اتفاقی که همه جهان دربارهاش صحبت میکردند و انتظار میکشیدند، رخ داد.
تدبیر24»دونالد ترامپ با انتقاد از سیاستهای اوباما در سوریه یکسال بود در انتظار فرصت مناسبی بود تا بتواند به طور قاطع وارد صحنه سوریه شود. بهانه بهکارگیری سلاح شیمیایی این فرصت مناسب را تاکنون دوبار در اختیار آمریکا، بریتانیا و فرانسه قرار داده است. غربیها با استاندارد دوگانه نسبت به بهکارگیری سلاحهای شیمیایی مینگرند و در دلسوزی خود برای بشریت صادق نیستند، مگر اینکه اهدافی سیاسی را بتوانند پوشش دهند، از جمله در سالهایی که صدام علیه هموطنان ما در سردشت، بستان، حلبچه و دیگر نقاط، سلاح شیمیایی به کار برد هیچکدام از کشورهای غربی نه تنها هیچ حمله نظامی علیه او به اجرا نگذاشتند بلکه حتی از محکومیت سیاسی صدام هم طفره رفتند. اکنون که همین قدرتها دارای اهداف و سیاست دیگری در صحنه سوریه هستند و میخواهند نفوذ و جایگاه روسیه و ایران را در این کشور زیر سوال ببرند، مسئولیتهای بینالمللی خود را به جهانیان گوشزد مینمایند و به خونخواهی عدهای که هنوز معلوم نیست توسط مخالفان یا به گفته آنها ارتش سوریه قربانی شدهاند، به این کشور جنگ زده حمله نظامی میکنند. در چند سال گذشته و در درگیریهای سوریه، به دفعات سلاح شیمیایی به کار رفته است. مخالفان، حکومت بشاراسد را متهم و برعکس حکومت سوریه، مخالفان را به این اقدام متهم کرده است. آمریکا در دوره اوباما و دوبار در دوره دونالد ترامپ به این بهکارگیری سلاح شیمیایی واکنش نظامی نشان داده است. دولت سوریه نتوانست بهکارگیری سلاح شیمیایی توسط مخالفان را دقیقا اثبات نماید. بدین جهت همه موارد به پای حکومت بشاراسد گذاشته شد. این که سوریه در اثبات این امر جدیت به خرج نداده، مشخص نیست ولی در واقعه دوما به نظر میرسید، ارتش سوریه نیازی به بهکارگیری سلاح شیمیایی نداشته باشد و هیچ منطقی نمیتواند آن را توجیه نماید. لذا انگشت اتهام بیشتر به سوی مخالفان نشانه رفت. اما آمریکا و برخی اروپاییها همانطور که گفته شد، نیاز به بهانه داشتند تا به سوریه حمله نمایند تا شاید قاعده زمین بازی را عوض کنند. اگرچه این حمله تا اینجا هیچ قاعدهای را در زمین سوریه عوض نخواهد کرد ولی حمله کنندگان در انتظار نتایج بررسی بازرسان سلاحهای شیمیایی (OPCW) نمانده، تصمیم به حمله گرفته بودند و این تصمیم را به طور غیرقانونی قبل از بازرسی عملی ساختند.
این که وزیر امور خارجه روسیه اعلام نمود هیچ آثاری از گاز کلر و سلاحهای شیمیایی در دوما یافت نشد، ولی روسیه در عمل نتوانست جلوی حمله آمریکا و متحدانش را به سوریه بگیرد، ایجاد سوال مینماید که آیا روسیه در جلوگیری از این حمله کوتاهی کرده یا بهاندازه کافی قدرت بینالمللی ندارد؟ آیا روسیه با آمریکا ساخت و پاخت کرده است؟ به هر حال معنای سیاسی حمله نظامی به خاک سوریه، یعنی سلاح شیمیایی حتما بهکار برده شده و این در تاریخ تحولات سیاسی و روابط بینالملل و حقوق بینالملل به ثبت میرسد. بنابراین ایران نباید از این موضوع غافل بماند و باید مشترکا با روسیه، حکومت سوریه را وادار کند که بیگناهی خود را برای بازرسان سازمان منع سلاحهای شیمیایی اثبات نماید. در اینجا روسیه یقینا با وزن بینالمللی خود قادر است از دستکاری در نتیجه آزمایشات بازرسان جلوگیری کرده و حق را عیان سازد. چنانکه مخالفان سلاح شیمیایی را بهکار گرفته باشند، محکومیت حمله نظامی آمریکا و متحدانش از سوی جهانیان را به دنبال خواهد داشت که دستاوردی برای سوریه، ایران و روسیه خواهد بود. ایران یکی از قربانیان سلاحهای شیمیایی بوده که سالها برای اثبات مظلومیت خود در جهان جنگیده است. تا تاریخ، تاریخ است ایران باید حساسیت خود را نسبت به ممنوعیت بهکارگیری این سلاح کشتار جمعی به جهان نشان دهد. چرا که همواره از پیش قراولان مبارزه علیه سلاح شیمیایی بوده است.
سید علی خرم، استاد دانشگاه- حقوق بینالملل