه به بهتر شدن مناسبات جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مختلف جهان در سال ۹۷ هم ادامه پیدا کند.