محیط زیست زیر تیغ گردشگری

تدبیر24»دکتر «محسن حسینی» دکترای محیط زیست در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که گردشگری یکی از بزرگترین و سریع ترین بخش های در حال رشد در اقتصاد جهانی است، اظهار کرد: اهمیت زیست محیطی،اثرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، مثبت و منفی در حوزه گردشگری قابل ملاحظه است.

وی با اشاره به این که گردشگری مدیریت نشده سمی برای محیط زیست افزود: گردشگری می تواند ابزار مهمی برای رشد اقتصادی باشد، اما اگر به درستی برنامه ریزی و مدیریت نشده باشد، می تواند اثرات مخرب را بر تنوع زیستی و محیط های بکر وارد آورده و منجر به  استفاده نامناسب از منابع طبیعی و آب های شیرین، جنگل ها و اکوسیستم های دریایی شود.  

حسینی خاطرنشان کرد: در برخی مناطق توسعه گردشگری منجر به کمبود شدید آب در جوامع محلی و صنعت، و نیز نابودی جنگل ها شده است؛ در مواردی صخره های نادر  مرجانی آسیب دیده اند؛ تأثیرات نامطلوب که گردشگری می تواند بر محیط زیست داشته باشد، منابع اصلی گردشگری را به خطر می اندازد.

استاد دانشگاه تربیت مدرس گفت: مناطق ساحلی به شدت بر دیگر فعالیت های غیر توریستی اقتصادی تاثیر می گذارد؛ برای جلوگیری از این تأثیرات باید گردشگری تحت مدیریت باشد.

وی تصریح کرد: اثرات منفی گردشگری زمانی بروز می کند که میزان استفاده از بازدیدکنندگان بیشتر از توانایی محیط برای پذیرش این استفاده باشد و امکان بازگشت به سطح قابل قبول گردشگری کنترل و مدیریت نشده، بسیاری از مناطق طبیعی را تهدید می کند.

حسینی در ادامه بیان کرد: این امر می تواند موجب فرسایش خاک، افزایش آلودگی دریا با پساب و پسماندها، از بین رفتن زیستگاه طبیعی، افزایش فشار بر گونه های در معرض خطر و افزایش آسیب پذیری به آتش سوزی های جنگل شود.

*توسعه گردشگری فشار بر منابع طبیعی را افزایش می دهد

دکترای محیط زیست  یادآور شد: توسعه گردشگری می تواند فشار بر منابع طبیعی را افزایش دهد در حالی که مصرف منابعی مثل آب در مناطقی که منابع آبی در حال حاضر کم هستند، افزایش می یابد.

 وی تصریح کرد: آب شیرین، یکی از حیاتی ترین منابع طبیعی است؛ صنعت گردشگری از منابع آب برای هتل ها، استخرهای شنا، کمپینگ گردشگران استفاده می کند که می تواند منجر به کمبود آب و تخریب منابع آب و همچنین تولید مقدار بیشتری فاضلاب شود.

دکترای محیط زیست افزود: به علت استخراج بیش از حد آب های زیر زمینی، جمعیت بالای گردشگر در مناطق ساحلی و ساخت لجام گسیخته سازه های مسکونی به عنوان خانه دوم در مناطقی مثل سواحل مازتدران، می تواند به کمبود آب منجر شود.

وی گفت: اگر آب بیش از ظرفیت از چاه ها استخراج شود، نمک ناشی از نفوذ  آب دریا به آب های زیرزمینی ساحلی می تواند به آب های زیرزمینی نفوذ کند.

حسینی خاطرنشان کرد: آلودگی صوتی و سر و صدا، زباله های جامد،افزایش فاضلاب، آلودگی  بصری و آلودگی هوا و سر و صدا از چالش های دیگر در این زمینه است؛ روشن کردن آتش در مناطق طبیعی هر ساله باعث آتش سوزی های گسترده در جنگل ها می شود که به نابودی منابع و از بین رفتن زیستگاه حیات وحش منجر می شود.

وی افزود: فرسایش خاک ناشی از استفاده از خودروهای آفرود توسط برخی دوستداران سفر به طبیعت قابل ملاحظه است؛ ضمن این که این گروه از گردشگران تهدید کننده جدی زندگی امن حیات وحش می باشند.

این دکترای محیط زیست خاطرنشان کرد: از دیگر چالش زیست محیطی گردشگری افزایش قیمت زمین در مناطق مورد اقبال گردشگران است که این افزایش قیمت موجب به صرفه نبودن کشاورزی در اراضی گران قیمت شده و به تغییر کاربری اراضی کشاورزی منجر شده و نیز موجب افزایش انگیزه های تجاوز به عرصه های منابع طبیعی در این مناطق می گردد.

* مزایای اقتصادی و اجتماعی گردشگری برای جوامع روستایی

حسینی تصریح کرد: گردشگری می تواند مزایای اقتصادی و اجتماعی بسیاری را به ویژه در مناطق روستایی به ارمغان بیاورد.

استاد دانشگاه افزود: بهبود بخشیدن به زیرساخت ها و امکانات جدید تفریحی که از گردشگری حاصل می شود به نفع جامعه محلی است.

وی یادآور شد: گردشگری مناسب ترغیب به حفظ آداب و رسوم سنتی، صنایع دستی و جشنواره ها است؛ تعامل بین میزبان و مهمانان یک درک فرهنگی بهتر را ایجاد می کند و موجب افزایش سواد و آگاهی اجتماعی در هر دو گروه می شود.

حسینی با بیان این‌که گردشگری در صورت عدم برنامه و مدیریت می تواند اثرات اجتماعی  منفی داشته باشدافزود: رفتار بازدید کننده می تواند تاثیرات مثبت و  منفی بر کیفیت زندگی جامعه میزبان داشته باشد.

*فرسایش فرهنگ‌ها بر اثر گردشگری

وی تصریح کرد:گردشگری حتی می تواند موجب شود مردم محلی از سرزمین شان آواره شوند تا بتوانند برای هتل های جدید و شهرک ها فضا داشته باشند؛ تعامل با گردشگران همچنین می تواند منجر به فرسایش فرهنگ ها و ارزش های سنتی شود.

*جنگل‌های هیرکانی و دریای خزر مرکز تجمع و انباشت انواع زباله‌ها

«سامره  فلاحتکار» دکترای محیط زیست در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این که مشکلات زیست محیطی، چالش های عمده ایی است که تمامی کشور در همه روزهای سال با آن درگیر هستند، اظهار کرد: ممکن است در استان های شمالی و در ایام تعطیلات این چالش ها شدت یابد؛ مهمترین این مشکلات بی مهری ها و کم لطفی هایی است که به طبیعت این کشور می شود.

 وی افزود: اکوسیستم های ارزشمند جنگل های هیرکانی و دریای خزر در سه استان شمالی هر ساله جذب کننده میلیون ها توریست به ویژه در ایام تعطیلات نورزو است که به علت بی توجهی ما به مرکز تجمع و انباشت انواع زباله ها تبدیل شده است.

فلاحتکار گفت: ایجاد منظره های منزجر کننده از رها شدن زباله های تر و وجود زباله های خشک مانند قوطی های کنسرو و شیشه های شکسته و اشیا فلزی برنده در سواحل منجر به عدم احساس امنیت جهت شن بازی و قدم زدن و شنا کردن در سواحل شمالی شده است.

وی افزود: برخی از پرندگان و جانوران آبزی اشتباها از قطعات پلاستیکی رها شده در سواحل به عنوان غذا استفاده می کنند که این امر منجر به مرگ آن ها می شود.

دکترای محیط زیست در ادامه افزود: مسافران نوروزی همیشه بخشی از سفر خود را در دل جنگل سپری می کنند و برای لذت بخش تر کردن سفر به روشن کردن آتش و طبخ کباب می پردازند.

فلاحتکار تصریح کرد: گاها دیده شده است که رها کردن آتش کاملا خاموش نشده در اعماق جنگل منجر به آتش سوزی های وسیع در این اکوسیستم ارزشمند و میراث جهانی شده است.

وی افزود: شکستن شاخه درختان، بستن تاب بر روی شاخه های درختان و لگد مال کردن گیاهان کف جنگل نیز از معضلاتی است که حضور مسافران در جنگلهای هیرکانی ایجاد کند.

*رهاسازی فاضلاب رستوران‌ها به رودخانه مهم‌ترین چالش زیست محیطی

استاد دانشگاه تربیت مدرس افزود: یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی استان های شمالی رها سازی فاضلاب ها و روغن های سوخته شده رستوران ها و فست فودی ها به درون رودخانه ها و دریای خزر است.

فلاحتکار افزود: حجم فاضلاب رها شده به این اکوسیستم های ارزشمند در ایام تعطیلات چندین برابر می شود و در موج دوم سفرهای نوروزی بسیاری از هموطن های به رسم و آداب همیشگی سبزه و ماهی خود را برای "سیزده  بدر" همراه خود می آوردند و در رودخانه ها و آب های روان رها می کنند.

*رهاسازی ماهی قرمز در طبیعت تعادل اکولوژیکی اکوسیستم کشور را بهم می زند

وی تصریح کرد:  ماهی قرمز بومی کشور ایران نبوده و رها سازی آن در طبیعت منجر به بهم خوردن تعادل اکولوژیکی این اکوسیستم ها می شود.

این دکترای محیط زیست خاطرنشان کرد: ادارت محیط زیست، منابع طبیعی و آبخیز داری و شهرداری ها در فرهنگ سازی و آگاه سازی مردم تلاش مضاعفی را در این ایام از طریق اقدامات تشویقی انجام دهند.

وی افزود: همچنین این ادارت موظف به فراهم سازی امکانات لازم و در خور مسافران (ایجاد سطل های جمع آوری زباله به تعداد کافی، ساخت سرویس های بهداشتی کافی) طی مسافرت هستندتا برخی از این معضلات مانند رها سازی زباله و فاضلاب در طبیعت به حداقل کاهش یابد.

**فرهنگ حضور در طبیعت در مردم نهادینه شود

«عبدالواحد خالدی درویشان» دکترای محیط زیست در گفت‌وگو با ایسنا، با  گرامی داشتن سنت حسنه دید و بازدید به ویژه در کنار آموزه های دینی و رسوم باستانی ایرانی، اظهار کرد:  متاسفانه می توان برای روش انجام این رسم و سنت مهم، آسیب های بهداشتی و محیط زیستی مهمی را برشمرد.

وی افزود: در دید و بازدیدهای مسافران نوروزی به ویژه در شهرها و مناطقی که مقصد گردشگری و مسافرت های نوروزی هستند (به ویژه شمال کشور)، آنچه بیشتر از هر چیز برای مسافران و گردشگران اهمیت دارد طبیعت گردی و مناظر و چشم اندازهای دریا و جنگل ها است.

خالدی درویشان با اشاره به این که فرهنگ حضور در طبیعت در مردم نهادینه شود  تصریح کرد: متاسفانه رعایت نکردن مسائل محیط زیستی و عدم رعایت فرهنگ حضور در طبیعت از سوی برخی مسافران منجر به افزایش قابل ملاحظه حجم زباله های رها شده در محیط زیست و همچنین تخریب درختان برای برپایی هزاران آتش در جنگل ها می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس بیان کرد: عادت به حضور در جنگل از یک طرف و عدم آموزش صحیح نحوه کمپ زدن در جنگل ها و سواحل از طریق رسانه های عمومی از طرف دیگر منجر به آتش سوزی های خطرناک و ناخواسته به ویژه در فصل خشک و عموما تابستان در جنگل ها می شود.

استاد دانشگاه تربیت مدرس گفت: همچنین حضور هزاران نفر در سواحل و جنگل ها در تعطیلات و به ویژه در ایام نوروز و عدم تناسب و کفایت سرویس های بهداشتی عمومی در پارک های جنگلی و سواحل شهرهای استان های شمالی نیز منجر به افزایش شدت آلودگی آب های سطحی و در نهایت سواحل می شود.

خالدی تصریح کرد: در مجموع با توجه به ظرفیت بسیار عظیم استان های شمالی برای مقصد گردشگری در کشور، به نظر می رسد می توان با آموزش و مدیریت صحیح آسیب های برشمرده را شناسایی و مکان یابی کرده و درصدد رفع آن ها برآمد.